TIỂU LUẬN
MƠN: TÁC PHẨM BÁO CHÍ ĐẠI CƯƠNG

ĐỀ TÀI:

SAPƠ TRONG TÁC PHẨM BÁO CHÍ
Khảo sát trên báo điện tử VTC News


MỞ ĐẦU
1.

Lý do lựa chọn đề tài
Báo chí là một loại hình thơng tin. Đối tượng thơng tin của báo

chí hết sức to lớn, nó gồm những người có khả năng tiếp nhận thông tin.
Cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu thông tin của công chúng càng
cao, nội dung thơng tin trong báo chí cũng phải hết sức phong phú, về
nhiều lĩnh vực, nhiều vấn đề trong đời sống xã hội. Thành phần làm nên
báo chí là những tác phẩm báo chí. Đó là sản phẩm tư duy của nhà báo, lấy
hiện thực khách quan làm đối tượng nghiên cứu và phản ánh, có hình thức
tương ứng với nội dung thông tin, được đăng tải trên các phương tiện thông
tin đại chúng và là một bộ phận cấu thành sản phẩm báo chí, nó có giá trị
sử dụng, tạo dư luận xã hội và thay đổi hành vi của người tiếp nhận thông
tin, được pháp luật bảo hộ bản quyền tác giả và được trả tiền.
Mặt khác, trên cơ sở một nền báo chí hiện đại, rất nhiều loại
hình báo chí cạnh tranh nhau, để giữ được vị trí của mình, giữ được độc
giả, mỗi nhà báo đều sử dụng sapô như một phương tiện biểu đạt mới đầy
hiệu quả.
Hiện nay, sapô được sử dụng ở hầu hết các báo và tạp chí.
Nhiều tờ báo xem sapơ như một thành phần không thể thiếu trong kết cấu

tác phẩm. Đồng thời, đó cũng là cơng việc cần thiết trong hoạt động nghiệp
vụ, thúc đẩy trách nhiệm người viết, góp phần nâng cao chất lượng tin, bài.
Nhận thức được tầm quan trọng của sapô hiện nay, em đã quyết định
chọn đề tài” Sapơ trong tác phẩm báo chí”( khảo sát trên báo.....)
2.
2.1.

Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích:

Nhằm làm rõ khái niệm, vai trị, chức năng của sapơ trong tác phẩm
báo chí nói riêng và báo chí nói chung. Đồng thời làm rõ cách viết sapô
trên báo VTC News( vtc.vn), từ đó tổng kết những thành cơng và tồn tại
của việc rút sapơ. Mục đích cuối cùng nhằm đưa ra những giải pháp thiết
1


thực, cho báo vtc.vn nói riêng và các cơ quan báo chí nói chung, để nâng
cao chất lượng khi sử dụng sapô trong bài viết.
3.
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1.
Đối tượng:
Sapơ trong tác phẩm báo chí
3.2.
Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát mục xã hội của báo điện tử VTC News( vtc.vn) từ ngày
18/10/2012 đến ngày 28/10/2012
4.
Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu

4.1.
Cơ sở lý luận:
Dựa theo tài liệu có sẵn và khảo nghiệm của bản thân.
4.2.
Phương pháp nghiên cứu:
- Phân tích tài liệu: Phân tích các tài liệu liên quan đến đề tài sẽ rất
hữu ích trong q trình làm đề tài.
- Khảo sát: Khảo sát sapo các tin, bài trong báo (cụ thể ở đây là khảo
sát tờ báo ….) sau đó rút ra một số nhận xét.
- Thống kê: Thống kê bảng số lượng, tần suất các bài báo, tít bài…
- Phân tích tổng hợp: Phân tích các số liệu về bài viết, tít bài…

2


NỘI DUNG
Chương 1: Các vấn đề lý luận
1.1.
Khái niệm Sapô
Sapô đã xuất hiện từ lâu trên báo nhưng chưa hẳn là có một khái niệm
cụ thể về nó. Có nhiều quan niệm về sapo của các tác giả khác nhau.
Có ý kiến cho rằng Sapô là lead hay intro, nhưng cũng có người cho
rằng Sapơ là lời tịa soạn.Theo nhà báo Huỳnh Dũng Nhân trong “Phóng
Sự, Từ giảng đường đến trang viết” (2009): Sapơ (chapeau) trong tiếng
Pháp có nghĩa là “cái mũ”. Những người làm báo Việt Nam quen với cách
gọi phiên âm sapô hay mào đầu, lời dẫn với tư cách là một thuật ngữ - từ
nghề nghiệp.
Lời mào đầu đứng sau tiêu đề và đứng trước phần nội dung của bài
báo. Nó là một văn bản hồn chỉ, có thể bao một câu hay nhiều câu. Song
độ quan trọng của lời mào đầu không phụ thuộc vào độ dài của nó. Trong

báo chí hiện đại, lời mào đầu thường có xu hướng ngày càng ngắn gọn
càng tốt (tất nhiên, ngắn gọn phải đi kèm với dễ hiểu).
Sapô được dùng trên báo chí Việt Nam từ thời của Nam Phong và nó
đã trở thành một tên gọi quen thuộc, đặc biệt có tác dụng đối với những bài
báo dài.
Nói tóm lại, Sapo là một bộ phận tương đối độc lập trong tác phẩm, có
dung lượng khoảng từ 3-5 câu, thường in đậm hoặc in nghiêng để phân biệt
với dẫn nhập, có nội dung ngắn gọn, súc tích thường đứng ở trên phần nội
dung sau đầu đề nhằm giới thiệu về tác phẩm báo chí giúp người đọc tiếp
cận, nhanh chóng, dễ dàng với thơng tin mà họ quan tâm.
1.2.
Vị trí, chức năng của Sapơ
1.2.1. Vị trí, vai trị của Sapơ
Báo chí cùng với tiến trình phát triển của xã hội, con người. Trong 4
thế kỷ tồn tại, báo chí đã trở thành phương tiện chuyển tiện chuyển tải
thônh tin, đồng thời trở thành món ăn tinh thần khơng thể thiếu được của
con người. Để phù hợp với sự phát triển của báo chí, hàng loạt các hình
3


thức, phương tiện biểu đạt mới ra đời. Mỗi loại hình tìm kiếm cho mình
những phương tiện diễn đạt riêng sao cho có hiệu quả nhất.
Trong các hình thức xuất hiện ở trên báo phải kể đến Sapơ, và khó có
thể tìm ra một thời gian chính xác cho sự xuất hiện của Sapơ trên báo. Song
có thể chắc chắn rằng Sapơ là “sản phẩm” của một nền báo chí phát triển
khi nhu cầu thông tin của con người cần được đáp ứng. Lượng thơng tin mà
báo chí đề cập tới không chỉ đơn thuần là những vấn đề riêng tư của một số
người mà đã là tiếng nói chung của rất nhiều người, phản ánh những vấn
đề, sự kiện “xuyên quốc gia”. Trước một xã hội phát triển, con người
khơng chỉ thụ động “nhận” những gì báo chí đem lại mà cịn có quyền

