Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1.
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Bản tin thời sự truyền hình
Chương trình thời sự truyền hình là dạng chương trình truyền hình
được tổ chức theo một chủ đề cụ thể với hình thức tương đối nhất quán, thời
lượng ổn định và được phát đi theo định kỳ. Ví dụ như chương trình: “Thời
sự” 19h trên VTV1, chương trình “Đuổi hình bắt chữ” trên Đài Phát thanh và
Truyền hình Hà Nội, chương trình “Việt Nam và Góc nhìn của bạn” trên kênh
VTC10,...Các tác phẩm tin, bài được phát qua các chương trình truyền hình
đều có sự lựa chọn, xắp xếp bố trí hợp lý để giúp khán giả tiếp nhận chương
trình một cách đầy đủ, hệ thống, có chiều sâu.
Chương trình thời sự có thể kéo dài từ 30 đến 60 phút. Chương trình thời
sự bao gồm nhiều yếu tố, thường được xây dựng từ nhiều tin, bài ở nhiều thể
loại khác nhau như: tin tức, phóng sự, phỏng vấn,...
Bản tin thời sự truyền hình là một dạng của chương trình thời sự
truyền hình. Trong thực tế người ta dùng thuật ngữ “bản tin thời sự truyền
hình” để chỉ một tập hợp các thể loại thơng tấn truyền hình được tổ chức lại
thành một chỉnh thể hồn chỉnh cả về nội dung và hình thức, có thời lượng
phát sóng xác định. Hai khái niệm “bản tin thời sự truyền hình” và “chương
trình thời sự truyền hình” chỉ mang tính tương đối. Dù là bản tin hay chương
trình thời sự thì tất cả nội dung phản ánh trong đó đều được bố cục, sắp xếp
theo ý đồ của ban biên tập và đều hướng tới mục đích đem lại thơng tin nhiều
nhất và nhanh nhất đến khán giả. Nếu xét ở quy mơ thì bản tin thời sự truyền
hình phản ánh những thơng tin thời sự nóng hổi, thời lượng ngắn hơn so với
chương trình thời sự truyền hình. Vì ngắn hơn nên bản tin được xây dựng
bằng nhiều tin ngắn, tốc độ xử lý nhanh, ít bình luận, ít phỏng vấn. Cịn
chương trình thời sự truyền hình dài hơn, ở đó thơng tin được đưa sâu để làm
1

rõ hơn bằng cách phản ánh sự kiện đầy đủ hơn, kỹ hơn và có thể có cả bình
luận lẫn phân tích.
Bản tin có tính chất nhanh, cập nhật về các sự kiện, vấn đề nóng hổi
được cơng chúng quan tâm trên tất cả các lĩnh vực. Có những bản tin ngắn
như bản tin “Thể thao 24/7” trên VTV3, bản tin có thời lượng trung bình như
bản tin “Văn hóa Việt” trên VTC10, bản tin “Điểm hẹn văn hóa” của VTV1
và những bản tin có thời lượng dài như bản tin “Tài chính kinh doanh” trên
VTV1, bản tin “Nhịp đập 360 độ thể thao” trên VTV3,...
Bản tin thời sự là chương trình quan trọng trong hệ thống các chương
trình truyền hình. Trong xã hội hiện đại, với nhịp sống hối hả con người ngày
càng bận rộn. Vì vậy với một khoảng thời gian ngắn để có thể tiếp nhận được
thơng tin nhanh thì việc lựa chọn chương trình tiếp nhận là vơ cùng quan
trọng. Bởi lẽ đó, bản tin thời sự truyền hình là một trong những chương trình
đáp ứng nhu cầu thông tin của con người. Nếu như cách đây vài năm, các bản
tin thời sự truyền hình chỉ xuất hiện một vài lần một tuần trên sóng truyền
hình thì ngày nay đã có nhiều thay đổi. Số lượng bản tin thời sự truyền hình
xuất hiện với mật độ này càng cao trên sóng truyền hình. Các bản tin thời sự
ngày càng được cơng chúng đón đợi bởi chúng cung cấp thông tin một cách
nhanh nhất, kịp thời đến công chúng về các sự kiện, các vấn đề trên mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội.
1.2.

