HỌC VIỆN BÁO CHÍ & TUYÊN TRUYỀN
KHOA: BÁO CHÍ
BÀI TIỂU LUẬN: LAO ĐỘNG BÁO CHÍ
ĐỀ TÀI: "Sưu tầm các tác phẩm báo chí về sự kiện, nhân
vật vấn đề trên báo chí năm 2011 hoặc năm 2012. Phân
tích góc nhìn của nhà báo về vấn đề đó."


Một sự kiện đã từng được nhiều lần được nhắc đến trong lịch sử (vốn đã
không hề sảy ra) nhưng trong thời gian qua bỗng nhiên nó lại trở thành vấn
đề được bàn tán rất nhiều trong dư luận, thu hút được sự quan tâm của độc
giả trên các mặt báo, các phương tiện truyền thơng và xét ở góc độ nào đấy
nó có ảnh hưởng khơng nhỏ tới một bộ phận cơng chúng. " Ngày tận thế"
hẳn khơng ít lần tôi và bạn đã từng nhắc đến điều này đặc biệt là trong
những ngày gần đây, tuy rằng ngày 21 - 12 -2012 đã trơi qua một cách n
bình và cả thế giới vẫn chưa phải đối mặt với một hiểm họa diệt vong nào.
Nhưng cho dù là sự kiện không hề xảy ra (và chúng ta vui mừng vì điều
này!) thì bạn và tơi đơi khi cũng cần phải nhìn nhận lại một cách khách
quan về sự tác động của nó đối với con người ở mọi góc độ, đặc biệt là khi
đang sống trong thời đại ngày nay chúng ta cần tìm hiểu xem dư luận nói
gì? Báo chí và các phương tiện truyền thơng phản ứng như thế nào? về sự
kiện này, để từ đó mỗi người sẽ có một cái nhìn biện chứng, đầy đủ hơn về
thế giới mà chúng ta đang chung sống!


"Ngày tận thế 21 - 12 - 2012" có lẽ là sự kiện khoa học được nhắc đến nhiều
nhất trong năm 2012. Nó đã trở thành tâm điểm bàn tán trong dư luận, thậm
chí nó đã trở thành đề tài bàn luận sôi nổi trên các diễn đàn và mặt báo thu
hút được khác nhiều sự quan tâm của công chúng.
Theo lịch đếm của người Maya cổ đại, một bộ tộc thổ dân châu Mĩ (tại
miền nam Mexico và bắc Trung Mỹ, đã xây dựng một nền văn minh đặc sắc

từ khoảng 1000 năm trước Công nguyên. Nên văn minh Maya đạt trình độ
cao về lĩnh vực nhà nước, kiến trúc, tốn học và thiên văn học.) thì ngày 21 12 -2012 là ngày đánh dấu chấm hết một kỷ nguyên kéo dài hơn 5000 năm,
từ năm 3114 trước Công nguyên, bắt đầu một kỷ nguyên mới và đây đơn
thuần chỉ là vấn đề văn hóa liên quan đến một bộ tộc người, gắn liền với giai
đoạn lịch sử mà vấn đề chính đó là bộ lịch đếm của họ. Thế nhưng điều này
đã được khơng ít số ý kiến thêu dệt nên cái tên " Ngày tận thế " theo đó vào
ngày 21 - 12 - 2012 trái đất sẽ bị hủy diệt bởi một cơn đại hồng thủy; một
trận siêu động đất, núi lửa hay một vụ va trạm với 1 tiểu hành tinh có sức
mạnh đủ lớn để tàn phá nền văn minh trái đất.
Tin đồn tận thế khiến một bộ phận dân chúng tại nhiều nước như Nga, Pháp,
Trung Quốc, Serbia, Mỹ... hoang mang. Họ tích trữ lương thực và nhu yếu
phẩm, đổ xô tới hai ngọn núi "thần bí" ở Pháp, Serbia hoặc đóng tàu lớn để
cứu người nếu sự kiện diệt vong xảy ra. Tuy nhiên, giới khoa học khẳng định
rằng, do người Maya có ý niệm về vịng tuần hồn của sự sống nên ngày
cuối cùng trong bộ lịch đá chỉ đơn thuần là điểm kết thúc của một chu kỳ
thời gian, chứ không phải là thời điểm suy vong của thế giới này. Đây dĩ
nhiên là vấn đề giữa dư luận công chúng và ngành khoa học hiện đại, còn
đối với báo giới đây là vấn đề mang tính thời sự, thu hút được sự quan tâm
của nhiều người một phần vì cái tên " Ngày tận thế " và cũng là vì nó có liên
quan đến đời sống tâm linh (văn hóa tín ngưỡng) " những lời tiên tri, sấm