“chọn” lĩnh vực u thích nhất, bổ ích nhất. Vì thế, Sapơ chính là “tín hiệu”
hướng dẫn người đọc tìm đến những thơng tin họ cần một cách có hiệu quả.
Ngồi việc cung cấp những thơng tin chủ yếu của nội dung bài viết,
Sapơ cịn mang đến cho người đọc sự định hướng thẩm mỹ, tư tưởng và
những chi tiết khác xung quanh vấn đề mà người viết đưa ra. Trong cuộc
cạnh tranh giữa các loại hình báo chí, Sapơ đã chứng tỏ vai trị quan
trọng của mình, nó giúp người đọc hiểu rõ về nội dung tác phẩm báo chí
hơn. Người viết, người biên tập dùng Sapơ để nhấn mạnh những nội
dung chính của tác phẩm để bạn đọc lưu ý, hướng họ tới một nhận thức
đã được lưa chọn.
Sapô được coi là sự lựa chọn đúng đắn nhất, giá trị nhất khi đưa vào
trang báo. Nó tạo một nét mới mẻ về hình thức thể hiện cho tờ báo. Hiện
nay, Sapô trở thành phương tiện biểu đạt đặc trưng, đầy hiệu quả nên được
áp dụng cho rất nhiều thể loại báo chí. Đồng thời, Sapơ cịn trở thành chiếc
cầu nối giữa các luồng thơng tin mà tác phẩm báo chí cung cấp. Điều này
có thể khẳng định Sapô trở thành một thao tác nghiệp vụ rất cần thiết đối
với báo chí hiện đại.
Với thế mạnh riêng của mình, hiện nay Sapơ được sử dụng ở hầu
hết các thể loại báo chí. Mỗi thể loại báo chí đều sử dụng Sapơ nhưng ở
4


mức độ khác nhau. Các thể loại báo chí sử dụng Sapô thường xuyên và
coi Sapô không thể thiếu trong các bài viết của mình như bài điều tra, bài
phản ánh, bài phóng sự, bài phỏng vấn ghi chép. Ở thể loại tin, Sapô
không xuất hiện thường xuyên, nếu xuất hiện thì tóm tắt sự kiện chính,
quan trọng nhất trong nội dung một tin. Điều đáng lưu ý là xã luận
không bao giờ sử dụng Sapô.
Đối với báo in, vai trị của sapơ quan trọng, thì với phát thanh hay
truyền hình nó càng quan trọng hơn. Đặc biệt là đối với báo Internet, sapơ

khơng thể khơng có. Nó vừa tóm tắt nội dung thơng tin,vừa làm cho bài
viết có kết cấu chặt chẽ hơn.
Mỗi thể loại báo chí, sự xuất hiện của Sapô nhằm thể hiện một sắc thái
biểu cảm khác nhau. Ở phóng sự, tác giả đã khéo léo đưa vào phần Sapô
những chi tiết trên bề rộng, mang tính khái qt thơng tin, mở ra cho người
đọc thấy nội dung của bài viết đề cập đến vấn đề gì của cuộc sống. Ở phần
ghi chép, Sapơ được sử dụng đã đem đến cho người đọc những cảm nhận
phong phú của bộn bề cuộc sống. Trong bài điều tra, phản ánh, Sapơ đã đề
cập ngay đến nội dung chính của bài nhằm gây sự chú ý, lôi kéo người đọc
đến với bài viết, tạo cảm giác cho người đọc có sự tị mị, khơng thể bỏ qua
phần nội dung. Tạp văn thì sử dụng Sapơ với đặc điểm là nập chất văn học
và sử dụng những câu chữ, hình ảnh giàu chất thơ…
1.2.2. Chức năng của Sapo
1.2.2.1. Xác định chủ đề bài báo, hồn thiện tit, tóm tắt thơng tin
Đây là chức năng quan trọng hàng đầu của Sapo. Nó mang đến cho
người đọc khái niệm chung về đề tài của bài viết, về góc độ mà tác giả lụa
chọn xử lý. Nó hồn thiện tít.
Do xu hướng phát triển của xã hội, trong cùng một khoảng thời gian
nhất định, công chúng muốn thu nhận được càng nhiều thông tin càng tốt.
Bạn đọc sẵn sàng bỏ qua bài báo nếu khơng tìm thấy ở mào đầu một điều
gì đó hấp dẫn, có ý nghĩa, đáng để quan tâm, khiến họ phải đọc cho hết.
5


1.2.2.2. Chứng minh tính thời sự của bài báo
Quy luật nghiệt ngã của báo chí là: Một bài báo thường được viết
trong vài giờ, đọc trong vài phút và bị quên sau 24 giờ. Một bài báo có ý
nghĩa khi nó liên quan trực tiếp đến vấn đề hiện tại, đang được xã hội quan
tâm và có ảnh hưởng tới cuộc sống của họ. Chính vì điều đó, ngay từ lời
dẫn của bài báo, phải nhấn mạnh được tính thời sự của thông tin mà bài

