Thực vật
hai lá mầm
Thực vật hai lá mầm (Magnoliopsida) là tên
gọi cho một nhóm thực vật có hoa ở cấp độ lớp
mà hạt thông thường chứa hai lá trong phôi hay
hai lá mầm. Có khoảng 199.350 loài trong nhóm
này [1]. Thực vật có hoa mà không phải là thực
vật hai lá mầm thì thuộc thực vật một lá mầm,
thông thường có một lá mầm.







Thực vật hai lá mầm


Hoa Magnolia
Phân loại khoa học
Giới
(regnum):

Plantae
Ngành
(divisio):

Magnoliophyta
Lớp
(class):

Magnoliopsida

Brongniart

Các bộ
Xem văn bản.


Cây thầu dầu non, một chứng cứ rõ ràng về hai
lá mầm của nó, khác với lá của cây trưởng thành
Hiện nay nhờ các nghiên cứu của APG người ta
chấp nhận rằng thực vật một lá mầm đã tiến hóa
từ trong thực vật hai lá mầm, cũng như thực vật
hai lá mầm tạo thành một nhóm cận ngành. Điều
này có nghĩa là thực vật hai lá mầm sẽ không
còn được coi là một nhóm "tốt", và tên gọi "thực
vật hai lá mầm" (dicotyledons hay dicots) sẽ
không còn được sử dụng nữa, ít nhất là trong
ngữ cảnh phân loại học. Tuy nhiên, phần chủ
yếu của thực vật hai lá mầm cũ sẽ tạo thành
nhóm đơn ngành được gọi là thực vật hai lá
mầm thật sự (eudicots) hay ba lỗ chân lông
(tricolpates) của phấn hoa. Chúng có thể phân
biệt với tất cả các loài thực vật có hoa còn lại
nhờ cấu trúc phấn hoa của chúng. Các loài thực
vật một lá mầm và các loài còn lại của thực vật
hai lá mầm có phấn hoa đơn rãnh, hoặc tạo
thành các dạng tiến hóa từ chúng, trong khi thực
vật hai lá mầm thực thụ có phấn hoa dạng ba lỗ
chân lông hay các dạng tiến hóa từ chúng (phấn

hoa có 3 hoặc nhiều hơn các bộ lỗ chân lông
trong các rãnh gọi là colpi.
Thông thường, thực vật hai lá mầm từng còn có
tên gọi khoa học khác là Dicotyledones (hay
Dicotyledoneae), ở cấp độ bất kỳ. Nếu coi như
là một lớp, như trong hệ thống Cronquist, chúng
có thể gọi là Magnoliopsida theo chi điển đình
là chi Mộc lan (Magnolia). Trong một số sơ đồ,
thực vật hai lá mầm được coi như là một lớp
riêng, là lớp Hoa hồng (Rosopsida theo chi điển
hình: chi Hoa hồng - Rosa), hoặc coi như là các
lớp riêng rẽ. Phần còn lại của thực vật hai lá
mầm (thực vật hai lá mầm cổ-paleodicots) có
thể giữ trong một lớp cận ngành duy nhất, gọi là
Magnoliopsida, hoặc được phân chia tiếp.
Tên gọi Magnoliopsida


Trong mô hình phát sinh loài này, thực vật hai
lá mầm là tổ hợp của hai nhóm, bao gồm
paleodicots (phần màu xanh) và eudicots. Như
vậy nó là đa ngành và không thích hợp để coi là
một lớp sinh học.
Magnoliopsida là một tên gọi thực vật cho cấp
độ lớp: tên gọi này được tạo thành bằng cách
thay thế âm tiết -aceae trong tên gọi
Magnoliaceae bằng âm tiết -opsida (Điều 16
của ICBN). Lớp này cần thiết phải bao gồm họ
Magnoliaceae, nhưng những họ khác thì không
nhất thiết phải đưa vào.

Giới hạn của lớp này thay đổi theo từng hệ
thống phân loại được sử dụng. Wikipedia chấp
thuận hệ thống APG, trong đó chỉ sử dụng các
tên gọi khoa học cho thực vật ở mức bộ và dưới
nó. Trên mức bộ, APG sử dụng tên gọi riêng
của chính mình, chẳng hạn thực vật hạt kín
(angiosperms), thực vật hai lá mầm thật sự
(eudicots), thực vật một lá mầm (monocots),
nhánh hoa Hồng (rosids), nhánh Cúc (asterids)
v.v. Trong hệ thống APG (và vì thế trong
Wikipedia) lớp Magnoliopsida không được định
nghĩa.