chuyền về ngày tận thế " vốn từ trước đến nay được nhiều người hay cịn gọi
là " tín đồ " có niềm tin tuyệt đối vào điều mà họ cho là sự thật.
Dưới góc nhìn của báo chí thì đây là điều đáng đưa lên mặt giấy và tốn
không ít mực " Ngày tân thế " được mổ xẻ, nhìn nhận dưới mọi góc độ với
cùng một mục đích là làm sáng tỏ tin đồn và sự thật cả thế giới đã trãi qua
ngày 21 - 12 một cách bình n mà khơng có thiên tai đáng chú ý nào xảy ra,
nhìn nhận lại vấn đề này, trước đó trên các phương tiên thơng tin, báo chí đã
có nhiều bài viết nhằm đưa ra lời giải thích xác đáng về " Ngày tận thế ".

Ở cách nhìn Khoa học, ngày 17 - 12 trên trang báo mạng
đã có bài viết với tiêu đề " Chuyên gia thiên văn Việt
kiều không tin ‘ngày tận thế’ " của tác giả Hương Thu, dưới góc nhìn của
báo chí và sự phân tích tỉ mĩ của nhà vật lý thiên văn học Nguyễn Quang
Riệu (Nguyên giáo sư, tiến sĩ tại Đại học Sorbonne, Paris, giám đốc nghiên
cứu tại Đài thiên văn Paris) tác giả đã có bài phỏng vấn thú vị xoay quanh
vấn đề này, câu trả lời xác đáng đã được đưa ra rằng " Sự kiện này chỉ có
trong huyền thoại khơng được giải thích bằng khoa học..." và " Trái đất
cũng có thể bị hủy hoại bởi lồi người. Sự biến đổi khí hậu do khí thải cơng
nghiệp gây ra cũng có thể làm tổn thương trái đất và sự sống trở nên khó
khăn. Thời hạn xảy ra tai họa này chưa được dự đốn trước." tất nhiên dưới
góc độ khoa học thì trái đất sẽ khơng tồn tại được mãi mãi. Trước hết, hệ
Mặt Trời chỉ có tuổi thọ 10 tỷ năm và hiện mặt trời đang ở tuổi trung niên.
Trong vòng 5 tỷ năm nữa, mặt trời sẽ trở thành ngơi sao khổng lồ vì nó sẽ
phồng lên rất nhiều; khí quyển của mặt trời khi đó sẽ bao trùm cả trái đất.
Dù nhiệt độ bề mặt mặt trời sẽ giảm đi một nửa trong quá trình giãn nở,
nhưng vẫn ở mức cao khoảng 3.000 độ - đủ nóng để thiêu hủy sự sống trên
trái đất, như vậy mối đe dọa trực tiếp đến sự sống trên hành tinh của chúng
ta hiện nay chính là con người, những tác động của con người là nguyên


nhân chính làm biến đổi khí hậu trên trái đất, làm thay đổi hệ sinh thái gây
nên lũ lụt hạn hán và các thiên tai khác, tuy nhiên cũng không thể loại trừ
các tác nhân từ bên ngoài (sao chổi, bão từ...) và bên trong lớp vỏ trái đất
(động đất, sóng thần...). Bài viết đã đưa ra lời giải thích xác đáng mang
chiều hướng tích cực về sự kiện " Ngày tận thế " và từ đó cũng có thể hiểu
một cách dễ dàng rằng bộ lịch đếm của người Maya và " Ngày tận thế " hồn
tồn khơng liên quan tới nhau, đơn giản ngày 21 - 12 chỉ là ngày kết thúc
một chu kỳ kéo dài hơn 5000 năm của họ và cũng là bắt đầu một chu kỳ mới
trong vịng tuần hồn.... "Lý do mà nhiều người tin vào ngày tận thế là dựa