viết phản ánh. Đây cũng là lí do mà chúng ta thường gặp các từ: đang, hôm
nay, gần đây, vừa mới, đang đến gần. Rồi những cấu trú có chức năng gắn
kết quá khứ với hiện tại: "tưởng chừng như chuyện đẫ qua nhưng giờ đây
nó vẫn cịn", "cho đến thời điểm này"… trên Sapơ.
1.2.2.3. Thơng báo bố cục, nêu những ý chính
Đây là một cách phát triển thông điệp cốt lõi của bài báo mà tổng tít
đã nhắc đến. Rất cần thiết với những độc giả đọc nhanh, bởi cách này rõ
ràng.
Lời dẫn phải nêu được các ý chính, nội dung cơ bản của bài viết. Điều
này giúp cho độc giả dù không đọc hết bài báo cũng có thể nắm bắt được
thơng tin khái quát, quan trọng của tác phẩm.
1.2.2.4. Thu hút sự chú ý của độc giả
Có một câu ví von về Sapơ: “Nếu như tít báo nhóm lên đốm lửa đầu
tiên của sự đam mê trong lịng người đọc thì sapơ phải thổi bùng đốm lửa
ấy thành một ngọn lửa, làm cho ngọn lửa đó bùng lên”. Để làm được điều
đó, mào đầu phải được viết thật ấn tượng, hấp dẫn, gợi những thơng tin có
tính chất kích thích nhu cầu đọc và khơi dậy tính tị mị tìm hiểu tiếp của
độc giả bằng cách thể hiện tốt thần thái của vấn đề hay sự kiện. Việc lựa
chọn từ ngữ và cấu trúc câu rất quan trọng trong Sapô. Nếu khô khan q
thì sẽ khiến độc giả nản lịng.

6


1.3.
Phân loại Sapô
Căn cứ vào các tài liệu tham khảo và khảo nghiệm của bản than, tôi
xin được rút ra các loại Sapơ như sau:
1.3.1. Sapơ tóm tắt
Đây là loại sapơ giúp chúng ta có thể nắm bắt được những thơng tin

cốt lõi của vấn đề, từ đó có cái nhìn khái qt tới sự kiện được phản ánh.
Sapơ này thường được dùng trong tin và bài phản ánh, tường thuật.
Ví dụ: “Mặc dù tâm bão Sandy vẫn cịn cách bờ biển phía Đơng nước
Mỹ khoảng 700km, rất nhiều biện pháp khẩn cấp đã được triển khai để đón
cơn bão lớn nhất trong vịng hơn 100 năm qua. Hàng nghìn người bị buộc
phải di tản, giao thơng New York đình trệ.” Trong bài “ Nước Mỹ nín thở
trước giờ siêu bão Sandy đổ bộ” trên báo Dantri.com vào ngày 29/10/2012.
Sapô này thường chỉ gọi tên vấn đề sẽ được trình bày trong bài viết,
kèm theo nó là lời bình luận ngắn gọn của tác giả. Dạng này thường được
sử dụng trong các bài viết “có vấn đề” cần phân tích, bình luận đối với sự
kiện. Đây là dạng Sapơ thể hiện khá rõ cái nhìn của người viết.
Sapơ thể hiện tâm tư, suy nghĩ, những trăn trở của tác giả về sự kiện,
vấn đề nào đó, diễn ra trong đời sống xã hội. Nó mang tính thời sự và có ý
nghĩa xã hội.Sapơ này có yếu tố chủ quan của tác giả. Phù hợp với những
chủ đề mang tính xã hội.
Dạng Sapơ này khơng chỉ nêu sự kiện, mà cịn đánh giá, thẩm định sự
kiện, tức là từ nội dung được đề cập ở bài viết, tác giả đi đến kết luận. Đó
là những ý tưởng độc đáo sắc sảo khi nhìn nhận sự kiện. Loại Sapơ này
thường được dùng trong bài phóng sự, phản ánh, nhóm thể loại chính
luận…
Ví dụ: “ Ở nước ta, quy hoạch “treo” (hoặc dự án “treo”) khơng
hiếm, thời gian “treo” đủ loại: có quy hoạch “treo” 3-5 năm, phổ biến 1020 năm, trên dưới 30 năm khơng phải khơng có. Tình trạng quy hoạch
“treo” kéo dài đã nhiều năm cho thấy quy định trong Hiến pháp 1992 về
“Nhà nước thống nhất quản lý toàn bộ đất đai theo quy hoạch và pháp
7


luật, bảo đảm sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả” chưa được chấp
hành nghiêm chỉnh”. Trong bài “ Xóa quy hoạch “treo” từ luật” của tác giả
Lê Văn Tứ trên báo thesaigontimes.vn ngày 16/10/2012.

1.3.2. Sapô nhắc lại thông tin
Sapô này nhắc lại thông tin, gợi sự liên tưởng đến những thơng tin đã
có từ trước. Loại này thường được dùng trong một chuỗi bài về sự kiện.
Ví dụ: “Tháng 7/2012, khi “Công ty mẹ” - Công ty cổ phần đào tạo
mua bán trực tuyến (viết tắt MB24) có sàn giao dịch điện tử tại địa chỉ
www.mb24.vn, trụ sở chính tại Lơ C4 - Khu Đơ thị C8 - Mỹ Đình 1, Từ
Liêm, Hà Nội và các “chân rết” ở Phú Thọ, Đắc Lắc, Thanh Hóa và Bắc
Cạn… đã bị các cơ quan cơng an tìm đến, tại Nghệ An, hành vi vi phạm
pháp luật của chi nhánh Công ty này cũng bị Công an Nghệ An phanh
phui”. Trong bài “ Nghệ An: chân rết mua bán 24 bị phanh phui” của tác
giả Hương Giang trên báo ConganNghean ngày 17/8/2012.
1.3.3. Sapô khái quát vấn đề, sự kiện
Dạng Sapô này người ta hay dùng trong bài bàn về vấn đề chung chứ
không phải là sự kiện đơn lẻ. Dạng này được dùng nhiều trong bài phóng
sự, phản ánh.
Ví dụ: “Họ đẹp, quyến rũ, đầy nữ tính. Các nữ tiếp thị viên Thái Lan
thường có nhan sắc hồn hảo, nhưng đằng sau những tấm thân tuyệt mỹ đó
có thể là những chuyện đau lịng, thậm chí chết người”. Trong bài “ Kiều
nữ bỏ mạng vì nhan sắc” trên báo vnexpress ngày 29/10/2012.
1.3.4. Sapô nêu sự việc dẫn đường
Sapô này thường kể về các sự việc đã thúc đẩy tác giả viết nên bài
báo. Nó sẽ khơi gợi cho bạn đọc về mối liên quan giữa bài báo với lí do
thơi thúc nhà báo viết tác phẩm này. Từ đó, tăng tính thuyết phục đối với
độc giả. Loại này thường được dùng trong bài phản ánh, phóng sự, nhóm
chính luận.
Ví dụ: “Thương ông cụ tật nguyền đi bán vé số, tôi mua vài tờ và biết
ông là nghệ sĩ Phi Hùng từng theo đoàn cải lương Hậu Giang. Riêng soạn
8



