MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, đất nước ta hịa nhập với
xu hướng tồn cầu hóa thế giới. Tất cả mọi lĩnh vực, ngành nghề trong đời sống đều
đang có sự đổi thay để thích nghi hơn với cơng nghệ 4.0 hiện đại. Báo chí Việt Nam
cũng theo đà phát triển đó, từ loại hình báo in, báo giấy truyền thống, giờ đây đã xuất
hiện những loại hình mới mẻ, đa dạng hơn, đặc biệt là sự bùng nổ của báo điện tử.
Không ngừng đổi mới, không ngừng tiến bộ, báo chí vẫn đang thực hiện tốt sứ
mệnh của mình trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội như những ngày đầu xuất hiện.
Được xem là công cụ đắc lực trong hoạt động công tác tư tưởng của Đảng. Báo chí
chính là tiếng nói của Nhà nước ta, của các tổ chức chính trị - xã hội và của chính
nhân dân; báo chí đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, hoạt động trong khuôn khổ
pháp luật và đảm bảo tính tư tưởng, chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa
dạng.
Thực trạng về phóng viên, nhà báo của các nhà đài, tòa soạn báo thiếu hiểu biết về
trình độ chính trị hay chun mơn nghiệp vụ vẫn còn là vấn đề nhức nhối. Từ những
bài báo sai lệch, chạy theo thị hiếu người đọc mà dư luận khơng ít phen phải hoang
mang. Chính vì những vấn đề nhức nhối trên làm ảnh hưởng xấu đến uy tín của nền
báo chí trong nước lẫn quốc tế, em chọn nghiên cứu về chức năng tư tưởng của báo
chí để phân tích, chứng minh và lấy những ví dụ thực tiễn
2. Mục đích nghiên cứu
- Nêu rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò của chức năng tư tưởng của báo chí
- Chứng minh chức năng tư tướng của báo chí là quan trọng, cần thiết và phải được
sử dụng một cách đúng đắn
- Đưa ra những ví dụ cụ thể, trực quan và rõ ràng nhất về cách con người sử dụng
chức năng tư tưởng của báo chí
- Nâng cao hiểu biết, nhận thức của chính bản thân và người đọc về những lưu ý bắt
buộc phải có để tránh những sai phạm đáng tiếc ảnh hưởng xấu đến công việc,
tương lai sau này

2

3. Bố cục tiểu luận:
Nội dung gồm ba chương chính:
 Chương I: Chức năng tư tưởng của báo chí và những khái niệm cơ bản
 Chương II: Tầm quan trọng của chức năng tư tưởng của báo chí
 Chương III: Những yêu cầu đặt ra để báo chí thực hiện tốt chức năng tư tưởng


3

NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CHỨC NĂNG TƯ TƯỞNG CỦA BÁO CHÍ VÀ NHỮNG
KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1.1.

Khái niệm chức năng
- Theo triết học:
Chức năng là tác động của các đặc tính của một hệ thống khách quan đối với các hệ
thống môi trường cùng nằm trong một hệ thống các quan hệ với khách thể đang
xem xét một hệ thống các quan hệ nhất định ( như chức năng quan hệ, chức năng
tiền tệ…)
- Theo xã hội học:
Chức năng là kết quả đối với một hệ thống xã hội của một hiện tượng, sự kiện, yếu
tố, thể chế xã hội có tác dụng góp phần vào sự vận hành, sự duy trì hệ thống xã hội
đó. Định nghĩa này giả định rang một hệ thống có một sự thống nhất nhất định
- Theo ngôn ngữ học:
 Chức năng là nhiệm vụ, vai trị của các đơn vị, ngơn ngữ hoặc của các yếu tố trong
hệ thống ngôn ngữ ( chức năng khi biệt nghĩa của các âm vị, chức năng phân giới

của âm, chức năng hình thái học)
 Chức năng chỉ sự cụ thể hóa của một yếu tố ngơn ngữ trong lời nói cụ thể ( chức
năng chủ ngữ, chức năng vị ngữ..)

1.2.

Khái niệm tư tưởng
- Theo từ điển tiếng Việt:
Tư tưởng là sự phản ánh hiện thực trong ý thức, là những biểu hiện các mối quan
hệ giữa con người với những vấn đề về thế giới xung quanh.
- Theo triết học:
Tư tưởng là ý thức của một cá nhân, một cộng đồng. Nó chứa một hệ thống những
quan điểm, quan niệm, luận điểm mang tính nhất quán, đại diện cho ý chí, nguyện


4

vọng của cá nhân, giai cấp, một dân tộc được hình thành trên cơ sở thực tiễn nhất
định và trở lại chỉ đạo hoạt động thực tiễn, cải tạo hiện thực.
1.3.

Khái niệm báo chí
Báo là một loại phương tiện truyền thông đại chúng chuyển tải thông tin qua các
ấn phẩm định kỳ hoặc các phương tiện nghe, nhìn đến cơng chúng rộng rãi trong xã
hội]
Sự ra đời của báo chí, trước hết là báo in đã đánh dấu một mốc phát triển mới
của các phương tiện truyền thông đại chúng. Nó đem lại cho con người khả năng
chuyển tải và tiếp nhận thông tin nhanh nhạy vô cùng thuận lợi. Vì thế có thể nói, báo
chí ra đời, đặc biệt là phát thanh xuất hiện được coi là sự bùng nổ truyền thông lần thứ
hai của nhân loại.