Vai trò của báo chí truyền hình với việc gìn giữ và phát huy

bản sắc văn hoá Việt Nam
Văn hoá Việt Nam là cộng đồng văn hoá dân tộc của quốc gia, đây là nền
văn hoá dân tộc thống nhất trên cơ sở đa dạng sắc thái văn hoá của 54 dân tộc
sinh sống trên đất nước Việt Nam. Văn hóa Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của
văn hóa nơng nghiệp, văn hóa làng xã, mang đậm dấu ấn của chủ nghĩa yêu

nước và truyền thống đại đoàn kết dân tộc, ý thức độc lập tự chủ, tự cường,
xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Văn hố Việt Nam thể hiện ở các khía cạnh: phong
2


tục, lễ hội, tín ngưỡng, tơn giáo, ngơn ngữ, văn học, nghệ thuật âm nhạc, nghệ
thuật hội hoạ, kiến trúc. Các giá trị của văn hoá Việt Nam bao gồm chủ nghĩa
yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đề cao tinh thần đoàn kết trong cuộc đấu tranh
chống thiên tai, địch hoạ, lối sống nhân ái, thuỷ chung hiếu thảo, đề cao đạo
đức, tơn trọng người hiền tài, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.
Báo chí có vai trị thiết yếu đối với đời sống xã hội. Hoạt động của báo
chí ảnh hưởng rất sâu rộng tới các lĩnh vực kinh tế - chính trị - văn hóa, nhất
là trong bối cảnh hiện nay. Nhiệm vụ của báo chí Việt Nam trong thời đại
bùng nổ thông tin và sự phát triển như vũ bão của các loại hình truyền thơng
là làm thế nào để giữ được bản sắc độc đáo của văn hóa dân tộc đồng thời
mang tính nhân loại phổ biến. Cuốn “Cơ sở lý luận báo chí” có viết: “Thực
hiện các chức năng khai sáng - giải trí, báo chí truyền bá các tri thức văn
hóa tồn diện, nâng cao trình độ hiểu biết, đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi giải trí
của nhân dân lao động”.
Với vai trị là phương tiện thông tin nhanh nhạy, kịp thời và rộng khắp,
báo chí truyền hình góp phần vào cơng tác thơng tin tuyên truyền về mảng đề
tài này. Cùng với việc thông tin nhanh các tin tức, sự kiện thời sự, báo chí
truyền hình cịn phản ánh chân thực nét đẹp phong tục tập quán của các dân
tộc, như các lễ hội, làn điệu dân ca truyền thống của các dân tộc, các ngành
nghề truyền thống, ẩm thực, các nghi thức, nghi lễ truyền thống gắn liền với
tâm linh, tín ngưỡng... trong đời sống hằng ngày, mang đặc trưng riêng của
từng dân tộc. Công tác tuyên truyền không chỉ giúp mọi người hiểu được bản
sắc lâu đời của dân tộc mà cịn giúp nét văn hố cổ truyền lan rộng, qua đó
giáo dục lịng u q hương đất nước, lịng tự hào dân tộc, đặc biệt là đối với
thế hệ trẻ. Qua kênh thơng tin của truyền hình, các giá trị văn hóa đó sẽ được

quảng bá, phổ biến rộng rãi khơng chỉ ở trong nước mà cịn ra cả thế giới.
Ngoài phổ biến, giáo dục, việc tuyên truyền các giá trị văn hóa dân tộc truyền
thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, các chương trình truyền hình về văn hóa
3


cịn góp phần phản ánh, phê phán các hiện tượng phi văn hóa, chống lại các
luận điệu lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo, dân tộc để lơi kéo kích động nhằm
chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, gây mất ổn định an ninh trật tự xã hội của
các thế lực thù địch, góp phần định hướng cho cơng chúng đến với những giá
trị văn hóa lành mạnh, tiến bộ.
1.3.