giả Kiều Phương nổi tiếng với bài “Hai mùa lá rụng” thì 10 năm nay vất
vả nằm một chỗ!”. Trong bài “ Xúc động trước tình cảnh khốn khó của hai
nghệ sĩ cái lương” trên báo dantri ngày 27/10/2012.
1.3.5. Sapô chân dung
Đây là loại sapô, người viết phác thảo nên những nét chân dung nào
đó của nhân vật chính trong tác phẩm.Đó có thể là ngoại hình nhân vật, là
những nét về sự nghiệp, thân thế hay là sự pha trộn nhiều khía cạnh của
một chân dung.
Ví dụ: “Cậu bé mang một nửa dịng máu Việt có năng khiếu hát, nhảy,
chinh phục nhiều khán giả Hàn Quốc và được mời xuất hiện một đoạn
trong MV Gangnam Style của Psy mà sau đó gây sốt tồn cầu.”. Trong bài
“ Tài năng gốc Việt trong Gangnamstyle” của tác giả của tác giả Vũ Hà trên
báo vnexpress ngày 16/10/2012.
1.3.6. Sapô tả cảnh
Dạng Sapô này tác giả đi sâu vào phản ánh sự vật hiện tượng, con
người và tạo nên sắc thái mong đợi cho người đọc. Đọc Sapô, độc giả như
được xem một bức tranh sống động về thiên nhiên, sự vật. Câu từ trong lời
mào đầu có độ gợi cảm cao, tạo ra nhiều cảm xúc cho cơng chúng.
Ví dụ: “Trong những khoảng khơng gian nhỏ xíu chỉ chừng chục mét
vng, vài bộ bàn ghế con con, một quầy pha chế khiêm tốn và giản dị,
không gian cổ xưa cũ kỹ của những mảng đậm chất Hà Nội ấy thường nằm
trong những con ngõ nhỏ xíu, trên tầng, hoặc chỉ là một góc thừa ra của
những ngơi nhà cũ trong khu phố cổ. Ấy là nơi những người yêu sự tĩnh
lặng của một Hà Nội xưa tìm đến, nhâm nhi ly cà phê trong sự bình n,
nhẹ nhàng mà khơng kém phần tao nhã.”. Bài viết “ Thâm trầm café ngõ”
của tác giả Vũ Thanh trên báo Anninhthudo ngày 28/9/2012.

9



1.3.7. Sapô nêu luận cứ
Loại sapô này tác giả đưa ra các con số hay dữ kiện ấn tượng, có khả
năng thu hút sự chú ý của người đọc. Những con số, dữ kiện này nằm
trong quan hệ nhân quả với vấn đề hay sự kiện.
Ví dụ: “Bão Sơn Tinh có thể đổ bộ sớm vào tối 27/10 và gây mưa 300400mm cho các tỉnh từ Thanh Hóa tới Quảng Trị. Theo Bộ trưởng Cao
Đức Phát, đây là cơn bão di chuyển nhanh nhất trong 10 năm gần đây và
mạnh nhất trong năm nay.” Bài viết “ Bão Sơn Tinh di chuyển nhanh nhất
trong 10 năm qua” của tác giả Nguyễn Hưng trên vnexpress ngày
26/10/2012.
1.3.8. Sapô kể chuyện
Đây là loại sapơ khiến người đọc có cảm giác đang được nghe tác giả
kể lại những câu chuyện nào đó. Câu chuyện mà tác giả nêu ra gắn với chủ
đề bài viết.
Ví dụ: “Đang trên đường ra khỏi rừng sau khi đào mai, một số người
dân ở xã Ea Lê, huyện Ea Súp bất ngờ bị một đàn voi rừng khoảng 20 con
xuất hiện đuổi theo”. Trong bài “ Voi rừng đuổi theo quật chết một người đi
đào mai” của tác giả Viết Hảo trên dantri ngày 29/10/2012.
1.3.9. Sapơ trích dẫn
Là loại Sapơ được trích một câu hoặc một đoạn văn nhằm tốt lên tồn
bộ nội dung của bài viết. Dạng Sapơ này được cả người viết lẫn người đọc,
người biên tập ưa chuộng vì nó khơng gây ra sự nhàm chán và được sử
dụng rộng rãi.
Ví dụ “ Một hệ thống tồn tại bằng sự lừa mị thì giá trị đó là giá trị ảo,
thì tất yếu nó sẽ đổ vỡ”, TS Trịnh Hịa Bình, Viện Xã hội học Việt Nam
nói.” Trong bài “Sập bẫy Muaban24: Lòng tham mù quáng và tâm lý thời
thượng” của tác giả Thơng Chí trên báo dantri ngày 9/8/2012.

10



1.3.10. Sapô nối tiếp tiêu đề:
Sapô này không phải là một tiểu văn bản tồn tại độc lập mà là bộ phận
được viết tiếp theo tiêu đề. Nó phụ thuộc vào tít cả về mặt hình thức lẫn nội
dung.
Ví dụ: “ Ơng Sergey Boyarkin, Giám đốc các Chương trình Đầu tư
cơ bản của Tập đoàn Năng lượng hạt nhân Nhà nước Nga (Rosatom),
đối tác xây dựng nhà máy điện hạt nhân (NMĐHN) đầu tiên tại Việt
Nam đã khẳng định một cách chắc chắn như vậy trong cuộc tiếp xúc với
phóng viên VietNamNet chiều 26/10 vừa qua.” Trong bài “Điện hạt nhân
Ninh Thuận sẽ an toàn ‘gần như tuyệt đối’?” của tác giả Lê Văn trên
vietnamnet ngày 29/10/2012.
1.3.11. Sapô câu hỏi:
Dạng này được sử dụng khá thường xuyên trên báo. Sapô thường đặt
ra những câu hỏi về vấn đề sẽ dược trình bày trong phần nội dung. Qua
cách lựa chọn câu hỏi mà người đọc biết được đâu là nội dung chính, cần
quan tâm trong bài viết. Loại Sapơ này hay được dùng trong bài phản ánh,
phóng sự và đặc biệt là các bài viết trên diễn đàn.
Ví dụ: “Với hơn 5.000 động vật có vú trên thế giới, kể cả cá heo và
rái mỏ vịt, nhưng dường như người dân trên thế giới chủ yếu chỉ uống sữa
bò. Tại sao lại như vậy?” Trên báo Vietnamnet ngày 27/10/2012.
1.4.
Yêu cầu đối với Sapô
- Sapô phải đảm bảo trả lời được 5 câu hỏi: ai?, cái gì?, ở đâu?, khi
nào?, tại sao?. Đây là quy tắc này giúp tác giả có thể đưa ra rất nhiều thông
tin hấp dẫn ngay từ mào đầu.
Khơng sử dụng đoạn mơ tả dài dịng ngay trong phần mào đầu.
- Hãy dùng những câu ngắn và những đoạn văn ngắn.
- Khơng nên viết dài q 4 dịng.
- Phải dùng cỡ chữ khác, đậm chữ trong bài báo.
- Sapô phải nêu được chủ đề và cái cốt của bài viết.