1.4.

Khái niệm chức năng tư tưởng của báo chí
Chức năng tư tưởng của báo chí là khả năng báo chí tham gia vào quá trình
tuyên truyền, quảng bá hệ tư tưởng, làm cho hệ tư tưởng này có thể lan truyền rộng rãi
và chiếm ưu thế trong đời sống tinh thần của nhân dân.
Chức năng tư tưởng thể hiện sự gắn bó nhất quán, máu thịt của báo chí với một
hệ tư tưởng nào đó, thể hiện xuyên suốt trong tác phẩm và sản phẩm báo chí, cũng như
trong mọi hoạt động nghề nghiệp nhà báo nói chung. Mỗi nền báo chí, mỗi cơ quan
báo chí đều có khuynh hướng chủ đạo – khuynh hướng tư tưởng chiếm ưu thế của
mình; thể hiện ở chỗ nó phụng sự cho hệ tư tưởng của giai cấp nào đó. Do đó, báo chí
– dù tun bố cơng khai hay khơng, dưới mọi hình thức, về cơ bản, thực chất và chủ
yếu là cổ vũ, truyền bá, đấu tranh bảo vệ cho một hệ tư tưởng nhất định.


5

CHƯƠNG II: TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHỨC NĂNG TƯ TƯỞNG CỦA
BÁO CHÍ
Tư tưởng và hoạt động tư tưởng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với con người và xã
hội nói chung. Ta nhận thấy rõ điều đó qua những điểm sau đây:
2.1.

Mục tiêu của chức năng tư tưởng của báo chí

2.1.1. Hình thành một hệ thống tư tưởng thống trị với những tư tưởng nhất định
Lý luận chính trị đã chỉ rõ ý nghĩa to lớn của báo chí trong việc hình thành đời
sống tinh thần cho quần chúng nhân dân. Vai trị của báo chí cũng tăng nhanh đồng
hành với sự phát triển của xã hội cùng với việc mở rộng quy mô của cá hoạt động xã

hội đã thu hút quần chúng nhân dân tham gia vào các phong trào, các hoạt động xã
hội.
Chức năng tư tưởng của báo chí làm nhiệm vụ khách quan là chuyển tải thơng tin
một cách nhanh chóng, tồn diện và có định hướng. Cũng như mọi hoạt động khác của
con người, hoạt động báo chí bao giờ cũng hướng tới những mục tiêu xác định. Nâng
cao tính tự giác cho đối tượng công chúng bằng cách nâng cao nhận thức và tự nhận
thức của chính họ. Nhận thức và tự nhận thức nằm trong mối quan hệ biện chứng.
Nhận thức là tồn bộ những gì thuộc về thế giới xung quanh những quy luật, những
hiện tượng khuynh hướng , những q trình của đời sống xã hội .Cịn tự nhận thức là
hiểu được vị trí của mình trong thế giới, trong các mối quan hệ xã hội, hiểu được mục
đích, ý nghĩa của cơng cuộc sống, hiểu được mục đích và yêu cầu hiểu được cách thức
để đạt được mục đích và thỏa mãn những nhu cầu ấy.
Sự tự giác là kết quả của nhận thức và tự nhận thức tự giác là động lực mạnh mẽ
của hành vi, là quyết định tính tích cực xã hội của con người .
Để thực hiện tốt chức năng tư tưởng, báo chí cần phải :
 Giúp cho công chúng nhận thức thế giới khách quan một cách toàn diện, sâu sắc và
đúng đắn.
 Định hướng xã hội cho công chúng một cách toàn diện, đúng đắn và khoa học.
2.1.2. Định hướng dư luận xã hội


6

Để nâng cao tính tự giác cho đối tượng cơng chúng địi hỏi báo chí cần phải định
hướng cho họ một cách toàn diện và đúng đắn.
Định hướng xã hội là tác động, giáo dục, giúp đỡ cho công chúng hiểu và đánh
giá đúng các sự kiện, hiện tượng của đời sống xã hội để từ đó, họ xác định được mục tiêu,
khuynh hướng và đặc điểm của hành vi của mình.
Sự định hướng như vậy thể hiện ở các mặt:
- Thứ nhất: Qua thơng tin báo chí cung cấp giúp cho cơng chúng hiểu được cái gì