Những yếu tố quyết định chất lượng bản tin truyền hình

Một bản tin truyền hình gọi là có chất lượng khi nó thu hút cũng như đáp
ứng được sự quan tâm của người xem và thể hiện được mục đích của người sáng
tạo. Chất lượng của bản tin truyền hình phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.
1.3.1. Yếu tố nội dung
Những yêu cầu đối với nội dung thông tin của bản tin truyền hình: thơng
tin chính xác, nhanh chóng, kịp thời, trung thực, bảo đảm tính định hướng,
phong phú đa dạng và thiết thực với công chúng. Bản thân format bản tin có
hấp dẫn hay khơng ảnh hưởng lớn đến chất lượng bản tin. Kịch bản phải hợp
lý, hàm súc thông tin và đáp ứng được nhu cầu của người xem thì bản tin ấy
mới có thể tồn tại.
Ngồi ra, bất kỳ bản tin truyền hình nào cũng hàm chứa những giá trị tư
tưởng, văn hóa đặc thù của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia, mỗi giai cấp, tầng lớp
cụ thể. Điều này dựa trên tư tưởng, thể hiện một cách trực tiếp, trong ý thức
và trong sự cụ thể của những mục tiêu và nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc trong từng giai đoạn cụ thể. Khi xây dựng bản tin truyền hình phải bám

sát những mục tiêu, nhiệm vụ, kế hoạch phát triển của đất nước và chức năng,
nhiệm vụ của truyền hình phải làm sao hồn thành những cơng việc đó.
Yếu tố về tơn chỉ, mục đích của các đài truyền hình, các kênh truyền hình:
mỗi cơ quan có những mục đích, tơn chỉ khác nhau, điều này sẽ được truyền tải
qua nội dung và cả phương pháp sáng tạo, hình thức thể hiện của tác phẩm.
Chẳng hạn như Đài truyền hình địa phương chú trọng về những hoạt động
chính trị xã hội trong nội vùng miền, kênh Truyền hình giải trí tập trung khai
4


thác thông tin âm nhạc, điện ảnh, thời trang, chiếu phim,... Chẳng hạn các kênh
truyền hình riêng biệt như kênh D - Dramas chuyên chiếu phim truyền hình dài
tập, kênh VTV24 chuyên về mảng kinh tế, kênh VTC10 chuyên về Văn hóa
Việt, kênh VTC16 chun về mảng nơng nghiệp nơng thơn.
1.3.2. Yếu tố hình thức
Về thể loại của bản tin, một bản tin truyền hình cần sử dụng các thể loại
như tin, phóng sự ngắn, ghi nhanh.
Âm thanh và hình ảnh là hai yếu tố vô cùng quan trọng. Âm thanh và
hình ảnh là ngơn ngữ của truyền hình, làm nên nét đặc trưng của thể loại. Sự
kết hợp nhịp nhàng, hợp logic của hai yếu tố này đóng vai trị làm nên chất
lượng của bản tin truyền hình. Đồng thời sự sáng tạo và tư duy hình ảnh kết
hợp với âm thanh là tư chất không thể thiếu của mỗi phóng viên và biên tập
viên truyền hình.
Về mặt âm thanh, lời bình của bản tin cần ngắn gọn, súc tích, tránh sự
rườm rà kể lại nội dung của hình ảnh. Ngồi ra lời bình và hình ảnh cần ăn
khớp với nhau. Yếu tố âm nhạc và tiếng động hiện trường cũng ảnh hưởng
đến chất lượng bản tin, thể hiện tính chân thực của bối cảnh, làm cho người
xem cảm nhận được sự sinh động của kiện, vấn đề. Hình ảnh chính là lợi thế
lớn nhất của truyền hình và có vai trị chủ chốt trong việc tạo nên sự hấp dẫn
cho bản tin. Hình ảnh của bản tin cần phải rõ nét, xác thực, bố cục khn hình

chặt chẽ và hàm chứa nội dung thơng tin.
Một chương trình truyền hình khơng thể thiếu vai trị của người dẫn, đặc
biệt là bản tin thời sự truyền hình. Người dẫn chương trình xuất hiện trong các
bản tin truyền hình, họ làm nhiệm vụ và dẫn nối các tin, phóng sự trong bản
tin, nêu ra phần mở đầu, khái quát nhất tin bài chuẩn bị phát sóng.
Người dẫn chương trình của bản tin phải hội đủ các yếu tố sau: có kiến
thức tổng hợp tốt, có ngoại hình ưa nhìn, phong thái tự tin, chuyên nghiệp,