Cây mộc lan
Trên thế giới, trong các giới hạn lớn và phổ biến
của Magnoliopsida là:
 Nhóm mà gọi khác đi là thực vật hai lá
mầm (dicots) hay Dicotyledones. Sử dụng
các thuật ngữ này thấy trong phần lớn các
phiên bản của hệ thống Cronquist. Hệ thống
APG là không thay đổi trong đề cập tới
dicotyledons như là một nhóm đa ngành và
vì thế nó không được coi là đơn vị phân loại
hiện hữu trong Wikipedia.
 Các thực vật có hoa hay thực vật hạt kín
(Angiospermae). Ví dụ về Magnoliopsida =
Angiospermae
Phân loại
Danh sách dưới đây là các bộ (trước đây được

đặt trong thực vật hai lá mầm) với vị trí mới của
chúng trong hệ thống APG cũng như các bộ
trong hệ thống Cronquist cũ, hiện vẫn còn được
sử dụng rộng rãi.
APG II Hệ thống Cronquist
Palaeodicots
- Thực vật
hai lá mầm cổ: Các bộ
cơ bản
 Amborellales
 Nymphaeales
 Austrobaileyales
 Chloranthales
 Ceratophyllales
Palaeodicots: Phức hợp
Magnoliids
 Magnoliales
 Laurales
 Piperales
Magnoliopsida
Magnoliidae (chủ yếu
là thực vật hai lá mầm
cơ sở)
 Magnoliales
 Laurales
 Piperales
 Aristolochiales
 Illiciales
 Nymphaeales
 Ranunculales

 Papaverales
Hamamelidae
 Aristolochiales
 Canellales
Eudicots hay Thực vật
hai lá mầm thật sự
Các bộ thực vật hai lá
mầm thật sự cơ sở
(basal eudicots)
 Ranunculales
 Sabiales
 Proteales
 Trochodendrales
 Buxales
 Gunnerales
 Berberidopsidales
Các bộ thực vật hai lá
mầm thật sự phần lõi
(core eudicots)
 Dilleniales
 Caryophyllales
 Santalales
 Trochodendrales
 Hamamelidales
 Daphniphyllales
 Didymelales
 Eucommiales
 Urticales
 Leitneriales
 Juglandales

 Myricales
 Casuarinales
Caryophyllidae
 Caryophyllales
 Polygonales
 Plumbaginales
Dilleniidae
 Dilleniales
 Theales
 Malvales
 Lecythidales
 Nepenthales
 Violales
 Saxifragales
Rosids - Nhánh hoa
Hồng
Các bộ Rosids cơ sở
 Vitales
 Crossosomatales
 Geraniales
 Myrtales
Eurosids I (Nhóm hoa
Hồng thật sự I)
 Zygophyllales
 Celastrales
 Malpighiales
 Oxalidales
 Fabales
 Rosales
 Cucurbitales

 Fagales
Eurosids II (Nhóm hoa
 Salicales
 Capparales
 Batales
 Ericales
 Diapensiales
 Ebenales
 Primulales
Rosidae
 Rosales
 Fabales
 Proteales
 Podostemales
 Haloragales
 Myrtales
 Rhizophorales
 Cornales
 Santalales
 Rafflesiales
 Celastrales
 Euphorbiales
 Rhamnales
 Polygalales
Hồng thật sự II)
 Huerteales
 Brassicales
 Malvales
 Sapindales
Asterids- Nhánh hoa

Cúc
Các bộ Asterids cơ sở
 Cornales
 Ericales
Euasterids I (Nhóm hoa
Cúc thật sự I)
 Garryales
 Gentianales
 Lamiales
 Solanales
 Chưa đúng chỗ:
Boraginaceae
Euasterids II (Nhóm hoa
 Sapindales
 Geraniales
 Apiales
Asteridae
 Gentianales
 Solanales
 Lamiales
 Callitrichales
 Plantaginales
 Scrophulariales
 Campanulales
 Rubiales
 Dipsacales
 Calycerales
 Asterales
Cúc thật sự II)
 Aquifoliales

 Apiales
 Asterales
 Dipsacales
So sánh với thực vật một lá mầm
Phần lớn các sách giáo khoa liệt kê sự khác
nhau giữa thực vật hai lá mầm và thực vật một
lá mầm như sau (nó chỉ là phác thảo chung,
không nhất thiết phải chính xác theo đúng nghĩa
đen một cách tuyệt đối):
 Hạt: Phôi của thực vật một lá mầm có một
lá mầm trong khi phôi của thực vật hai lá
mầm có hai.
 Hoa: Số cánh hoa trong thực vật một lá
mầm là bội số của 3 trong khi ở thực vật hai
lá mầm là bội số của 4 hay 5.
 Thân cây: Ở thực vật một lá mầm thì các bó
mạch thân cây là phân tán, trong khi ở thực
vật hai lá mầm thì chúng tạo thành vòng.
 Phấn hoa: Ở thực vật một lá mầm, phấn hoa
có 1 rãnh dài hay lỗ chân lông trong khi ở
thực vật hai lá mầm thì chúng có 3.
 Rễ: Ở thực vật một lá mầm thì các rễ mọc
ngẫu nhiên, trong khi ở thực vật hai lá mầm
chúng mọc ra từ rễ mầm.
 Lá: Ở thực vật một lá mầm, các gân lá chính
là song song, trong khi ở thực vật hai lá
mầm chúng có dạng hình mạng hoặc hình
cung.