đang diễn ra. Sự định hướng bắt đầu từ hiểu biết tất cả các sự kiện hàng ngày diễn
ra trong thế giới xung quanh để tạo thành bức tranh toàn cảnh về thế giới, khách
quan của con người mà con người sống trong nó. Đối với báo chí, mơ hình thơng
tin, hệ thống các hệ khái niệm về cuộc sống là rất quan trọng.
- Thứ hai: Qua việc cung cấp thông tin báo chí giúp cho cơng chúng xác định rõ
được rằng trong điều kiện và hoàn cảnh cụ thể cần đạt tới cái gì, cả về trước mắt,
cả về lâu dài, từ quan điểm chính thống.
- Thứ ba: Sự định hướng được thể hiện qua việc đánh giá các sự kiện, hiện tượng các
quá trình, các khuynh hướng và các nhân vật…( đương nhiên là từ quan điểm chính
thống). Sự đánh giá đó sẽ có sức thuyết phục, tác động mạnh mẽ tới đối tượng khi
nó như là những kết luận được rút ra từ việc phân tích các sự kiện, các quá trình,
các khuynh hướng, các nhân vật ấy…
- Thứ tư: Sự định hướng còn thể hiện ở việc phổ biến những giá trị, những chuẩn
mực, những phương thức hoạt động… nhằm thực hiện những mục tiêu đã đề ra và
đạt được những kết quả cao nhất trong những điều kiện và hoàn cảnh cụ thể. Kết
quả định hướng của báo chí đến mức nào phụ thuộc vào mức độ cơng khai các vấn
đề của đời sống xã hội; vào sự dễ hiểu, cập nhật của tin tức; vào khả năng phản
ánh, xem xét công khai thẳng thắn các vấn đề của đời sống xã hội trên báo chí.
Định hướng của báo chí trong thực tế có thể tồn diện, sâu sắc và đúng đắn, có thể
tồn diện nhưng khơng sâu sắc và đúng đắn và cũng có thể là rất yếu kém. Báo chí
cách mạng với bản chất giai cấp và vai trị lịch sử của mình phải định hướng một
cách sâu sắc, tồn diện và đúng đắn, hình thành ý thức khoa học và tiến bộ cho
công chúng xã hội, làm sao để công chúng nhận thức đúng về thế giới xung quanh,
hiểu được vị trí và vai trị của mình để lựa chọn thái độ, hành vi cho phù hợp, Báo


7

chí thực hiện chức năng, mục tiêu hình thành tính tự giác thơng qua định hướng xã
hội một cách tồn diện, sâu sắc, đúng đắn và khách quan, mang đặc điểm tổng hợp,

có nghĩa là báo chí phải tác động tới các mặt của tới tinh thần tới toàn bộ các bộ
phận cấu thành các cấu trúc, ý thức xã hội : Thế giới quan, ý thức lịch sử, văn hóa
và Dư luận xã hội
 Thế giới quan là quan niệm thành hệ thống và thế giới về các hiện tượng tự nhiên
trong xã hội thế giới quan thể hiện ở 2 phương diện: bức tranh thực tiễn về thế giới
và mối quan hệ quan điểm về thế giới. Hệ thống quan niệm này quy định lập
trường quan điểm, niềm tin và lý tưởng của con người thế giới qua lăng kính mà
thơng qua đó con người nhận thức và đánh giá thế giới xung quanh.
 Ý thức lịch sử, văn hóa : là quan niệm của con người về lịch sử và hiện tại trong
mối quan hệ của quá khứ và tương lai . Để xem xét, thẩm định và đánh giá các sự
kiện, hiện tượng của thực tiễn con người phải hiểu và biết được lịch sử hình thành
và vận động của thực tiễn, các mối quan hệ của thực tiễn với thời đại với môi
trường tự nhiên và xã hội.. Trong đó báo chí có vai trị quyết định quan trọng cho
khả năng cung cấp thông tin nhanh, đa dạng, phong phú, phổ biến những tri thức,
những kinh nghiệm, những giá trị lịch sử, thẩm định và cổ động những giá trị lịch
sử, tạo môi trường cho sự hình thành ý thức lịch sử, văn hóa.
2.1.3. Dư luận xã hội là thành tố độc nhất, linh hoạt nhất của ý thức xã hội. Dư luận xã hội là
phản ứng, thái độ của xã hội với một sự kiện hiện tượng vấn đề hay một nhân vật nào
đó, đối tượng của dư luận xã hội là toàn bộ các sự kiện, hiện tượng của đời sống xã
hội. Chủ thể của dư luận lịch sử và dư luận xã hội là các giai cấp, các tầng lớp các dân
tộc, các nhóm xã hội, các vùng hay địa phương, dư luận xã hội Thực hiện chức năng
giáo dục chính trị tư tưởng cho quần chúng
Chức năng giáo dục chính trị tư tưởng của báo chí được thể hiện ở sự giáo dục, bao
gồm giáo dục thường xuyên và giáo dục lại đối với cơng chúng báo chí
- Giáo dục là hoạt động nhằm hình thành ý thức của đối tượng. Khi nhận được
những thông tin (về quá khứ và hiện tại, những quy luật về vận động và sự phát
triển của xã hội về những giá trị và chuẩn mực của cuộc sống…), tạo ra sự thay đổi
về chất trong mỗi con người. Nếu những thông tin tiếp nhận ấy là chân thực và