trên thuật chiêm tinh và siêu hình học, hoặc những hiện tượng trong thiên
nhiên mà họ tưởng có tác động đến sự kiện tiên đoán .Lần này, sự tiên đoán
chủ yếu phát sinh từ cách lý giải bộ lịch cuả nền văn minh cổ đại Maya, tin
đồn tận thế 21/12 tới thu hút sự chú ý của nhiều người có thể do nền văn
minh Maya ln giữ vị thế uy tín trong lịch sử, đây là nền văn mình có tầm
hiểu biết cao trong lĩnh vực thiên văn và tính tốn lịch với những cơng trình
kiến trúc xây đền đài và kim tự tháp. Khoa học hiện đại, đặc biệt ngành
thiên văn cung cấp nhiều thông tin về những hiện tượng trong vũ trụ nên các
nhà tiên tri có thêm “cảm hứng” trong cơng việc tiên đoán ngày tận thế."
Như vậy bằng trực quan và tư duy khoa học vấn đề đã được làm sáng tỏ trên
mặt báo, góp phần giải tỏa tâm lý hoang mang, lo sợ, sự hiếu kỳ trong một
bộ phận công chúng và thực tế đã chứng minh " Ngày tận thế " vẫn chỉ là tin
đồn và là sự kiện khơng có thực và chúng ln có điểm giống nhau là không
bao giờ xảy ra. Nhưng dù sao đi nữa thì sự kiện này cũng đã có sự tác động
lớn đến một bộ phận không nhỏ người dân trên thế giới. Chắc hẳn đây là sự
kiện vừa mang tính khoa học lại mang màu sắc văn hóa, tơn giáo huyền bí...
thu hút được sự quan tâm của cả báo chí và dư luận và tất nhiên xét trên góc
độ báo giới và con mắt của người làm báo, sự kiện không chỉ dừng lại ở việc


phân tích khoa học dùng nghiên cứu khoa học hiện đại để chứng minh, mà
vấn đề cịn được nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau bởi sức ảnh hưởng của
nó trong thời gian qua.
Theo phương diện đó trên trang của báo Lao Động đã
có bài viết của tác giả Diệu Linh với tiêu đề " Người ta đã hiểu sai lịch cổ
của nguời Maya "

(LĐ) - Số 300 - Thứ bảy 22/12/2012 06:14.)

bài viết được tác giải đề


cập tới bằng cách tiếp cận qua đời sống, văn hóa, theo đó bài viết có đoạn
"Theo các chuyên gia về người Maya thì thực sự họ khơng hề nói là Trái đất
sẽ bị diệt vong vào ngày 21.12.2012, mà trên thực tế, đó sẽ là ngày kết thúc
một chu kỳ theo lịch của họ, chứ không phải áp dụng cho cả thế giới. Và đến
lượt người Maya lên tiếng về vấn đề này “Chúng tôi buộc phải lên tiếng để
vạch trần những lời dối trá và đồn thổi nhằm phục vụ cho cái gọi là văn hóa
dân gian - vì lợi nhuận. Họ đã khơng nói đúng sự thật về chu kỳ thời gian” ông Felipe Gomez - người đứng đầu liên minh Maya Oxlaljuj Ajpop phát
biểu.
Tộc người Maya ở Guatemala đã phải lên án chính phủ nước này cũng như
các công ty du lịch đã thêu dệt huyền thoại rằng người Maya đã tiên đoán
trước được sự diệt vong của trái đất, nhưng sự thật không phải như vậy mà
chính điều này - văn hóa của của người Maya đã bị thêu dệt, lợi dụng để
chuộc lợi... bằng cách tiếp cận này tác giả bài viết đã phản ánh đúng mặt trái
của vấn đề ngày 21 - 12 không đơn giản chỉ là sự kiện đồn thổi, gây hoang
mang cho cơng chúng mà xét về góc độ các giá trị nhân văn nó cịn là hình
thức trà đạp lên nền văn hóa bản địa, nền văn minh rực rỡ đạt được nhiều
thành tựu về xây dựng nhà nước, kiến trúc, thiên văn học...ở châu Mĩ.
Cũng khai thác từ đề tài này tác giả Phúc Duy trên báo Thanh Niên, trang
có bài viết " Đi tìm ý nghĩa bộ lịch của người
Maya cổ đại " với cách nhìn tích cực, tiếp cận thông tin đa chiều về nền văn


hóa của người Maya tác giả đã có những thơng tin ngược chiều với tin đồn "
Ngày tận thế " thay vào đó ngày 21.12 là ngày "để chiêm ngưỡng pháo hoa,
những buổi trình diễn ca nhạc và nhiều hoạt động khác được tổ chức tại
những khu di tích khảo cổ tại đây, (theo AFP.)" hay " Thị trấn Meridad đang
tấp nập chuẩn bị cho lễ hội của người Maya vào ngày 21.12 này..." v.v.
Trong bài viết, theo góc độ tiếp cận của tác giả thì ở đây hồn tồn khơng có
bóng dáng của " Ngày tận thế " thay vào đó dựa vào sự kiện này, nhiều nét