5


giọng nói tốt, phát âm chuẩn, rõ ràng và ngữ điệu phù hợp, khả năng dẫn dắt
và làm chủ bản tin, bình tĩnh xử lý các tình huống diễn ra.
Yếu tố tiếp theo là về kết cấu, bộ nhận diện của bản tin. Kết cấu bản tin
chính là tổ chức, sự sắp xếp các thể loại như tin, phóng sự, ghi nhanh,...và
mối quan hệ giữa các bộ phận trong bản tin. Hình hiệu, hình cắt, nhạc hiệu,
nhạc cắt cần phải được sắp xếp một cách linh hoạt, cân đối giữa các phần nội
dung, các thể loại và duy trì nhịp độ, tiết tấu cho bản tin. Một kết cấu mạch
lạc sẽ tăng độ hấp dẫn, khách quan cho nội dung và tăng giá trị thông tin cũng
như khả năng tiếp nhận của công chúng.
Thời lượng bản tin và thời gian phát sóng cũng là yếu tố quan trọng đối
với bản tin truyền hình. Chẳng hạn như một bản tin thời sự truyền hình lại
được phát sóng vào 1 hoặc 2 giờ sáng và kéo dài tận 20 phút là hoàn tồn
khơng phù hợp. Nếu như bản tin phát sóng vào khung giờ khơng phù hợp,
khơng có khán giả thì coi như khơng đạt chất lượng. Ngày nay, các đài truyền
hình khá chú trọng đến việc bố trí các bản tin truyền hình sao cho phù hợp,
vừa tránh sự nhàm chán, tạo thu hút với công chúng, phù hợp với thời gian và
điều kiện của người xem.
1.3.3.


Yếu tố con người

Trong lịch sử phát triển của xã hội, bất kể trong thời đại nào cũng vậy, yếu
tố con người luôn giữ vai trò quyết định, là trung tâm và chủ thể chân chính của
mọi q trình vận động trong xã hội. Báo chí truyền thơng nói chung cũng như
truyền hình nói riêng cũng khơng nằm ngồi quy luật ấy. Vấn đề con người,
phát triển nhân lực ln đóng vai trị chủ chốt cho chất lượng của một bản tin
truyền hình. Bản tin truyền hình là sản phẩm lao động của tập thể các nhà báo
và cán bộ kỹ thuật viên. Điều này địi hỏi năng lực làm báo của phóng viên,
biên tập viên, người dẫn chương trình truyền hình, kỹ thuật dựng, kỹ thuật
truyền dẫn phát sóng... Ngồi ra, đội ngũ làm việc phải phối hợp với nhau thật

6


ăn ý, hiệu quả từ khâu ý tưởng, lên kịch bản, ghi hình và biên tập hậu kỳ, phát
sóng.
1.3.4. Yếu tố tài chính
Hiện nay có hàng trăm bản tin đang được phát sóng trên các kênh, các
đài truyền hình trung ương cũng như địa phương. Nhu cầu của công chúng
cũng ngày càng cao và những người sản xuất bản tin phải luôn luôn sáng tạo,
làm mới để đáp ứng nhu cầu đó. Để sản xuất một chương trình hồn chỉnh
phải có đầy đủ thiết bị kỹ thuật, cơ sở vật chất, ekip đủ người, kinh phí đi lại
cho địa điểm sản xuất ở xa,... Nguồn kinh phí nếu thiếu hụt hoặc hạn chế sẽ
ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bản tin truyền hình. Những bản tin với nội
dung khác nhau đòi hỏi những điều kiện cho phép và tùy thuộc vào khả năng
tổ chức thực hiện của các kênh, các đài truyền hình.
Chương 2. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG BẢN TIN“VĂN
HÓA VIỆT” TRÊN KÊNH VTC10
2.1.