8

khách quan thì quan điểm riêng được hình thành sẽ là tích cực và ngược lại. Để đạt
được hiệu quả giáo dục, báo chí truyền bá những thơng tin về thực tiễn phải giúp
cho công chúng hiểu biết được những quy luật, những sự kiện, hiện tượng những
quá trình của đời sống xã hội phải quan tâm đến việc tạo ảnh hưởng tư tưởng mạnh
mẽ tới họ. Phải phối hợp và gắn với những giá trị, những chuẩn mực, những tư
tưởng hiện hành có nghĩa là gắn với chức năng, mục tiêu của hoạt động thơng tin
với tồn bộ các hình thức định hướng xã hội. Nội dung quan trọng nhất của giáo
dục là hình thành tư duy kinh tế, giáo dục ý thức chính trị, ý thức lao động, ý thức
đạo đức, ý thức luật pháp, tinh thần yêu nước và đấu tranh chống lại những tư
tưởng và những chuẩn mực đạo đức xa lạ. Hoạt động giáo dục trong báo chí bao
gồm tạo ra niềm tin của cơng chúng, sự xuất hiện của niềm tin đối với báo chí, đó
là kết quả của việc tiếp thu thơng tin cá nhân hình thành từ sự tin tưởng và những
phần ánh phân tích và đánh giá, đề xuất, kiến nghị và kết luận của báo chí. Thơng
qua kỹ thuật phản ánh, phân tích, đánh giá các sự kiện, hiện tượng các q trình,
các khuynh hướng hằng ngày của báo chí, do đó hình thành niềm tin của cơng
chúng, địi hỏi báo chí phải sử dụng một cách linh hoạt và sáng tạo các phương
pháp tái tạo thực tiễn trong các tác phẩm báo chí. Vận dụng một cách linh hoạt và
sáng tạo những đặc điểm, những quy luật của báo chí, tun truyền cổ động và tổ
chức mà nhờ đó, phương pháp này thực hiện một cách hiệu quả nhiệm vụ giáo dục
của báo chí.
- Tuyên truyền là hoạt động truyền bá những tư tưởng nền tảng quan điểm cơ bản
của hệ tư tưởng của chế độ, nội dung tuyên truyền cơ bản:
 Tuyên truyền hệ tư tưởng
 Tuyên truyền đường lối, chính sách của đảng và nhà nước
 Tuyên truyền các quan niệm khái quát về thời đại
 Tuyên truyền cần hình hành một lối sống mới.
- Cổ động là hoạt động của báo chí để phổ biến những thơng tin thời sự tác động tích
cực và có định hướng và lập trường thái độ tình cảm của cơng chúng bằng những

thông tin phản ánh của các sự kiện hiện tượng hàng ngày về thực tiễn cổ động được
thử thể hiện trong những đánh giá rõ ràng nhằm hình thành nên mối quan hệ của


9

công chúng.Với các sự kiện hiện tượng ấy, cho dù phù hợp với ý nghĩa của nó, định
hướng của hoạt động cơng chúng.
2.1.4. Đi đầu xung kịch, phịng chống tham nhũng
Trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực góp phần làm lành hóa các
quan hệ xã hội, bảo vệ tư tưởng, củng cố niềm tin của nhân dân vào hệ thống chính trị,
khơng đấu tranh, tham nhũng, tiêu cực, có hiệu quả thì khó có thể làm tốt cơng tác tư
tưởng, có thể củng cố niềm tin của nhân dân vào chế độ chính trị .Dưới sự lãnh đạo
của Đảng, Nghị quyết TW 6 (lần 2, khóa VIII) của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng
định : “Sử dụng đồng bộ hệ thống giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là sự giám sát của
tổ chức đảng, trước hết là từ chi bộ, sự giám sát của nhân dân và các cơ quan đại diện
nhân dân, sự giám sát của cơng luận”.
2.2.

Chức năng tư tưởng của báo chí tác động đến đời sống con người như thế nào?
 Công tác tư tưởng, lí luận, báo chí góp phần thực hiện có hiệu quả cơng cuộc vận
động xây dựng, đổi mới và chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, các tổ chức ngày càng
trong sạch, vững mạnh, phấn đấu để từ nay đến đại hội XI của Đảng, ngăn chặn
từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, khắc phục một bước quan trọng, tình trạng
suy thối về chính trị.Tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán
bộ, đảng viên.
 Công tác lý luận, tư tưởng báo chí đóng vai trị quan trọng trong việc bảo vệ và
phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin ,tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của
Đảng, làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân lý tưởng xã hội chủ

nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc với tinh hoa văn
hóa thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội.
 Báo chí tích cực truyển bá tư tưởng chính thống của Đảng, đấu tranh chống các tư
tưởng thù địch, tư tưởng bảo thủ lạc hậu, chống đầu cơ chính trị và tham nhũng,
chủ yếu thơng qua việc thơng tin, giải thích và bình luận các sự kiện và vấn đề thời
sự trong mọi lĩnh vực của đời sống thường ngày đã và đang diễn ra. Báo chí truyền
bá tư tưởng và lý luận nhưng khơng giáo điều.Khơng nói sng mà thơng qua sự
kiện, vấn đề cụ thể, thiết thực, gần gũi với cơng chúng, xã hội, nhiều thế báo chí


10

thuyết phục nhân dân và truyền bá hệ tư tưởng của đảng trong nhân dân bằng chính
cuộc sống sinh động, thuyết phục V.I.Lênin đã nói rằng “Sự thật đẹp đẽ nhất là nói
đúng sự thật rằng nhân dân đi theo những người Bơnsêvich khơng phải là những
người Bơnsêvich khéo nói mà vì họ nói đúng sự thật”. Bản thân sự kiện có sức
sống và sức mạnh và linh hồn tư tưởng của nó. Mỗi sự kiện ấy đều có tiềm năng
thông tin và sức mạnh tư tưởng.Tiềm năng, sức mạnh ấy được khơi thúc hay không
tùy thuộc vào bàn tay nhà báo. Việc sử dụng khai thác sức mạnh của thơng tin báo
chí phụ thuộc vào tư duy chính trị. V.I.Lê nin cũng đã từng nhắc nhở báo chí vơ
sản, hãy bớt lải nhải về chính trị và tăng cường hơn nữa thông tin về đời sống
thường ngày của công nơng
 Báo chí đặc biệt đóng vai trị quan trọng trong việc cổ vũ, huy động và tập hợp sức
mạnh cộng đồng trong việc tham gia giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội đang đặt
ra.
2.3.