- Thơng tin phải có tính gợi mở, tạo tính tị mị tìm hiểu tiếp của độc
giả.
11


- Một sapơ có dung lượng hợp lý nhỏ hơn 50 chữ ( đối với báo in),
nhỏ hơn 30 chữ ( đối với báo mạng điện tử)
Trong phần chia trên với 12 loại Sapơ chỉ mang tính tương đối do kết
luận rút ra của tôi từ các tài liệu và khảo nghiệm bản than. Trên thực tế, có
rất nhiều cách chia Sapô khác nhau tùy theo cách hiểu của mỗi người.
1.5.
Tiểu kết chương 1:
Chương một chủ yếu đề cập đến lý thuyết về sapô như: Khái niệm
sapô, chức năng sapô, các loại sapô và những yêu cầu đối với sapô. Đây là
hệ thống kiến thức cơ bản, giúp bản thân tơi có thể hiểu sâu hơn về sapơ.
Mặt khác, nó giúp tôi hệ thống lại được những kiến thức đã được học nhờ
đó có thể áp dụng vào việc đối chiếu, so sánh để làm nổi bật chủ đề trong
phần khảo sát ở chương 2.

12


Chương 2: Khảo sát Sapô trên tác phẩm báo mạng điện tử
VTC News
2.1.

Giới thiệu chung về VTC News:
Công ty truyền thơng đa phương tiện Việt Nam(VTC )là tổng cơng ty
có 50 công ty con đang hoạt động ,mỗi công ty phụ trách một mảng khác
nhau.VTC News là một bộ phận thuộc cơng ty ấy.

Tịa soạn và Trị sự: Tầng 10 - Tòa nhà 18 Tam Trinh - Hai Bà Trưng Hà Nội.
Năm 2006 VTC News là một trang thông tin điện tử, đến ngày
7/7/2008 VTC News đã được cấp giấy phép trở thành một tờ báo mạng
điện tử độc lập và đến nay là một trong 5 tờ báo mạng điện tử lớn ở nước
ta, với khoảng 50 phóng viên chính và hàng trăm cộng tác viên.Với mục
tiêu lâu dài là chuyên bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, VTC News ngày
càng chiếm được lòng tin của độc giả.
Hiện nay ,VTC News có nhiều ban chuyên nghành trong đó tổng biên
tập Ngơ Văn Hải là người có quyền cao nhất và chịu trách nhiệm trước dư
luận.VTC News cũng có 13 ban nội dung như:ban xã hội; ban văn hóa –
giải trí; ban quốc tế; ban kinh doanh tiêu dùng; ban phóng sự khám phá;
ban thể thao; ngồi ra cịn có thêm một số chuyên mục phụ như sức khỏe
giới tính ; thế giới games; video hài….
Từ khi thành lập đến nay, báo ngày càng thay đổi và hoàn thiện về
mọi mặt. Không chỉ tăng về số lượng bài viết mà chất lượng thông tin trong
bài cũng nâng cao rõ rệt. Cách sắp xếp, bố cục trang ngày càng hợp lý và
đẹp hơn.
Chuyên mục mà tôi xin được khảo sát ở đây là mục xã hội, một trong
chuyên mục được nhiều người đọc quan tâm nhất với nhiều thể loại bài
viết. Thời gian khảo sát trong vòng 10 ngày, từ 18/10 đến 28/10/2012.

13


2.2.

Nghiên cứu Sapô trong mục “Xã hội” trên báo điện tử

VTC News( vtc.vn) từ ngày 18/10/2012 đến ngày 28/10/2012
2.2.1. Các thể loại báo chí sử dụng Sapơ trong mục “Xã hội” trên

báo vtc.vn
Báo VTC News là một tờ báo mạng điện tử nên dung lượng bài viết
rất đa dạng, đặc biệt các dạng bài báo cũng khá phong phú. Qua việc khảo
sát 10 ngày trong chuyên mục “Xã hội” ( từ 118/10/2012 đến 28/10/2012)
tôi nhận thấy, báo thường sử dụng các thể loại báo chí như: tin, phóng sự,
phỏng vấn, phản ánh, bình luận, tường thuật…
Tất cả các bài báo trong mục “Xã hội” nói riêng và trên vtc.vn đều có
sử dụng Sapơ, dù bài viết có dung lượng ngắn hay dài, nội dung thơng tin
nhiều hay ít. Trong thể loại phóng sự ảnh, hay tin ảnh, cho dù chỉ có hình
ảnh để truyền tải nội dung thơng tin nhưng cũng có Sapơ. Sapơ ở đây giữ
vai trị quan trọng, nếu khơng có nó người xem khó có thể hiểu được nội
dung những bức ảnh nói đến vấn đề gì. Đó cũng là một đặc điểm của bài
báo mạng điện tử.
Từ ngày 18/10 đến ngày 28/10/2012, trong chuyên mục “Xã hội” trên
báo vtc.vn có tất cả 133 bài viết( kể cả bài ảnh, video).
Tỷ lệ các thể lo ại tác phẩ m báo chí trong mục Xã hội trên vtc.vn t ừ ngày 18/10 đến 28/10/2012

