⃰

⃰
⃰

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
CHỦ ĐỀ:

ÁO DÀI SÀI GÒN - NÉT RIÊNG CỦA NGƯỜI VIỆT

Thành phố Hồ Chí Minh,


ÁO DÀI SÀI GÒN – MỤC LỤC
PHẦN I: TỔNG QUAN

2

1. Lý do chọn đề tài
2. Phạm vi nghiên cứu đề tài

2
2

PHẦN II: NỘI DUNG

3

I.

3

3
6

NGUỒN GỐC CỦA CHIẾC ÁO DÀI
1. Nguồn gốc của chiếc áo dài
2. Khái niệm áo dài ngày nay

II.
1.
2.
3.
4.
5.

ÁO DÀI SÀI GÒN
Áo dài tay ráp lăng năm 1960
Áo dài Bà Nhu
Áo dài “Mini”
Áo dài “Midi”
Áo dài hiện đại, từ 1970 đến nay:

7
8
10
11
13
14

III. ĐƯA ÁO DÀI TRỞ THÀNH BIỂU TƯỢNG VĂN HÓA VIỆT NAM


1

17


PHẦN I: TỔNG QUAN
1. Lý do chọn đề tài:
Có lẽ chưa có một văn bản chính thức nào quy định áo dài là quốc phục của Việt
Nam, thế nhưng trong thực tế khi giới thiệu về trang phục của người Việt, chiếc áo dài
ln được nhắc đến đầu tiên. Hình ảnh tà áo dài thướt tha, tung bay trong gió gắn liền
với nét duyên dáng của người phụ nữ Việt, cịn người đàn ơng thì mạnh mẽ, nghiêm
nghị với những chiếc áo dài khăn đóng có đường may cứng cáp. Cùng với đất nước trải
qua bao thăng trầm lịch sử, cuối cùng, đến ngày nay áo dài đã có được một vị thế quan
trọng trong lòng người Việt. Áo dài không chỉ là một biểu tượng về thời trang mà nó
cịn mang hồn sắc dân tộc Việt, thể hiện cả tính cách, lối sống và văn hóa của người
Việt. Cũng giống như nơi mà nó được sinh ra, có lúc thăng hoa, có lúc bị vùi dập, thế
nhưng nhờ có những tín đồ đam mê cháy bỏng với thời trang, không muốn mãi ở trong
khuôn khổ, tiên phong bức phá, chiếc áo dài khơng chỉ được tồn tại mà cịn trở thành
biểu tượng thời trang của đất nước. Sự xuất hiện của áo dài chính là khởi đầu cho hành
trình giành lại quyền làm đẹp cho phụ nữ Việt, đưa thời trang Việt Nam vươn ra thế
giới. Áo dài – khơng chỉ thuộc về thời trang, nó cịn thể hiện được cả văn hóa của người
Việt, thế nên vì sao khi nghiên cứu về văn hóa lại khơng chọn áo dài làm đề tài ? Có
thể nói rằng thời điểm phát triển thịnh vượng nhất của áo dài là vào thập niên 1960 –
thời điểm áo dài vào miền Nam và “áo dài Sài Gịn” ra đời. Có người từng nói rằng áo
dài thật sự sống lại từ đây, từng bước chiếm trọn trái tim người Việt, hễ dịp gì quan
trọng, thì khơng thể thiếu áo dài. Tìm hiểu về “áo dài Sài Gòn” để hiểu được người Sài
Gòn đã làm gì để đạt được điều ấy, hiểu được những tinh hoa ẩn chứa bên trong chiếc
áo này, qua đó hiểu về văn hóa của người Sài Gịn nói riêng và Nam Bộ nói chung.
2. Phạm vi nghiên cứu đề tài:
Bài tiểu luận chủ yếu nghiên cứu về áo dài Sài Gòn, đặc điểm, ảnh hưởng của áo

dài qua các năm khi vào miền Nam.