văn hóa đặc sắc đã được tác giả thông tin đến bạn đọc, ngoài bộ lịch Đếm
dài đã trở thành di sản của nền văn minh người Maya cổ đại, thì người Maya
cịn đóng góp rất nhiều cho nên văn minh cổ đại từ kiến trúc đến dệt may,
thực phẩm...với việc trích dẫn nhiều lời thoại của người dân địa phương và
các chuyên gia nghiên cứu bài viết đã được diễn đạt theo chiều hướng ngược
lại với tin đồn, hiểu theo ý muốn chủ quan của tác giả. Nếu như theo
Reuters dẫn nguồn cuộc khảo sát tồn cầu của Cơng ty khảo sát Ipsos công
bố ngày 1.5 cho biết, gần 15% người dân trên thế giới tin rằng tận thế sẽ xảy
ra, 10% tin rằng 21.12.2012 là ngày tận thế theo lịch của người Maya cổ đại.
Cứ 10 người trên thế giới thì có 1 người cảm thấy sợ hãi và lo âu về ngày tận
thế. Ipsos tiến hành cuộc khảo sát với 16.262 người tại 20 quốc gia trên thế
giới, thì bài viết rõ ràng là minh chứng ngược lại với những gì số liệu điều
tra cho biết.
Đối với bài viết "Ngày tận thế" người Maya kinh doanh du lịch " đăng
trên trang .(Thứ Sáu, 21/12/2012, 11:05 (GMT+7) ..của tác giả
Hải Minh lại được nhìn nhận dưới góc độ khác, từ cách thức tổng hợp các
thông tin xoay quanh sự kiện " Ngày tận thế " trên khắp thế giới ( thông tin
mô tả ), tác giả đã cung cấp đến bạn đọc một cách nhìn tồn cảnh về ảnh
hưởng của " Ngày tận thế " đến một bộ phận người dân trên hầu khắp các


nước...dưới góc nhìn đa chiều từ văn hóa - xã hội đến các hoạt động kinh tế,
chính trị. Tại bán đảo Yucatan, trung tâm của nền văn minh Maya, " các cư
dân coi ngày tận thế là một cơ hội kinh doanh chứ không phải một mối đe
dọa, khi hàng loạt hãng tin tức lớn trên thế giới cũng như các kênh truyền
hình nổi tiếng, như National Geographic, Discovery Channel, History và
Showtime, chưa kể hàng triệu du khách, đều đổ về đây. Sự lạc quan ở đây là
rất rõ ràng khi Đài truyền hình Mexico Televisa đã cơng bố kế hoạch chiếu
lại loạt phim Apocalipsis Maya vào ngày… 22-12." Trong khi đó tại Nga
ngày 20-12, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có một cuộc họp báo đặc

biệt, trong đó ơng đùa rằng ngày tận thế sẽ đến trong… 4,5 tỉ năm nữa, cịn
Thủ tướng Dmitry Medvedev thì nói trên truyền hình: “Tơi khơng tin ngày
tận thế. Ít ra là khơng phải năm nay”. Cịn đối với báo chí ở hầu khắp các
nước Châu Âu ngày tận thế theo lịch Maya chủ yếu được các hãng tin dùng
để lấp chỗ trống trong những ngày đói kém tin tức trước lễ Giáng sinh. Đài
truyền hình Anh BBC đăng nhiều câu chuyện về lịch Maya, hầu hết phản
bác quan điểm về tận thế, với rất nhiều chuyên gia và nhà khoa học.
Kênh phát thanh ca nhạc BBC Radio 6 thì có một buổi phát riêng những bản
nhạc về ngày tận thế được yêu thích nhất như Apocalypse please của Muse,
The end của The Doors và It's the end of the world as we know it của REM.
Tại Mỹ, 33 trường học ở Michigan đã đóng cửa sớm hai ngày trước kỳ nghỉ
lễ, một phần vì lo sợ có sự cố do con người gây ra trong ngày tận thế. Đài
truyền hình NBC dẫn lời Matt Wandrie, phụ trách các quản lý ở các trường
cộng đồng thuộc hạt Lapeer, nói những tin đồn tận thế lan rộng cùng với nỗi
lo sợ sau vụ xả súng ở Newtown, Connecticut đã khiến các trường quyết
định cho nghỉ lễ sớm...