3.8
5.3
9.8

7.5 3 3
67.7

Tin
Phản ánh
Tường thuật
Phóng sự
Phóng sự ảnh
Phỏng vấn

Tin ảnh

Trong 133 bài viết có: 90 tin, 13 bài phản ánh, 7 bài tường thuật, 5
phóng sự, 10 phóng sự ảnh, 4 bài phỏng vấn, 4 tin ảnh.
2.2.2. Các loại Sapô thường được dùng
Những bài báo trong chuyên mục sử dụng hầu hết các loại Sapô được
đề cập trong bài viết như Sapơ tóm tắt thơng tin cốt lõi, Sapô kể chuyện,

14


Sapơ gọi tên… Đặc biệt Sapơ tóm tắt thơng tin cốt lõi được dùng nhiều
nhất.
Việc chia các Sapô chỉ mang tính chất tương đối do nội dung chính và
phương pháp thơng tin chính của Sapơ thơi. Ngun nhân do có một số
Sapô sử dụng mấy phương pháp cùng một lúc khó phân biệt.
Ngày

Tó

Kể

Gọi

Tríc

Nhắc

Nêu


Câ

Châ

Miê

Nố

Nê

Khá

m

chuyệ

tên,

h

lại

sự

u

n

u tả


i

u

i

tắt

n

bình

dẫn

thơn

việc

hỏi

dung

tiế

luậ

qt

g tin


dẫn

p

n

vấn

,

đườn

tiê

cứ

đề

phâ

g

u

luận

n

đề


tích

28/10
27/10
26/10
25/10
24/10
23/10
22/10
21/10
20/10
19/10
18/10
Tổng

10
10
5
6
8
9
6
6
5
6
4
75

1
2

3
1
1
5
1
2
1
2
3
22

1

1

1

1
1
1

1
3
2
3
3
1
2
12


1
1

1

2
1
1

2
1
1
7

1
1
1
5

3

1
1
1

1

1

3


1

2

số

Xem biểu đồ hiển thị các loại Sapô được dùng trong mục Xã hội trên
báo vtc.vn từ ngày 18/10/2012 đến 28/10/2012

15


80
70
60
50
40
30
20
10
0
m
Tó

t
tắ
K

ểc


yệ
hu

n

it
Gọ

ên

h
íc
Tr

dẫ

n
N

h

lại
c
ắ

n
Dẫ

g

ờn
đư

C

h
âu

ỏi

g
un
d
ân
Ch

iêu
M

tả
N

ối

p
tiế

tt
N


ê

nc
uậ
l
u

ứ
K

há

t

q
i

2.2.2.1. Sapơ tóm tắt
Dạng Sapơ này được sử dụng phần nhiều trong tin, bài phản ánh. Hơn
một nửa tác phẩm báo chí trong mục “Xã hội” là tin nên Sapơ tóm tắt được
dùng một cách thơng dụng để người đọc có thể hiểu được thơng tin cốt lõi
trong tác phẩm. Có 75 Sapơ tóm tắt được sử dụng và được dùng trong tất
cả các ngày khảo sát.
Ví dụ:
Trong bài “ Ơtơ đóng 'thuế đường' hơn 16 triệu đ/năm” ngày
26/10/2012 trích nguồn từ TTXVN
“Theo Dự thảo thơng tư về phí sử dụng đường bộ đang được lấy ý
kiến góp ý, Bộ Tài chính đề xuất xe ơtơ sẽ phải nộp “thuế đường” từ
130.000 – 1.040.000 đồng/tháng; mức phí đối với xe đạp điện, xe máy 50100 cm3 là 50.000-100.000 đồng/năm/xe; xe trên 100 cm3 là 100.000150.000 đồng/năm/xe. Thời gian thực hiện bắt đầu từ ngày 1/1/2013.”
2.2.2.2. Sapơ kể chuyện

Có 22 tác phẩm báo chí sử dụng Sapơ kể chuyện. Chủ yếu các bài báo
viết về các sự cố, cần gây sự chú ý và hấp dẫn cho người đọc. Người đọ
như là tham gia vào câu chuyện đang dang dở và lôi chuột xuống phần
dưới để đọc tiếp.
16


Ví dụ:
Trong tin ảnh “Ảnh: Diễn tập cứu hộ khẩn cấp máy bay gặp nạn” vào
ngày 26/10/2012 trích trên TPO
“Chuyến bay số hiệu DT2012 từ Bangkok đi Quảng Châu bị trục
trặc, phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Nội Bài, Hà Nội. Máy bay bất
ngờ mất tín hiệu, cơng tác tìm kiếm cứu nạn được triển khai khẩn cấp.”
2.2.2.3. Sapơ gọi tên
Có 12 tác phẩm báo chí sử dụng Sapơ gọi tên vào các ngày 25/10,
19/10 đến 23/10/2012.
Ví dụ:
Trong bài “Tin đồn sữa có đỉa ở Nghệ An chỉ là bịa đặt” ngày
23/10/2012 của tác giả Nguyễn Dũng
“(VTC News) – Người dân chỉ nghe nói việc sữa có đỉa chứ chưa hề
có ai chứng kiến tận mắt, trong khi thông tin này được kẻ xấu tiếp tục lan
truyền gây ảnh hưng đến dư luận xã hội, sinh hoạt của người dân.”

17


2.2.2.4. Sapơ trích dẫn
SaPơ trích dẫn xuất hiện nhiều ở thể loại phóng sự bài phản ánh, Loại này có thể
trích một đoạn văn ở trong bài cũng có thể đưa vào một câu nói quan trọng, ln tạo ra
phong cách mới để tránh sự nhàm chán. Sapô được sử dụng trong các ngày 26/10,

24/10, 22/10, 18/10.