2


PHẦN II: NỘI DUNG
I. NGUỒN GỐC CỦA CHIẾC ÁO DÀI:
Để hiểu được rõ hơn về áo dài Sài Gòn, trước hết ta cần phải hiểu được thế nào
là áo dài và nguồn gốc của nó.
1. Nguồn gốc của chiếc áo dài:
Tiền thân của chiếc áo dài chính là áo “năm vạt cài khuy” – bộ quần áo thay thế
hoàn toàn áo giao lĩnh ở thế kỷ trước. Áo năm vạt cài khuy ra đời từ sự kiện cải cách y
phục 1744 của Võ Vương ở Đàng Trong, khi đất nước bị chia cắt thành hai nửa: Đàng
Trong và Đàng Ngoài. Với ý muốn xây dựng Đàng Trong thành một đất nước độc lập
tồn cõi, chúa Nguyễn Phúc Khốt (Võ Vương) cho đổi mới cả trang phục, loại bỏ y
phục theo lối nhà Lê – Đàng Ngoài. Thế nhưng ở thời điểm đó, Võ Vương vẫn chưa
thốt khỏi tư tưởng Hoa – Di nên vẫn dụa theo y phục của Trung Hoa để cải cách. Bộ
quần áo mới này gồm có áo năm vạt cài khuy và quần hai ống. “Đặc điểm khác biệt
nhất ở áo năm vạt là chiếc cổ cao chừng 2 cm cùng năm chiếc khuy cài theo đường
viền vạt áo từ cổ qua bên ngực và sườn phải”. ( Bùi Quang Thắng, Nét cũ duyên xưa,
2017: tr.187) Cài khuy là điểm đặc thù của áo năm vạt, khuy cài thời đó có thể xem như
một cải tiến “văn minh”.

Ảnh: Cấu tạo áo năm vạt cài khuy
Nguồn ảnh: />3


Và đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới phong trào y phục tân thời
vào đầu thế kỷ 20 và áo dài chuẩn bị bước vào một hành trình mới mẻ - một cuộc “lột
xác”.

Đầu thế kỷ XX, phong trào Âu hóa và Y phục tân thời bắt đầu xuất hiện. Cuộc
khởi phát đầu tiên bắt nguồn từ Hà Nội với mốt “áo làm quần trắng” thập niên 1920.
Áo năm vạt được cải tiến bằng cách bỏ đường sống nối giữa thân để chỉ còn một vạt
trước và một vạt sau, cộng với vạt con lót trong mà thành loại áo ba vạt. Đó là lần đầu
tiên, chị em phụ nữ Việt biết ăn mặc “à la mode” – mốt áo lam, quần trắng hay áo mùi,
san trắng – một “cuộc nổi loạn của màu sắc” mở đầu cho phong trào y phục tân thời.
Những người đứng đầu cho cuộc khởi sắc này chính là các cơ me Tây và gái nhảy. Đây
là lớp người đã đi tiên phong bất chấp dư luận, bất chấp điều tiếng để khốc lên người
bộ áo lam quần trắng, với mái tóc rẽ ngơi lệch và lọn tóc lưỡi trai phủ trên trán, cùng
với những phụ kiện theo kiểu phương Tây, được goi chung là “y phục tân thời”.
Tiếp đến, vào những năm 1934 – 1958, một kiểu áo được xem là “nửa tây nửa
ta”, “áo Le-Mur” của họa sĩ – nhà thiết kế Nguyễn Cát Tường chính thức góp mặt vào
hành trình này. Áo Le – Mur có nhiều thay đổi độc đáo: dáng áo được cắt lượn theo
đường cong cơ thể, bóp hơn ở phần thân trên để khoe những đường cong mềm mại của
bộ ngực tròn và cái eo thon; còn tà áo được cắt lượn xuống để tránh bị hớt khi mặc. Và
lúc này, Nguyễn Cát Tường thấy rằng vạt áo con lót bên trong là khơng cần thiết. Ơng
thu nhỏ tối thiểu vạt con chỉ cịn là 1 dẻo vải nhỏ để cài khuy. Vậy là lúc này, chiếc áo
dài chỉ còn hai vạt trước và sau. Bên cạnh đó, ơng cịn thay đổi phần cổ, phần vai, chất
liệu vải, may ống quần bó sát từ hơng xuống đầu gối và từ đó xuống ống quần thì xòe
ra như cái loa. Chỉ sau một năm kể từ khi chính thức xuất hiện vào năm 1934 ở Hà Nội,
áo Le Mur đã nhanh chóng lan vào Hội An, Sài Gịn và thịnh hành trên khắp đơ thị
nước ta. Lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, phụ nữ - ít nhất là phụ nữ thành thị, khơng
cịn phải ăn mặc theo một kiểu cách giống hệt nhau như một thứ đồng phục nhàm chán
nữa.
Thế nhưng áo Le Mur ngồi những thay đổi cơ bản về dáng áo, cịn lại chỉ là sự
góp nhặt nguyên si những chi tiết của thời trang Pháp rồi đưa vào bộ áo xưa, là những
dạng thức kết hợp nửa tây nửa ta, loại áo thời thượng nhưng nhạt nhịa tính dân tộc.
Nếu coi áo dài là một sản phẩm ứng dụng thời trang thuần túy thì Nguyễn Cát Tường
cải cách thành cơng. Nhưng nếu nhìn nhận áo dài như một biểu tượng văn hóa truyền
thống của dân tộc thì những nỗ lực của ông đã thất bại.