Sơ lược về kênh VTC10 và Bản tin “Văn hóa Việt”

Kênh truyền hình NETVIET - VTC10 là kênh truyền hình của Đài
truyền hình kỹ thuật số VTC với nội dung chủ yếu là văn hóa Việt Nam được
phát sóng 24/7 bằng tiếng Việt với phụ đề tiếng Anh.
Mục đích của kênh truyền hình VTC10: giúp khán giả có cái nhìn tồn
diện nhất về một Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc. Là kênh truyền hình
chun biệt về văn hóa Việt phục vụ người Việt trên tồn thế giới và cộng
đồng quốc tế, chính vì thế kênh đi sâu vào khai thác một cách tồn diện tất cả
các khía cạnh mang dấu ấn văn hóa. Với một loạt các chương trình phong phú
có phụ đề tiếng Anh đi từ truyền thống tới hiện đại, mang đậm các cung bậc
cảm xúc dấu ấn Việt, VTC10 từ lâu đã trở thành kênh truyền hình đa sắc màu
và gặt hái được rất nhiều thành công, phục vụ người Việt ở nước ngoài cũng
như cộng đồng quốc tế.

7


Bản tin “Văn hóa Việt” là dạng bản tin phát sóng hàng ngày có thời
lượng khoảng gần 10 phút.
Khung giờ phát sóng: 22h 15 phút hàng ngày trên kênh VTC10, phát lại
2 lần vào 4h 45 phút sáng và 13h 30 chiều ngày hôm sau.
Nhiệm vụ của bản tin:
- Cung cấp thông tin một cách kịp thời, nhanh cho khán giả về đời sống
văn hóa trong nước, các sự kiện văn hóa trên các vùng miền khác nhau, các
đại diện tiêu biểu cho các lĩnh vực văn hóa, cung cấp thơng tin và quảng bá
hình ảnh về các cơng trình, di sản văn hóa của đất nước.
- Thơng tin mang tính chất định hướng, quảng bá giới thiệu những nét
đẹp của văn hóa đất nước.

Một bản tin Văn hóa Việt có chất lượng phải đảm bảo những yêu cầu sau.
Về nội dung: tin tức cập nhật, nhanh, thông tin hấp dẫn, có tính định hướng. Về
hình thức: kết cấu hấp dẫn và linh hoạt, âm thanh và hình ảnh tốt, các thể loại
trong bản tin hấp dẫn, người dẫn chương trình hồn thành tốt vai trị, thời lượng
phù hợp. Hiện nay các phóng viên và biên tập viên của kênh VTC10 đang nỗ lực
phấn đấu để đạt được mục tiêu đặt ra trong việc nâng cao chất lượng, đổi mới
các sản phẩm truyền hình, trong đó có bản tin “Văn hóa Việt”.
2.2. Chất lượng nội dung
Nội dung tác phẩm báo chí là một phạm vi, một bộ phận cuộc sống hiện
thực được phản ánh qua sự lựa chọn, nhận thức sáng tạo của nhà báo. Tương
ứng với điều đó, bản tin “Văn hóa Việt” là bản tin chuyên biệt về văn hóa
trong nước bao gồm văn hóa truyền thống và văn hóa đương đại.
Qua 2 tháng khảo sát các bản tin “Văn hóa Việt” (tháng 7 và tháng 8 năm
2015) với số lượng bản tin là 62, tỷ lệ phản ánh các mảng nội dung như sau:

Bảng tỷ lệ các mảng nội dung trong bản tin “Văn hóa Việt”
8


Mảng nội dung
Tuyên truyền về các chủ trương, chính sách của nhà nước, các bộ

Tỷ lệ
15%

ngành liên quan đến văn hóa
Phản ánh đời sống văn hóa xã hội cộng đồng
Phản ánh về tình hình du lịch trên khắp đất nước