Những ví dụ thực tiễn

2.3.1. Chức năng tư tưởng của báo chí được sử dụng với mục đích đúng đắn

a. Các chính trị gia sử dụng chức năng tư tưởng của báo chí
Có thể khẳng định, tất cả các chính trị gia, nhà hoạt động cách mạng đều nắm lấy
báo chí, sử dụng báo chí để làm phương tiện, cơng cụ hoạt động, truyền bá ý thức
hệ tư tưởng cách mạng tiến bộ.
 Mác và Ăngghen:
Là những nhà tư tưởng, cách mạng tiến
bộ; là những người sáng lập ra chủ nghĩa
cộng sản khoa học có tác động to lớn và
sâu rộng đối với nhân loại tiến bộ. Học
thuyết mà các ông đưa ra trở thành tài sản
quý giá của nhân loại; đồng thời là kim
chi nam, nền tảng tư tưởng cách mạng của
giai cấp vơ sản tồn thế giới. Cuộc đời và
sự nghiệp của Mác và Ăngghen đều gắn liền với một tờ báo cụ thể. Các ông coi


11

báo chí là vũ khí tư tưởng sắc bén để bày tỏ quan điểm, chính kiến, những nghiên
cứu mang tính phát hiện.
Lần đầu tiên Mác gặp Ăngghen vào cuối tháng 11/1842, khi đó Ăngghen trên
đường sang Anh và ghé thăm Bộ Biên tập báo Rheinische Zeitung (Nhật báo tỉnh
Ranh). Mác và Ăngghen đã có nhiều cuộc nói chuyện cởi mở và sau này hai ông
trở thành những người bạn cùng chung lý tưởng và quan điểm trong tất cả vấn đề lý
luận và thực tiễn.
C.Mác từng làm Tổng Biên tập tờ Neue Rheinische Zeitung (Báo Mới tỉnh Ranh) cơ quan ngôn luận của phái dân chủ. Trong các nghiên cứu của mình đăng trên tờ
báo này, Mác kịch liệt chống mê tín, dị đoan và mọi triết học phản động muốn việc
nghiên cứu khoa học phải phục tùng lợi ích của tôn giáo..
Công tác thực tiễn ở báo Rheinische Zeitung đã làm thay đổi cơ bản về thế giới
quan của Mác, chuyển từ chủ nghĩa duy tâm sang chủ nghĩa duy vật và từ chủ

nghĩa dân chủ - cách mạng sang chủ nghĩa cộng sản.
Cùng với Mác, Ăngghen đã sáng lập và phát triển chủ nghĩa cộng sản và là lãnh tụ
của phong trào công nhân thế giới và Quốc tế I. Ông là người hiểu biết về văn học
và báo chí. Ăngghen đã phát triển và bảo vệ tư tưởng về sự thống nhất của thế giới,
tư tưởng về sự tất yếu nội tại và tính quy luật. Năm 1842, Ăngghen bắt đầu cộng
tác với tờ Rheinische Zeitung (Nhật báo tỉnh Ranh) do Mác làm Tổng Biên tập.
Trên tờ báo Neue Rheinische Zeitung (Báo Mới tỉnh Ranh), Ăngghen đánh giá cao
chiến thuật quân sự của quân đội cách mạng Hongrie. Họ biết dùng chiến tranh du
kích để đánh bật kẻ địch ra khỏi vị trí của chúng. Nhận định của Ăngghen chứng tỏ
ơng cịn là một nhà lý luận và nhà chiến lược quân sự. Những tác phẩm này của
Ăngghen, ngoài ý nghĩa tuyên truyền cho chủ nghĩa cộng sản khoa học, cịn có ý
nghĩa về mặt giá trị lý luận và thực tiễn cao, đồng thời làm phong phú thêm chủ
nghĩa Mác.
 Lênin


12

Là một lãnh tụ của phong trào cách mạng
vô sản Nga, là người phát triển học
thuyết của Mác và Ăngghen. Ông là
người sáng lập ra Quốc tế Cộng sản,
đồng thời lãnh đạo nhân dân Nga tiến
hành Cách mạng tháng Mười, thành lập
ra Nhà nước công nông đầu tiên trên thế
giới do Đảng của giai cấp vô sản lãnh
đạo vào ngày 7/11/1917.
Lênin cùng với Pơlêkhanôp (Plekhanov)
đã sáng lập lập ra tờ báo Tia lửa để làm “vũ khí” đăng tải các bài viết bày tỏ quan
điểm tư tưởng đấu tranh tư tưởng cách mạng. Trong tác phẩm “Chủ nghĩa đế quốc giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản” (1916) và những tác phẩm khác, Lênin đã

phát triển chính trị kinh tế học Mácxít và lý luận về cách mạng xã hội chủ nghĩa,
kiện toàn những vấn đề cơ bản của triết học Mácxít. Lênin viết cuốn “Nhà nước và
cách mạng” đề ra nhiệm vụ cho giai cấp vô sản phải giành lấy chính quyền bằng
con đường đấu tranh vũ trang.
Mùa xuân năm 1920, Lênin viết cuốn “Bệnh ấu trĩ tả khuynh của chủ nghĩa cộng
sản” trình bày những vấn đề chiến lược và sách lược của phong trào cộng sản. Năm
1922, Lênin đã đọc, ghi âm lại một số bài báo quan trọng như: Những trang nhật
ký, Bàn về hợp tác hóa, Bàn về cách mạng của chúng ta, Thà ít mà tốt, Thư gửi Đại
hội.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Lênin ln gắn với báo chí và coi báo chí là
vũ khí quan trọng để truyền bá quan điểm, tư tưởng cách mạng tiến bộ, phát triển
chủ nghĩa Mác
 Chủ tịch Hồ Chí Minh