4


Ảnh: Áo dài Le Mur
Nguồn: />5


Cùng xuất hiện song song với xu hướng cải cách Le Mur có mẫu áo dài hai vạt
cũng do các họa sĩ trường Mỹ thuật Đông Dương vẽ kiểu, xuất hiện từ thập niên 1930,
thường được gọi chung là áo Lê Phổ. Họa sĩ Lê Phổ chỉ là một trong số những người
vẽ kiểu áo dài rất nổi tiếng. Áo dài Hà Nội ít gây tranh cãi hơn áo Le Mur vì sự cách
tân có chừng mực, khơng kết hợp với những chi tiết lai căng của Âu phục.

Áo dài Lê Phổ
Nguồn: />2. Khái niệm áo dài ngày nay:
Sau khi tìm hiểu về nguồn gốc của áo dài, có thể nhìn thấy được áo dài có nhiều
sự thay đổi theo thời gian nên có nhiều khái niệm về áo dài và ở mỗi thời điểm, từ “áo
dài” được hiểu theo kiểu khác nhau. Đầu tiên, từ thời xa xưa, người Việt chỉ mặc những
bộ đồ dài tay, dài chân và họ xem đó mới là bình thường nên khơng ai gọi đó là áo dài,
chỉ khi chiếc áo ngắn lên gần khuỷu tay thì họ mới gọi đấy là áo ngắn. Mãi đến sau này
mới có những khái niệm chính thức:
6


“Áo dài: áo hai vạt dài phủ gối và nhượng, nút gài từ cổ xuống vai mặt hoặc từ
cổ xuống nách mặt ở hông.”
(Từ điển tiếng Việt - Lê Văn Đức, Lê Ngọc Trụ, 1970)
“Áo dài: áo dài đến giữa ống chân, khuy cài từ cổ xuống nách và một bên hông.”
(Từ điển tiếng Việt – 1988)

“Áo dài là loại trang phục truyền thống của VN, che thân người từ cổ đến hoặc
quá đầu gối, dành cho cả nam lẫn nữ. Áo dài thường được mặc vào các dịp lễ hội trang
trọng, hoặc nữ sinh khi đi học. Có lẽ chưa một văn bản nào quy định áo dài chính thức
là quốc phục của VN. Thế nhưng trong thực tế, hễ nói đến phụ nữ VN thì khơng thể
khơng nói đến áo dài.”
(Thiết kế trang phục truyền thống – Ths. Trần Thị Hồng Mỹ)