35%

10%

Chân dung các điển hình tiên tiến trong lĩnh vực văn hóa
20%
Phổ biến kiến thức về di sản văn hóa của dân tộc
15%
Phê phán những hiện tượng đi ngược với các giá trị văn hóa
5%
2.2.1. Tuyên truyền về các chủ trương, chính sách của nhà nước, các
bộ ngành liên quan đến văn hóa
Tun truyền về các chủ trương, chính sách của nhà nước là một trong
những nhiệm vụ quan trọng của báo chí. Bản tin “Văn hóa Việt” cung cấp những
thơng tin này giúp phổ biến và định hướng thông tin về văn hóa, giáo dục, xã hội
cho người dân. Mảng nội dung này chiếm 15% nội dung của bản tin.
Điển hình là tin về chủ trương về du lịch “Đề nghị tăng số quốc gia được
miễn Visa”(8/7/2015), hoặc “Phê duyệt quy hoạch tổng thể bảo tồn, tơn tạo di
tích thành Cổ Loa (9/7/2015).
2.2.2.

Phản ánh đời sống văn hóa xã hội cộng

đồng
Đây là mảng nội dung chiếm tỷ lệ lớn nhất trong bản tin (35%). Bản tin
đưa tin về các hội nghị, ngày lễ liên quan đến văn hóa, như tin “Nhiều chương
trình nghệ thuật đặc biệt được tổ chức vào ngày Quốc Khánh 2/9”
(29/7/2015).
Bản tin dành thời lượng lớn cung cấp các nội dung tin tức, phóng sự về
các lễ hội văn hóa diễn ra trên khắp các địa bàn cả nước. Lễ hội là một hình
thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng có ý nghĩa vơ cùng quan trọng trong đời
sống người dân Việt Nam, đặc biệt ở các làng quê. Đây là dịp tưởng nhớ, tạ

ơn của người dân với đối tượng thờ cúng , giúp họ nhớ về cội nguồn của mình
và cũng là dịp để người dân vui chơi, giai trí. Sinh hoạt lễ hội góp phần khơng
nhỏ vào việc bảo tồn, giữ gìn và phát triển những truyền thống tốt đẹp của quê
9


hương đất nước. Lễ hội ở nước ta rất đa dạng và phong phú. Theo thống kê
của các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, hiện nay nước ta có hơn 500 lễ hội
trải dài khắp các vùng miền của đất nước.
Các lễ hội được phản ánh đa dạng từ những lễ hội truyền thống cho đến
những lễ hội, ngày hội mang màu sắc hiện đại như “Quảng Nam tổ chức
chương trình Hoa đăng Hội An 2015” (7/7/2015), Khánh Hịa: Tổ chức
Festival Biển Nha Trang 2015 (8/7/2015).
Bên cạnh đó, những thông tin về các buổi triển lãm, các cuộc thi, lễ trao
giải về văn hóa cũng được thường xuyên cập nhật tới khán giả, chẳng hạn
“Triển lãm Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam – Những bằng chứng lịch sử
và pháp lý” (9/7/2015) - một buổi triển lãm nhằm hướng về biển đảo q
hương và tơn lên lịng tự hào dân tộc, “Quảng bá du lịch Việt qua cuộc thi
khám phá Việt Nam” (14/8/2015), “Tái bản 3 cuốn sách của nhà văn Nguyễn
Huy Tưởng” (18/7/2015)
Phong tục, tập quán, nghề truyền thống của các dân tộc Việt Nam cũng là
mảng đề tài được khai thác trong bản tin “Văn hóa Việt”. Bản tin có những
phóng sự về các phong tục, tập qn như: “Người dân bản Pà Cơ giữ gìn nghề
dệt thổ cẩm (5/1/2015), “Khám phá Điệu Then Tày Thái Nguyên”
(7/7/2015),...giúp người xem khám phá, hiểu biết về những nét đẹp truyền
thống của các dân tộc trên mọi miền đất nước.
Tin tức về điện ảnh, âm nhạc và võ thuật truyền thống cũng nằm trong
nội dung của bản tin với các thông tin như: “Ra mắt phim Người trở về nhân
dịp Quốc Khánh 2/9 (28/7/2015), “Khai mạc tuần phim Việt Nam tại Mỹ”
(6/7/2015). Cơng tác gìn giữ và phát huy nghệ thuật âm nhạc , võ thuật truyền