Ví dụ:
Trong bài “Sẽ mời chuyên gia giỏi nhất thế giới đến Sông Tranh 2”
của Bửu Lân ngày 18/10/2012 20:36
“(VTC News) – TS.Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu
cho biết, sẽ mời chuyên gia giỏi nhất thế giới về động đất đến khảo sát
nghiên cứu tại thuỷ điện Sông Tranh 2.”
2.2.2.5. Sapơ nhắc lại thơng tin
Có 3 bài viết sử dụng Sapô nhắc lại thông tin. Sapô được dùng trong
các ngày 28/10, 24/10, 18/10.
Ví dụ:
Trong bài “Bão liên tục ngoặt hướng, giật cấp 15” ngày 28/10/2012
Sự kiện: Cơn bão Sơn Tinh 'thần tốc' nhất 10 năm qua
“(VTC News) - Bão số 8 (bão Sơn Tinh) bẻ hướng sang Thái Bình Thanh Hóa,khơng cịn ở hướng Nam Định - Nghệ An như bản tin sáng nay,
giật cấp 15.”
2.2.2.6. Sapô nêu sự việc dẫn đường
Có 5 bài sử dụng Sapơ nêu sự việc dẫn đường vào ngày 24/10 đến
26/10, 18/10, 19/10.
Ví dụ:
Trong bài “Những học trò Việt của thân phụ Thủ tướng Nga” ngày
26/10/2012
“(VTC News) - Nhân dịp Thủ tướng Nga Dmitri Medvedev thăm
chính thức Việt Nam vào đầu tháng 11 tới, chúng tôi xin đăng lại câu
chuyện cảm động của ông lần ông đến Hà Nội với tư cách Tổng thống Liên
bang Nga tháng 10/2010.
18


Nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam hồi cuối tháng 10/2010, Tổng

thống Nga lúc đó là Dmitri Medvedev đề nghị được gặp những người học
trị cũ của cha mình, Giáo sư - Phó Tiến sĩ Anatoly Afanasievich Medvedev
thuộc Viện Cơng nghệ Leningrad. Và mong muốn của ông đã được đáp
ứng.”
2.2.2.7. Sapơ câu hỏi
Chỉ có 1 bài sử dụng Sapơ câu hỏi, đó là vào ngảy 18/10/2012.
Ví dụ:
Trong bài phỏng vấn “Ngồi đâu ngắm mưa sao băng Tráng Sĩ tuyệt
nhất?” của Minh Quân ngày 18/10/2012
“(VTC News) - Sẽ có từ 20 – 30 vệt sao băng/giờ vào đêm 21, rạng
sáng 22/10 tới. Địa điểm lý tưởng để ngắm mưa sao băng Tráng Sĩ là ở
đâu?”
2.2.2.8. Sapơ chân dung
Có một Sapơ chân dung được sử dụng vào ngày 28/10/2012.
Ví dụ:
Trong bài “Những cơ dâu khốn khổ vì vàng”ngày 28/10/2012
“Giữa tiếng nhạc xập xình của đám cưới, nhìn cơ dâu đeo vàng đến
gãy cả cổ, hai họ đều cười râm ran, chẳng có ai biết rằng chỉ sau một đêm
về nhà chồng, Minh đã bị lột sạch để … trả nợ.”
2.2.2.9. Sapô miêu tả
Trong khi Sapô kể chuyện được sử dụng khá nhiều thì Sapơ miêu tả
lại chỉ được dùng 1 lần.
Ví dụ:
Trong bài “Xe khách bốc cháy dữ dội trên đường” ngày 27/10/2012
“(VTC News) - Sau tiếng nổ kinh hoàng, xe khách bỗng nhiên bùng
cháy dữ dội, kèm theo khói đen nghi ngút.”
2.2.2.10.
Sapơ nối tiếp tiêu đề
Có 3 Sapơ nối tiếp tiêu đề được sử dụng, vào ngày 26/10 và 19/10.
Ví dụ:

Trong bài “Cá sấu xổng chuồng: Truy tìm 7 con cuối” của tác giả Ái
Nam ngày 19/10/2012
19


“(VTC News) - Đây là thơng tin chính thức từ Chi cục Kiểm lâm tỉnh
Cà Mau sau khi kiểm tra tổng số cá sấu trong trại của Công ty Quốc Việt.”
2.2.2.11.
Sapô nêu luận cứ
Sapô nêu luận cứ thường được sử dụng trong bài phóng sự, phản ánh,
chính luận. Có 1 Sapơ nêu luận cứ được sử dụng vào ngày 25/10/2012.
Ví dụ:
Trong bài “Trộm chó lộng hành: Chính quyền địa phương ở đâu?”
ngày 25/10/2012 của tác giả Minh Quân
“(VTC News) - Chun gia luật cho rằng, chính quyền cũng có lỗi
khi để nạn trộm chó hồnh hành và những vụ đánh chết cẩu tặc diễn ra
ngày càng nhiều.”
2.2.2.12.
Sapơ khái qt
Có 2 Sapô khái quát được sử dụng trong bài vào ngày 24/10 và 20/10.
Ví dụ:
Trong bài “Trấn áp đua xe ở Hà Nội” ngày 20/10/2012
“Những ngày cuối tuần ở Hà Nội, từng đoàn xe với những kẻ choai
choai mới lớn, tụ tập đua, quậy suốt đêm trên đường phố, bất chấp sự
mạnh tay của lực lượng chức năng.”
2.2.3. Dung lượng Sapô
Sapô trong mục “ Xã hội” của VTC News khá ngắn, chỉ khoảng 2
dịng với khoảng 30 chữ. Điều đó cũng phù hợp với quy chuẩn Sapô của
bài báo mạng. Với những bài phản ánh, phóng sự thì Sapơ dài hơn.
Trong những ngày khảo sát:

Số lượng Sapô nhỏ hơn 30 chữ: 44
Số lượng Sapô từ 30 - 50 chữ: 84
Số lượng Sapô từ 50 - 100 chữ: 5

20


Tiểu kết chương 2
Qua việc khảo sát 133 tác phẩm báo chí trong mục “ Xã hội” trên
vtc.vn, tác phẩm báo chí nào cũng sử dụng Sapơ như một phần quan trọng
trong kết cấu. Thể hiện đúng vai trò của một lời mào đầu: giới thiệu chủ đề
bài báo và cái cốt của vấn đề. Loại Sapô nào cũng được sử dụng, Sapơ
được dùng nhiều nhất là Sapơ tóm tắt. Dung lượng Sapô thường thấy là từ
30- 50 chữ, phù hợp với dung lượng Sapô cho phép trên báo mạng điện tử.