II. ÁO DÀI SÀI GÒN:
Vào những năm 1950 – 1960, từ sau hiệp định Giơ-ne-vơ, đất nước bị chia cắt
thành 2 miền. Quá trình phát triển của áo dài cững phần nào thể hiện điều này. Ở miền
Bắc từ sau 1954, áo dài ít xuất hiện hơn vì nó thường bị gán với tầng lớp “tiểu tư sản”,
có chăng là trong những dịp trang trọng như đám cưới, đám hỏi. Ở miền Nam, cuối
những năm 1950, trên đường phố Sài Gòn xuất hiện 1 mẫu áo dài rất ấn tượng – “áo
dài Sài Gòn”. Áo dài Sài Gịn là bộ áo tơn dáng của người mặc nhất, và cũng là sự hòa
quyện cực kỳ khéo léo giữa truyền thống và hiện đại. Và không chỉ một kiểu, sự đa
dạng về kiểu loại cũng góp phần làm nên nét đặc biệt của áo dài Sài Gịn nói riêng và
cả nước nói chung. Người ta cho rằng áo dài Sài Gòn đã đạt tới một vẻ đẹp chuẩn mực
và chưa từng bị quên lãng với thời gian.
Để có một chiếc áo dài đẹp, người may phải tỉ mỉ từng chi tiết. Chỉ việc đo đạc
thôi đã tốn rất nhiều bước, như khi đo phải thắt dây ngang eo để đo hạ eo trước và hạ
eo sau, đo vòng ngực phải lưu ý đến áo ngực, khi đo phải quan sát vóc dáng có điểm
nào khác biệt như: vai xi, vai ngang, lưng tôm hoặc ngực quá lớn… Xem qua cách
may áo dài chi tiết để hiểu hơn về sự công phu để làm nên chiếc áo dài:
“Một chiếc áo dài hoàn chỉnh phải qua 5 giai đoạn: đo, cắt, ráp, luôn vải, kết
nút và ủi. Khâu nào cũng quan trọng hết, tất cả đều phải có sự phối hợp nhuần nhuyễn
may ra cái áo dài mới đẹp. Người đo phải tinh ý gia giảm phù hợp với thể trạng của
người mặc. Còn người cắt phải ăn ý với người đo. Khâu cắt, cịn gọi là xếp tà, áo dài
có đẹp hay khơng cịn phụ thuộc vào lúc canh chỉ, tức là canh bốn tà trước sau. Tiếp
đến là cái khâu viền cổ, viền tà, viền tay,… đường viền phải nhuyễn áo dài mới đẹp.
7



Thợ cắt phải canh sau cho đúng thì tà mới úp mông, không bị dập tà. Cắt xong rập nào
phải ủi ngay rập đó cho thẳng nệp, lúc ráp áo sẽ thẳng thớm hơn. Khâu luôn vải, kết
nút, đây mới là khâu tuy dễ mà khó, nút muốn kết cho đẹp thì sợi chỉ phải trải đều,
khơng bị dồn cục, chiếc áo may ra mới sắc sảo được.”
(Tư liệu từ phim điện ảnh “Cơ ba Sài Gịn”, 2017)

Một vài kiểu loại của áo dài Sài Gòn
Nguồn: />1. Áo dài tay ráp lăng năm 1960:
Cách may ngày trước có một nhược điểm lớn là các nếp nhăn rất dễ xuất hiện ở
hai bên nách. Những năm 1960, nhà may Dung ở Đakao, Sài Gòn đã đưa cách ráp tay
ráp lăng vào áo dài. Với cách ráp này, tay áo được nối từ cổ xéo xuống nách. Tà trước
nối với tà sau qua hàng nút bấm từ cổ xuống nách và dọc theo một bên hông. Kiểu ráp
này vừa giảm thiểu nếp nhăn ở nách, cho phép tà áo ơm khít theo đường cong người
mặc, vừa giúp phụ nữ cử động tay thoải mái, linh hoạt. Điểm đặc biệt nhất là chiếc
“soutien” bên trong nâng bộ ngực cao hẳn lên, áo được nhấn pince cho ơm khít lấy phần
thân trên và vịng eo nhưng từ eo trở xuống tà áo buông tự do. Nếu như dáng eo khiến
vòng ngực và vòng eo nổi lên đầy quyến rũ, thì nhờ 2 tà áo dài gần chấm gót thướt tha,
thân áo sau rộng hơn thân áo trước, nhất là ở phần mông, nhờ cổ áo cao tới 4-5cm khéo
tôn thêm dáng “cổ kiêu” thon thả mà áo dài Sài Gịn vẫn giữ nét kín đáo Á Đông, rất
Việt. Từ đây, chiếc áo dài Việt Nam đã được định hình. Hồn tồn có thể coi đó là một
trong những kiểu mẫu áo dài Việt duyên dáng và thành công nhất.

8


Cấu tạo áo dài ráp lăng
Nguồn: />
Mẫu áo dài mới này nhanh chóng được nữ giới ở SG và ờ các đô thị miền Nam

ưa chuộng, trở thành biểu trưng cho vẻ đẹp đài cát, kiều diễm của những cô gái đô
thành. Họa tiết “pop art” bắt đầu được sử dụng giúp cho chiếc áo dài thêm tươi sáng,
nổi bật. Nền nã hơn thì áo dài đi với tóc xõa ngang vai, đội nón lá; sành điệu hơn thì
tóc đánh buồng cao, buộc bandeau và đeo kính mát. Áo dài Sài Gịn càng nổi tiếng khi
xuất hiện cùng hình ảnh những người đẹp, những cô đào cải lương, điện ảnh như Kim
Cương, Thanh Nga, Thẩm Thúy Hằng,… Hình ảnh áo dài Sài Gòn đầu thập kỷ 1960
cũng được biết tới qua tạp chí Life của Mỹ