thống cũng được phản ánh qua các phóng sự: “Đà Nẵng thí điểm Đưa tuồng
xuống phố” (31/7/2015), “Ngôi nhà nghệ thuật – Những ánh sáng từ tâm hồn”
(13/7/2015), “CLB Ca Huế - Gìn giữ tinh hoa Văn hóa Việt” (2/8/2015) hay
“Đưa võ cổ truyền vào chương trình giáo dục phổ thơng” (14/8/2015).
10


2.2.3. Phản ánh về tình hình du lịch trên khắp đất nước
Du lịch - ngành cơng nghiệp khơng khói có vai trị vơ cùng quan trọng
với sự phát triển của đất nước. Nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của cơng
chúng về tình hình du lịch trên khắp mọi miền Tổ quốc, bản tin “Văn hóa
Việt” thường xuyên đưa tin về mảng quan trọng này với các thông tin, con số
mới nhất và hầu như bản tin nào cũng có tin tức liên quan.
Điển hình với các tin như sau “Sapa lọt vào Top 10 điểm đến hấp dẫn
nhất năm 2015” (3/8/2015), “Chỉ 500 khách được thám hiểm Sơn Đoòng năm
2016” (ngày 2/8/2015).
Mỗi tin tức ngồi những thơng tin và con số về số lượng khách du lịch,
tỷ lệ du khách nước ngồi cịn là hình ảnh đẹp những hoạt động du lịch điển
hình của từng vùng miền, chẳng hạn như bãi biển, hang động, những dãy núi,
hồ, sông nước hùng vĩ… Tin tuy ngắn nhưng có vai trị cung cấp thơng tin về
con số và góp phần quảng bá hình ảnh du lịch cho mỗi địa phương.
2.2.4. Chân dung các điển hình tiên tiến trong lĩnh vực văn hóa
Trong lịch sử phát triển của xã hội, bất kể trong thời đại nào cũng vậy,
yếu tố con người luôn giữ vai trò quyết định, là trung tâm và chủ thể chân
chính của mọi q trình vận động trong xã hội. Nêu gương những con người
tiêu biểu trong một lĩnh vực nhất định như giáo sư Ngô Bảo Châu trong lĩnh
vực toán học, vận động viên bơi lội Nguyễn Thị Ánh Viên trong lĩnh vực thể
thao,… cũng là một nội dung quan trọng của báo chí nói chung và truyền hình
nói riêng. Có thể hiểu một cách khái quát đó là những con người có phẩm
chất, thành tích nổi bật đặc biệt để trở thành một hình mẫu tiêu biểu trong bất

kì một lĩnh vực nào của đời sống xã hội mà từ những cơng việc, hành động
của họ, có thể thấy rõ được những tác động và hiệu ứng tích cực tới xã hội.
Lĩnh vực văn hóa cũng khơng phải là ngoại lệ. Đó có thể là một hay một
nhóm người có đóng góp tích cực trong việc gìn giữ những nét đẹp văn hóa
truyền thống và hiện đại hay chân dung những thanh niên tiêu biểu có thành
11