13

Là vị lãnh tụ mn vàn kính
u của dân tộc Việt Nam,
người sáng lập ra nền báo chí
cách mạng Việt Nam và là
một nhà báo, người thầy báo
chí vĩ đại. Trong khoảng 50
năm cầm bút, Người là tác
giả của hơn 2.000 bài báo,
276 bài thơ, gần 500 trang
truyện và ký với gần 200 bút
danh. Mỗi con chữ, bài viết
của Bác là một lời hiệu triệu,
truyền bá lý tưởng Cộng sản

và con đường giải phóng dân
tộc.
Bác Hồ bắt đầu sự nghiệp cách mạng của mình bằng làm báo. Trong hành trình đi
tìm đường cứu nước, Người đã học cách làm báo. Bác coi báo chí là cơng cụ sắc
bén để phị chính trừ tà. Người viết báo là để phục vụ cho cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc và nhân loại. Người sử dụng báo chí để làm cơng cụ giác ngộ và
thức tỉnh. Dưới ngịi bút sắc bén của mình, Người đã vạch trần tội ác của bọn xâm
lược tại các thuộc địa; đồng thời Người dùng các tờ báo làm cơng cụ tun truyền
con đường cách mạng giải phóng dân tộc.
Ngày 21/6/1925, Bác Hồ sáng lập ra tờ báo Thanh Niên tại Quảng Châu, Trung
Quốc. Đây là tờ báo cách mạng đầu tiên của nền báo chí cách mạng Việt Nam và
cũng là vũ khí sắc bén để Người tuyên truyền, giác ngộ và giáo dục quần chúng. Tờ
báo là cầu nối ánh sáng tư tưởng cách mạng của Bác với dân tộc, góp phần to lớn
cho sự nghiệp giải phóng đất nước.
Theo Bác, người làm báo cần phải có lập trường chính trị vững chắc; có kiến thức,
am hiểu sâu rộng về mọi mặt của đời sống xã hội; thông tin chân thật, khách quan;


14

sử dụng ngôn ngữ trong sáng, giản dị, dễ hiểu; luôn chú trọng nâng cao hơn nữa
chất lượng sản phẩm báo chí.
 Đại tướng Võ Ngun Giáp:
Khơng chỉ là một vị tướng tài ba,
lừng danh thế giới, Đại tướng Võ
Nguyên Giáp cịn là một nhà báo
lớn của nền Báo chí Cách mạng
Việt Nam. Đại tướng Võ Nguyên
Giáp viết báo, làm báo từ rất sớm
với các bút danh như: Vân Đình,

Hải Thanh, Hồng Nam, Chính
Nghĩa...
Cũng giống như rất nhiều nhà cách
mạng có tên tuổi trên thế giới và ở
Việt Nam, Đại tướng Võ Nguyên
Giáp làm báo là để làm cách mạng. Ơng coi báo chí là cơng cụ để giác ngộ, truyền
bá tư tưởng cách mạng tiến bộ trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình.
Trong 60 năm hoạt động cách mạng, Nhà báo - Đại tướng Võ Nguyên Giáp ln
ln gắn bó với hoạt động báo chí. Ơng trực tiếp làm tất cả các khâu, công việc của
một người làm báo và công việc nào cũng xuất sắc, văn - võ song tồn. Có thể nói,
ơng khơng chỉ là bậc thầy trong nghệ thuật quân sự mà còn là bậc thầy của nghệ
thuật báo chí với những “trận đánh” tư tưởng - văn hoá bằng nghệ thuật tổ chức
thơng tin tài ba trên mặt trận báo chí. Những người làm báo cùng thời với ông, và
cả những thế hệ sau đã học được từ ơng ý chí, sự yêu nghề, tự học, rèn nghề báo và
lấy báo chí để làm vũ khí quan trọng trên mặt trận đấu tranh tư tưởng - văn hoá.
b. Một số trang báo uy tín và những tác phẩm báo chí tiêu biểu thực hiện tốt chức
năng tư tưởng
- Trong nước:


15

1) Loạt 3 kỳ: “Phá án tham những giữa đại dịch Covid-19) của báo điện tử “Công
an nhân dân” đoạt giải B tại lễ trao Giải báp chí tồn quốc phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực lần thứ III, năm 2020-2021

2) Đài Truyền hình Việt Nam và phóng sự “ Phá rừng quy mô lớn ở Kon Tum”
đoạt giải A tại lễ trao giải Báo chí quốc gia lần thứ XV – năm 2020



16

3) Loạt 5 bài : “Chung tay làm sạch chính mình” đoạt giải A tại lễ trao giải Báo chí
quốc gia lần thứ XV- năm 2020 của Báo điện tử Vietnamnet

- Quốc tế:
1) HuffingtonPost ( )


17
2) CNN ( )