9


Áo dài ráp lăng với phần eo ôm sát (trái) và
mốt mặc áo dài, buộc bandeau, đeo kính mát
Nguồn: ; />
2. Áo dài Bà Nhu:
Đầu những năm 1960, bà Trần Lệ Xn, vợ của ơng Ngơ Đình Nhu, đã thiết kế
ra kiểu áo dài hở cổ, bỏ đi phần cổ áo, hay còn gọi là cổ thuyền, cổ khoét. Khi mặc
chiếc áo dài kiểu này, có thể cảm nhận ngay sự tôn lên phần thân trên của cổ và bờ vai
đẹp của người phụ nữ. Cùng với đó, bà phối áo dài cùng với đôi găng tay, tạo nên nét
đẹp vừa dịu dàng vừa quyền lực. Chiếc áo dài nổi tiếng với tên gọi áo dài Bà Nhu đã
vấp phải phản ứng mạnh mẽ vì đi ngược với truyền thống và thuần phong mỹ tục của
xã hội thời đó. Tuy nhiên ngày nay, áo dài cổ thuyền rất được ưa chuộng vì sự thoải
mái, phù hợp với khí hậu nhiệt đới của nó.

10


Áo dài Bà Nhu
Nguồn: />3. Áo dài “Mini”:
Vào cuối những năm 1960, áo dài Hippy (Mini) ảnh hưởng bởi trào lưu văn hóa

và thời trang Hippies bắt nguồn từ Mỹ, thể hiện cho triết lý sống “ Live fast, die young
”- Sống hết mình. Áo dài Mini chít eo thách thức quan điểm truyền thống trở thành kiểu
dáng thời thượng. Lúc này, chiếc áo nịt ngực tiện lợi đã được sử dụng rộng rãi. Phụ nữ
thành thị với tư duy cởi mở muốn tôn lên những đường cong cơ thể qua kiểu áo dài chít
eo rất chặt để tơn ngực. Áo dài Mini trở nên thịnh hành trong giới nữ sinh vì sự thoải
mái, tiện lợi của nó. Những hình ảnh nữ sinh Sài Gòn xưa, phụ nữ trên phố, tiếp viên
hàng không hay các bà các mẹ đi chợ... được lưu lại bằng nhiều tấm ảnh và nằm trong
ký ức nhiều thế hệ. Một vẻ đẹp tân thời, quý phái. Phụ nữ Sài Thành những năm 60 70 với nón lá, áo dài, bóp cầm tay và xăng đan... cả truyền thống và nét tân thời. Kiểu
áo dài này thịnh hành mãi đến thập niên 1980.
11


Ảnh nữ sinh mặc áo dài mini
Nguồn: />
12


4. Áo dài “Midi”:
Trong phong trào cách tân y phục, người ta thỏa sức sáng tạo, hầu như mọi kiểu
cách đều được thử nghiệm. Áo dài Midi xuất hiện từ 1971, kiểu áo dài gồm 3 mảnh: 1
thân sau và 2 thân trước với hàng nút áo cài giữa. Áo dài có sự cách tân hiện đại nhưng
vẫn tuân thủ giữ lại kiểu dáng cổ áo và phần tà. Đây là kiểu áo dài cách điệu từ kiểu áo
Tunique của Pháp thịnh hành từ mùa hè 1971 tại Sài Gòn. Kiểu áo này thường mặc
chung với quần tây trắng hay đen.

Áo dài “Midi” được trưng bày tại triễn lãm Duyên dáng Áo dài TP.HCM và
tại bảo tàng Áo dài Việt Nam
Nguồn: ;
/>13