Sự kiện thơng qua góc nhìn của báo giới, bằng sự phân tích, chắp nối các dữ
kiện thơng tin của nhà báo đã hoàn toàn trở nên đa chiều và dĩ nhiên là bài
viết muốn mang thông điệp tới độc giả rằng " ngày tận thế là cơ hội để kinh
doanh chứ không phải là mối đe dọa"...
Tuy nhiên cũng khơng nên dừng lại ở cách nhìn tích cực của một vấn đề,
đặc biệt là trong con mắt của người làm báo với tư cách là người cung cấp
thông tin tới cơng chúng, khơng chỉ có ý nghĩa là việc đáp ứng nhu cầu sẵn
có mà cịn bao gồm cả việc dần dần hình thành những nhận thức mới, tư duy
mới về sự kiện, vấn đề đang diễn ra. Ở đây tác giả của các bài viết cũng
nhấn mạnh đến những tác động tiêu cực của tin đồn, ví dụ như trong bài viết
" Người ta đã hiểu sai bộ lịch cổ của người Maya " đã đề cập đến nạn
cướp bóc , gây mất trật tự ở Argentina và Mexico trước ngày tận thê " Hôm

20.12- trước mốc “ngày tận thế” như đồn đại, đám đông người đã xông vào
cướp bóc ồ ạt các siêu thị trong thành phố Bariloche ở vùng tây nam
Argentina; cịn ở thủ đơ của quốc gia Nam Mỹ này, các thành viên thuộc lực
lượng cánh tả với xu hướng cực đoan đã chặn đường lưu thông trong trung
tâm thành phố và đốt cháy lốp xe ôtô - như phản ánh của các phương tiện
truyền thông Mexico." hoặc việc lợi dụng tin đồn để trà đạp, thổi phồng
những giá trị văn hóa của của Maya ở Guatemala nhằm mục đích kiếm lời
của các cơng ty du lịch và chính phủ nước này v..v. Hay như trong bài viết "
Mỉm cười với tin đồn tận thế " của tác giả Thanh Như đăng trên báo Đại
Đoàn Kết số ra ngày 14 - 12, ngoài việc cung cấp tới công chúng nhưng
thông tin bác bỏ sự kiện ngày tận thế của các chuyên gia trong và ngoài nước
tác giả còn dựa vào điều này để đề cấp đến những tác động tiêu cực của tin
đồn tới các hoạt động kinh tế, như " tin đồn ăn bưởi bị ung thư làm các nhà
vườn ở Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang điêu đứng....Tin thất thiệt cá nuôi bị
nhiễm Trifluralin làm các bè cá điêu hồng ở Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh


Long thua lỗ", hoặc "tại huyện Tiên Mĩ-Tiên Phước-Quảng Nam sau khi
xuất hiện tin đồn tận thế nhiều người đã bán tháo trâu, bò, nhà cửa để
hưởng thụ trước ngày tận thế ". Trên đây chỉ là một vài ví dụ điển hình minh
chứng cho những tác động tiêu cực của tin đồn thất thiệt đã gây ảnh hưởng
không nhỏ tới một bộ phận người dân, gây tâm lý hoang mang...xa hơn nữa
đó cịn là việc thổi phồng, xun tạc các giá trị văn hóa vì lợi ích trước
mắt...mà dưới góc nhìn, tư duy của báo chí vấn đề đã được làm sáng tỏ trên
nhiều phương diện của cùng một vấn đề. Đem lại cho bạn đọc và công
chúng một cái nhìn đầy đủ nhất, chính xác nhất về một vấn đề, sự kiện...
trong mối quan hệ biện chứng của thế giới khách quan.
Tóm lại xét ở nhiều góc độ khác nhau thì sự kiện " Ngày tận thế " cũng đã
có những ảnh hưởng nhất định tới cuộc sống của nhiều người dân trên thế
giới, đồng thời nó cũng có những tác động lên cả hai mặt tích cực và tiêu

cực đến các hoạt động kinh tế, văn hóa - xã hội...mà trong cách nhìn, mổ sẻ,
phân tích của báo chí thì vấn đề đã hồn tồn được làm sáng tỏ trên cơ sở
khoa học và thực tế đã chứng minh " Ngày tận thế " chỉ là một kịch bản
thảm họa do có " quá nhiều thứ trên thế giới này đã có quan hệ với nhau và
nó khiến chúng ta trở nên dễ tổn thương..." ( Jocelyn Bell Burnell nhà vật
lý thiên thể Đại học Oxford).