3) New York Times ( )

2.3.2. Chức năng tư tưởng của báo chí bị lợi dụng và vi phạm

a. Những bài viết về thông tin sai sự thật trong nước
1) Báo điện tử Dân Việt và bài viết sai sự thật “Khởi tố, bắt giam ơng Tất
Thành Cang, cựu Phó Bí thư TP HCM”


18

2) Báo điện tử Dân trí và bài viết vi phạm thông tin “Nam sinh 22 tuổi tử vong
sau khi mắc Covid-19” ngày 1/6/2021

3) Bài “ Doanh nghiệp tặng xe sang được tỉnh “xử nhẹ” sai phạm” ngày
22/2/2017 của Báo Thanh niên bị sai lệch thông tin

b. Một số trang thông tin giả mạo, lệch lạc



19
1) Website gây nhầm lẫn với website chính thống của báo

Tuổi trẻ để đăng thông tin sai sự thật về dịch bệnh Covid-19

2) The Vietnamse ( ) – trang thơng tin phát tán

các nội dung xun tạc tình hình dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam, bơi nhọ
lãnh đạo


20

CHƯƠNG III: NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỂ BÁO CHÍ THỰC HIỆN
TỐT CHỨC NĂNG TƯ TƯỞNG

3.1.

Tiêu chí mà người làm báo cần tuân thủ

 Trước hết, Báo chí cách mạng của nước ta địi hỏi phải có đội ngũ nhà báo thật sự
là những chiến sỹ cách mạng, trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng; phải có bản lĩnh chính trị vững vàng,
chẳng những không hoang mang dao động, không chịu ảnh hưởng của những luận
điệu sai trái, mà phải có ý thức tấn công quyết liệt với những luận điểm sai trái, thù
địch đó; đồng thời, cũng phải tấn cơng quyết liệt với những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” của chính bản thân mình. Lúc này Đảng ta, nhân dân ta, dân
tộc ta đang rất cần những nhà báo như vậy. Khi tư tưởng chưa thơng, cái nhìn chưa

sáng, quan điểm thiếu vững vàng thì nhà báo khơng thể nào sản sinh ra được những
tác phẩm có tính chiến đấu cao, có sức thuyết phục lớn.
 Phẩm chất đạo đức của nhà báo phải thể hiện ở tính khách quan, công tâm, trung
thực trước những sự vật, hiện tượng mà nhà báo thông tin, phản ánh. Qua các tác
phẩm báo chí của mình, nhà báo phải làm cho độc giả hiểu đúng, hiểu đầy đủ về
những vấn đề mình viết. Khách quan, cơng tâm, trung thực tức là sự vật, hiện
tượng như thế nào thì nhà báo phản ánh, thông tin như thế ấy, không tô hồng hoặc
bôi đen. Song, đối với một nền báo chí cách mạng thì nhà báo lại phải có tư duy, có
thế giới quan của một chiến sỹ cách mạng. Thế giới quan ấy đòi hỏi nhà báo phải
biết lựa chọn, chắt lọc thông tin. Thông tin đương nhiên phải đúng bản chất của sự
vật, hiện tượng, nhưng nhất thiết phải cân nhắc tới tính hiệu quả chính trị - xã hội
của nó. Thơng tin phải vì lợi ích chung, vì sự nghiệp chung; không thể giật gân, câu
khách, rẻ tiền; không mơ hồ, mất cảnh giác, càng khơng được để lộ bí mật quốc
gia.
 Nhà báo phải có tư chất riêng về lối sống. Nói một cách cụ thể hơn thì u cầu đầu
tiên về lối sống của nhà báo là phải lăn lộn với cuộc sống, hịa mình với quần
chúng, sống trong dân, sẵn sàng chịu đựng mọi gian khổ, hy sinh. Khơng có tư chất


21

đó khơng thể nào có những tác phẩm báo chí có giá trị. Ngày nay, trong cơng cuộc
đổi mới, chúng ta có biết bao những nhân tố tốt đẹp, những điển hình tiên tiến;
đồng thời, cũng có khơng ít những biểu hiện tiêu cực.
 Phải có trình độ nghiệp vụ chuyên môn giỏi. Nhà báo trong giai đoạn cách mạng
hiện nay phải được đào tạo cơ bản về nghiệp vụ báo chí; phải thơng thạo những kỹ
năng nghề nghiệp thuộc lĩnh vực mình phụ trách. Ngồi kiến thức chun sâu
thuộc lĩnh vực phụ trách, nhà báo phải trau dồi, rèn luyện để có kiến thức rộng rãi
về các lĩnh vực khác, nhất là kiến thức về kinh tế, văn hóa, pháp luật. Yêu cầu đối
với nhà báo hiện nay là phải thật giỏi một lĩnh vực và làm tốt nhiều lĩnh vực khác.

 Ngồi trình độ chun mơn nghiệp vụ, trong thời buổi mở cửa, bùng nổ thông tin
và hội nhập quốc tế hiện nay, nhà báo cũng cần có trình độ ngoại ngữ và trình độ
tin học tương ứng. Đây đang là điểm yếu, thậm chí rất yếu mà các nhà báo chúng ta
cần ra sức khắc phục nếu khơng muốn để mình rơi vào tình trạng tụt hậu so với mặt
bằng chung của giới báo chí đương đại trên tồn thế giới.
3.2.