5. Áo dài hiện đại, từ 1970 đến nay:
Sau những năm 1970, đời sống người dân có nhiều đổi mới, áo dài khơng cịn là
trang phúc thường ngày nữa, dần dần vắng bóng trên đường phố. Sự thay đổi của lối
sống theo thời gian khiến cho việc cách tân diễn ra như là quy luật tất yếu. Áo dài Sài
Gòn hôm nay mang nét đẹp đồng điệu với áo dài các miền của đất nước. Tà áo được
cách điệu nhiều, tà rộng dài chấm gót, đường eo mượt khơng cịn thắt eo nhấn sâu. Tà
còn được làm nhiều lớp bay bổng tựa chiếc váy đầm. Chất liệu cũng được đưa vào
nhiều loại như ren, gấm, chiffon với dáng áo gần như bó sát phần trên cơ. Hàng cúc
bấm, cúc cài bên cổ áo và mạn sườn cũng được cách tân bằng nhiều cách tiện dụng hơn
xưa như là mở khóa kéo sau lưng.
Thời gian đã "sửa" tà áo dài Sài Gịn, hình ảnh xưa và nay của chiếc áo đem lại
thật nhiều cảm xúc. Những chiếc áo có tà dài trùm không thấy ống quần, họa tiết hoa
sen, hàng kim sa, đá hoa của Sài Gịn hơm nay chỉ dành cho từng dịp quan trọng. Mặt
trước áo được trang trí cầu kỳ, nhiều tà áo bây giờ rất nặng, vì mật độ đường thêu, họa
tiết lượn sóng, và cũng vì chất liệu hay phụ liệu tân thời được đính cài lên. Các nhà
thiết kế đi đầu trong tiến trình cải cách này chính là: Võ Việt Chung, Sĩ Hồng, Thuận
Việt… họ đã mang chiếc áo dài trở lại với nhiều kiểu dáng, chất liệu khác nhau qua các
bộ sưu tập đầy sáng tạo và phá cách. Không chỉ dừng lại ở kiểu dáng truyền thống,
chiếc áo dài đã được cải biên thành áo cưới, áo tà ngắn để mặc với quần jeans…

Áo dài được mặc trong những dịp quan trọng như đám cưới
14


Nguồn: />
Người mẫu Thanh Hằng “lột xác” với tà áo dài
Nguồn: />
Á hậu Quý bà châu Á Sonya Sương Đặng
duyên dáng trong tà áo dài

15


Nguồn: />Một số mẫu áo dài Sài Gòn cách tân hiện nay:

(Nguồn ảnh: ;
;
/>16


III. ÁO DÀI SÀI GÒN – ĐƯA ÁO DÀI TRỞ THÀNH BIỂU TƯỢNG VĂN
HĨA VIỆT NAM:
Trải qua hành trình đằng đẵng, áo dài đã dần khẳng định được vị trí của mình ở
mọi mặt, khơng đơn thuần là một sản phẩm thời trang: Áo dài đã trở thành một biểu
tượng văn hóa Việt. Và áo dài Sài Gịn đã góp phần cơng khơng nhỏ để có được điều
đó, áo dài Sài Gòn đã trở thành bộ trang phục thực sự tôn thêm vẻ đẹp của người phụ
nữ Việt. Ở những năm cuối thế kỷ hai mươi, áo dài tuy có nhiều thay đổi nhưng nhìn
chung vẫn giữ nguyên kiểu dáng chung, áo dài đã đi vào thời kỳ ổn định. Lúc này,
những yêu cầu khắc khe về thẩm mỹ cũng đã giảm dần, khơng cịn những bó buộc,
khn khổ, các nhà thiết kế có thể thỏa sức bộc lộ tài năng của mình. Cũng như thời kỳ
áo tân thời gắn với tên tuổi của Nguyễn Cát Tường, Lê Phổ, giai đoạn này cũng xuất
hiện những nhà thiết kế nổi tiếng gắn bó cả sự nghiệp với áo dài; một trong những người
nổi tiếng và thành công nhất phải kể đến họa sỹ Sỹ Hồng. Ơng là người đi tiên phong
trong việc vẽ trực tiếp lên áo dài. Những bộ áo dài do Sỹ Hoàng thiết kế mang vẻ đẹp
sang trọng, đầy tính nghệ thuật của hội họa. Cũng chính ơng là người sáng lập Bảo tàng
Áo dài Việt Nam.
Dù ban đầu vấp phải nhiều lời chỉ trích, cản ngăn, áo dài vẫn cứ tiếp tục hành
trình của mình. Có thể nói rằng, áo dài đã giành lại quyền làm đẹp cho người phụ nữ
Việt. Phá bỏ những lời phán xét mơ hồ về cái đẹp, về chuẩn mực đạo đức truyền thống,
nhưng lời chỉ trích vơ lý, thiếu nhân văn, áo dài đã vượt qua thời lỳ ấu trĩ của áo Le