21


Chương 3 Một số nhận xét và giải pháp cho cách viết
Sapô trong mục “Xã hội” trên vtc.vn
3.1. Một số nhận xét:
3.1.1. Ưu điểm:
Là một tờ báo mạng điện tử chính thống, vtc.vn ngày càng khẳng định
vai trị, thực hiện chức năng, tơn chỉ, mục đích là chun bảo vệ lợi ích của
người tiêu dùng và ln chiếm được lịng tin của độc giả. Nó phản ánh mọi
mặt, mọi lĩnh vực của đời sống xã hội như : chính trị, kinh tế, văn hóa…
Qua nghiên cứu khảo sát Sapơ vừa rồi, ta thấy báo đã sử dụng Sapô
khá phong phú, đa dạng, và đúng quy chuẩn dung lượng.
Hầu hết sapô sử dụng đã thể hiện được chủ đề của bài báo, nêu được
cái cốt của vấn đề được nói đến như một thành phần quan trọng trong kết

cấu tác phẩm báo chí.
Về hình thức, các Sapơ được đặt ngay dưới tít và in màu mực đậm
hơn nội dung, cũng có khi được in bằng chữ in nghiêng... Khi nhìn vào
người đọc rất rễ nhận được đâu là Sapô.
Về nội dung, các Sapô đều thể hiện được nội dung cơ bản, cốt lõi nhất
của bài và thu hút sự chú ý của người đọc. Các Sapơ ở đây rất ít sử dụng
những đoạn mơ tả dài dịng. Nó thường đề cập thẳng vào vấn đề, hấp dẫn
bạn đọc. Tính thời sự của thơng tin trong tác phẩm báo chí được Sapơ thể
hiện rất rõ nét, cung cấp kịp thời thông tin cho người đọc.
Ví dụ: Trong bài “Nhân tài Đất Việt 2012: Tìm ra 5 sản phẩm thành
cơng” ngày 24/10/2012
“(VTC News) - Chiều nay (24/10), Ban Tổ chức Giải thưởng Nhân tài
Đất Việt năm 2012 đã cơng bố kết quả vịng Sơ khảo của Giải thưởng năm
nay.”

22


Một số Sapô hấp dẫn, gây ấn tượng với độc giả.
Ví dụ: Trong bài “ Video: Bát nháo dựng xưởng, 'phun lửa' giữa Thủ
đô” của Hà Minh ngày 19/10/2012
“(VTC News) – Giao thông lộn xộn, vỉa hè bị lấn chiếm, các hộ kinh
doanh vẫn 'ngang nhiên' gia công các loại đồ gỗ, đồ sắt hai bên vỉa hè gây
nguy hiểm cho người tham gia giao thơng mà khơng có cơ quan chức năng
nào xử lý.”
3.1.2. Hạn chế
Tuy báo sử dụng Sapơ nhiều, nhưng có những loại Sapơ khó có thể
nhận dạng một cách dễ dàng, có loại Sapơ cịn chưa biết xếp nó vào nhóm
nào.
Hầu hết những Sapơ trích dẫn đều khơng có ngoặc kép ở ý kiến người

được trích dẫn khiến người đọc nhầm lẫn.
Ví dụ:

Trong bài “Thêm 2 trận động đất ở Sông Tranh 2” ngày 24/10/2012
“(VTC News) - Chiều 24/10, Chủ tịch UBND huyện Bắc Trà My cho
hay, rạng sáng cùng ngày trên địa bàn huyện đã xảy ra thêm 2 trận động
đất.”
Trong bài “Sẽ mời chuyên gia giỏi nhất thế giới đến Sông Tranh 2”
ngày 18/10/2012
“(VTC News) – TS.Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu
cho biết, sẽ mời chuyên gia giỏi nhất thế giới về động đất đến khảo sát
nghiên cứu tại thuỷ điện Sơng Tranh 2.”
Khơng có nhiều Sapơ đặc sắc mà cịn khn mẫu, khơng ấn tượng với
độc giả.
Lúc khảo sát 133 tác phẩm báo chí thì tơi thấy phải đến 70% trong số
đó là các bài được báo vtc.vn trích dẫn từ nhiều nguồn khác nhau như
TTXVN, TTO…
Có một số Sapơ lùng nhùng, khơng rõ nội dung.
Ví dụ: Trong bài “Đề xuất Tổng bí thư làm trưởng ban phịng, chống
tham nhũng” ngày 26/10/2012
23


“(VTC News) – Theo dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng sửa đổi
việc tổ chức, hoạt động của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng sẽ
được quy định trong văn kiện của Đảng.”
3.2. Một số giải pháp đề xuất để nhằm nâng cao chất lượng viết
Sapơ
Hiện nay, trên báo chí sử dụng Sapơ khơng cịn là một vấn đề xa lạ,
bởi người làm báo cũng như người biên tập đã nhận ra được tầm quan trọng

của Sapô trong các bài viết. Việc sử dụng thì nhiều nhưng khơng phải báo
nào sử dụng cũng đạt yêu cầu. Qua tham khảo một số tài liệu và khảo
nghiệm của bản than, tôi xin được đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao
chất lương viết Sapô cho báo vtc.vn:
- Cần đưa ra lý thuyết về Sapô một cách hệ thống, rõ ràng để người
nắm được một cách cụ thể, phục vụ cho nhiệm vụ viết được tốt hơn.
- Khi rút Sapô phải xem kỹ nội dung của tin bài tránh việc rút Sapô
quá xa lạ với nội dung bài viết, khơng có sự ăn khớp giữa nội dung và
Sapô. Khi viết về một vấn đề nào đó, phóng viên cần phải đề cập đến thơng
tin quan trọng nhất về nó ngay từ những câu đầu tiên. Không nhồi nhét quá
nhiều ý hoặc nhiều thông tin không quan trọng vào đoạn mở đầu
- Đồng thời, khi viết người cầm bút luôn định hướng là viết để phục
vụ độc giả, cho nên phải thăm dò ý kiến độc giả tìm hiểu sở thích của họ về
thể loại báo nào.
- Với thể loại tin, bài phản ánh nên sử dụng kiểu mở đề trực tiếp hay
nói cách khác là sử dụng loại sapô gọi tên. Ý chính sẽ được thể hiện ngay ở
câu đầu tiên. Dung lượng sapôcho một tin không nên quá 25 chữ.
- Với thể loại bài phóng sự nên sử dụng cách mở đề gián tiếp hay sử
dụng sapơ dẫn dắt. Nó sẽ bắt đầu bằng một đoạn kể, hay mô tả về quang
cảnh. Tất cả sẽ làm đậm nét thêm cho chủ đề chính của câu chuyện. Sau đó,
người viết cho độc giả biết ý chính nhằm hấp dẫn độc giả hơn.

24