Biện pháp khắc phục tình trạng chức năng tư tưởng của báo chí bị sử dụng sai
lệch của nhà nước và cơng chúng

 Phát huy vai trị của lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước trong phòng,
chống tin giả. Nhà nước và các cơ quan chức năng cần khẩn trương thể chế hóa,
tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý trong thực tiễn; tích cực xây dựng khung khổ
pháp luật một cách khoa học, tiến bộ để lĩnh vực truyền thông hoạt động, phát triển
lành mạnh, đúng hướng
 Nghiên cứu tiến hành sửa đổi Luật an ninh mạng năm 2018 theo hướng có quy
định cụ thể và rõ ràng về định tính hóa và định lượng hóa những tiêu chí để chế tài
mọi hành động và cá nhân, tổ chức có liên quan đến việc sản xuất tin giả, phát tán
tin giả cũng như sử dụng tin giả. . Bổ sung những quy định “mạnh tay” hơn để xử
lý các đối tượng xây dựng và tán phát tin giả.


Hoàn thiện hệ thống cơ quan chun trách tư vấn chính sách và giải pháp phịng,
chống tin giả. Trước mắt cần phát huy vai trị, tính hiệu quả của Trung tâm xử lý tin
giả thuộc Bộ Thông tin và.


22

 Tăng cường hơn nữa công tác thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm và cũng như thiết chế

hóa việc nâng cao kỹ năng và trách nhiệm xã hội phòng, chống tin giả cho mọi
công dân Việt Nam. Cần phối hợp giữa các cơ quan chức năng có liên quan và của
cả hệ thống chính trị để xử lý nghiêm, kịp thời những hành vi tạo tin giả và phát tán
tin giả theo quy định của pháp luật.


Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học mang tính liên xuyên ngành: cơng nghệ
thơng tin, báo chí-truyền thơng, luật học, tâm lý học, xã hội học…để nhận diện
được tin giả, quy luật hình thành và phát triển của tin giả, tác hại của tin giả, các
giải pháp phịng chống, kiểm sốt và hạn chế tin giả...

 Chú trọng truyền thông, giáo dục mọi người dân về hiểm họa của tin giả, kỹ năng
nhận biết và trách nhiệm xã hội trong tham gia phòng, chống tin giả. đẩy mạnh việc
tuyên truyền, giáo dục trong nhà trường, gia đình và xã hội về nhận thức, trách
nhiệm cho các cá nhân, tổ chức tham phòng, chống tin giả. Bên cạnh việc thỏa mãn
những nhu cầu cơ bản của cá nhân, mỗi công dân cần ý thức rõ việc thiết lập “vùng
an tồn” trong khn khổ pháp luật; để một mặt bảo đảm sự an toàn cho cá nhân,
bảo vệ quyền lợi của quốc gia, dân tộc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an tồn xã
hội trên mơi trường truyền thơng.


Xác định ý thức, năng lực và trách nhiệm xã hội của người tiếp cận với tin giả là
yếu tố quyết định nhất cho sự bền vững của việc kiểm soát và giảm thiểu tác hại xã
hội của tin giả. tránh chia sẻ, phát tán những thông tin giả, thông tin không đúng sự
thật, mỗi người cần tỉnh táo, trở thành “người đọc thông thái”, thực hiện trách
nhiệm công dân trong việc đưa tin, chia sẻ trên mạng xã hội; không nên chia sẻ các
thông tin chưa được kiểm chứng, chưa được xác thực, kịp thời thông báo đến cơ
quan chức năng các trường hợp đăng thông tin bịa đặt, sai sự thật.

 Cần thường xuyên phổ biến, giới thiệu các kỹ năng phát hiện tin giả trên môi

trường truyền thông cho công chúng thông qua các phương tiện truyền thông,
mạng xã hội.


23

KẾT LUẬN

Mang theo trọng trách và sứ mệnh cao cả, báo chí hình thành nên chức năng tư tưởng để dẫn
dắt, thống nhất quần chúng nhân dân. Là lực lượng đi đầu góp phần quan trọng vào việc
tuyên truyền, giáo dục lý tưởng xã hội, vì mục tiêu “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ, văn minh…” làm cho lý tưởng xã hội và mục tiêu xây dựng, phát triển dất nước trở
thành quyết tâm, niềm tin và sức mạnh của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Chính vì vậy,
việc đảm bảo cho báo chí được thực hiện tốt vai trị của mình là điều đúng đắn, cần thiết.
Bản thân là sinh viên của Học viện Báo chí và Tun truyền nói chung hay sinh viên khoa
Quan hệ quốc tế nói riêng, em cảm thấy bản thân mình cần phải cố gắng hơn nữa, thực hiện
rèn luyện đạo đức và chuyên môn để sau này trở thành một nhà báo, hoặc một phóng viên
chuẩn mực, tuân thủ tốt thực hiện tốt chức năng tư tưởng của báo chí.


24

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

/>
2.

/>

3.

/>
4.

Lê Văn Phong, Chủ tịch Hồ Chí Minh, người khai sáng, một nhà báo vĩ đại của nền
báo chí cách mạng Việt Nam, www.vanhoanghean.com.vn

5.

Hà Huy Phượng, Nhà báo - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tạp chí Văn Hiến, số
tháng 1/2019

6.

PGS,TS Nguyễn Văn Dững, Cơ sở lý luận báo chí

7.

/>