Mur, áo dài Sài Gòn mang vẻ đẹp vừa kín đáo, vừa dun dáng, tơn vinh nét đẹp Việt.
Bất kể sang hèn, ở tầng lớp thấp – cao thế nào, áo dài vẫn dành cho bạn, bởi vì ai cũng
có quyền làm đẹp. Áo dài đã trở thành hình ảnh khác biệt không thể lẫn với vẻ cầu kỳ
của kỳ bào, vẻ nặng nề của áo năm vạt, vẻ khiêu gợi của sườn xám Thượng Hải. Từ
đây về sau, khi nhận xét về áo dài của phụ nữ Việt, bạn bè quốc tế khơng cịn cho rằng
nó giống hệt với quần áo Trung Hoa nữa. Còn trong nhận thức của người Việt, người
Việt mặc áo dài với ý thức tự tôn dân tộc, áo dài là sản phâm của người Việt, được sinh
ra và lớn lên trong vòng tay người Việt, khơng lý nào nó lại giống với (hay thuộc về) y
phục phương nào cả.
Đầu thế kỷ 21, với ước muốn đưa thời trang Việt vươn ra thế giới, hịa nhập với
xu hướng tồn cầu hóa, trở thành một Global Citizen (cơng dân tồn cầu), những nhà
thiết kế, fashionista Việt không ngừng cố gắng. Và để khẳng định vị thế Việt Nam, họ
đã đưa những điều đậm nét truyền thống dân tộc đến với thế giới, trong đó có áo dài.
Quá trình này thực chất đã được thực hiện ngay từ những năm 1960, khi áo dài Sài Gòn
đang phát triển, có thể thấy lúc ấy áo dài đã được bạn bè quốc tế biết đến rất nhiều, và
17


cịn được xuất hiện trên tạp chí “Life” của Mỹ. Thế nhưng khi hội nhập cũng phải cẩn
thận, không được quên bản sắc văn hóa nước nhà. Gần đây, lại thấy xuất hiện những
kiểu mẫu áo dài rất mới – mới tới mức thật bối rối khi phải xác định đó có phải áo dài
hay khơng. Có những chiếc áo với vạc ngắn hay cổ trễ hết sức táo bạo, lại được mặc
với quần jeans, quần thun bó sát khiến cho áo dài bỗng chốc trở nên xa lạ, thậm chí khó
chấp nhận đối với những ai đã gắn bó với hình ảnh mang tính biểu tượng mà áo dài vừa
đạt tới. Khi một giá trị văn hóa đã vượt qua sự thử thách của thời gian, đã đạt tới độ
“chín” thì nó sẽ trở thành một giá trị cổ điển, 1 chuẩn mực, trở thành “bản sắc văn hóa”,
áo dài cũng vậy. Trong hành trình của mình, áo dài đã thốt khoi cái bóng ngoại lai,
hóa giải cả dấu ấn về bi kịch của dân tộc, nên hãy đừng để điều đó lặp lại một lần nữa.
Nếu chỉ xem áo dài là một sản phẩm thời trang đơn thuần, ta có thể tùy ý cải biên, thế
nhưng khi xem áo dài là một “biểu tượng văn hóa dân tộc”, ta phải gìn giữ những điều

vốn có của nó, những điều được xem là “bản sắc văn hóa dân tộc”.

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Quyển “Nét cũ duyên xưa” của Bùi Quang Thắng, xuất bản năm 2017
2. Quyển “Trang phục cổ truyền các dân tộc Việt Nam” của Ngô Đức Thịnh, xuất
bản năm 2001
3. Quyển “Thiết kế trang phục truyền thống” của TH.S Trần Thị Hồng Mỹ, ấn bản
năm 2018
4. Quyển “Trang phục Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại” của Nguyễn Thu
Phương, xuất bản năm 2005
5. Bài báo “Nhớ chiếc áo dài "vạn người mê" của phụ nữ Sài Gòn xưa” của báo
Dân sinh, phát hành năm 2015. ( )
6. Bài báo “Nao lòng trước tà áo dài của phụ nữ Sài Gòn xưa” của báo Doanh
nghiệp Việt Nam, phát hành năm 2020. ( )
7. Phim “Cơ ba Sài Gịn” của đạo diễn Kay Nguyễn và Trần Bửu Lộc, phát hành
năm 2017.

19