tích trong các hoạt động văn hóa và sáng tạo. Mảng đề tài này có vai trị quan
trọng trong nội dung của bản tin (chiếm 20%). Phóng sự chân dung phát huy
vai trò một cách hiệu quả nhất và là gần như là thể loại độc tôn được sử dụng
để thể hiện trong nội dung này. Việc lựa chọn nhân vật cho phóng sự rất quan
trọng và đặc biệt với những phóng sự nhằm mục đích tơn vinh văn hóa. Các
nhân vật của phóng sự là những tấm gương người tốt việc tốt trong xã hội
hiện nay, bằng trực tiếp hay gián tiếp tác động đến những giá trị văn hóa của
đất nước.
Đó là những con người thời nay đang cố gắng lưu giữ lại những giá trị
văn hóa của cha ông như ông Nguyễn Trường với quán cà phê cổ vật ở Hà
Nội (1/8/2015), NSND Thanh Tâm với tiếng đàn bầu (2/8/2015) góp phần
đưa tiếng đàn bầu Việt Nam ra thế giới và mong muốn giữ gìn giá trị tiếng
đàn bầu cho đời sau. Các nhân vật trong các phóng sự tuy được khắc họa với
những cách thể hiện khác nhau nhưng đều gặp nhau ở vẻ đẹp toát ra từ tâm
hồn và niềm đam mê với văn hóa truyền thống của con người Việt Nam.
Các nhân vật được phản ánh trong các phóng sự rất rộng, từ văn hóa
truyền thống cho tới văn hóa hiện đại, khoa học nghệ thuật,...qua đó tạo nên
những góc nhìn đa dạng về con người Việt Nam. Có những con người say mê
với những nét văn hóa cổ, có những người tâm huyết với nghệ thuật đương
đại, tất cả như được soi chiếu, nối tiếp nhau. Và có những người kết nối
những giá trị truyền thống với hiện đại trong phóng sự “Khi nông dân trở
thành đạo diễn phim” (6/7/2015), bốn hộ nông dân ở Long An tham gia dự án

làm phim khi họ tự làm kịch bản, quay phim để làm nên những thước phim từ
chính cuộc sống thường ngày của mình. Hay phóng sự về ơng Hồ Ngọc Cảnh
– “Cụ ơng 70 tuổi đỗ tốt nghiệp THPT” (31/7/2015) tôn vinh truyền thống
hiếu học được kế thừa qua nhiều thế hệ của người Việt Nam.
Đề cao và tơn vinh văn hóa để phát triển, hồn thiện mình hơn và nó
khơng chỉ là hồi niệm về q khứ mà cịn hướng tới hiện tại và tương lai.
12


2.2.5. Phổ biến kiến thức về di sản văn hóa của dân tộc
Bản tin có những thơng tin mới về tình hình việc bảo tồn các di sản văn
hóa phi vật thể và vật thể qua các tin tức chẳng hạn như tin “Hội An dành
70% doanh thu từ vé cho việc bảo tồn” (1/8/2015), “Nhà tre lớn nhất được ghi
vào sách Kỷ lục Việt Nam” (3/8/2015), “Yên Bái phát hiện bãi đá cổ Mù
Cang Chải” (5/8/2015).
Ngoài việc đưa tin về tình hình bảo tồn di sản văn hóa, bản tin còn giới
thiệu, quảng bá về các di sản văn hóa của nhiều vùng miền khác nhau trên
mọi miền của đất nước. Có thể nói tính văn hóa vùng miền được thể hiện sâu
sắc ở mảng nội dung này. Mỗi bản tin đều có những hình ảnh về một cơng
trình kiến trúc nổi tiếng như “Đình Chu Quyến – Điểm sáng về trùng tu di
tích (10/8/2015), “Bảo tàng dân tộc học – Điểm du lịch hấp dẫn du khách”
(11/8/2015)
Ngoài ra tính văn hóa vùng miền cịn được thể hiện qua những phóng sự
về tình hình, những nét mới của những vùng miền khác nhau trên đất nước, từ
miền Bắc như “Hà Nội: Hiệu quả khai thác du lịch từ tuyến phố đi bộ
(10/8/2015), đến khúc ruột miền Trung với “Nghệ An tuyệt đẹp trong mắt một
người Mỹ” (2/8/2015) cho tới miền Nam với “Thành phố Hồ Chí Minh: Tuần
tra bằng giày trượt Patin tại phố đi bộ Nguyễn Huệ” (12/8/2015).
2.2.6. Phê phán những hiện tượng đi ngược với các giá trị văn hóa
Đây là một nội dung cũng khơng kém phần quan trọng khi thể hiện tính

chiến đấu của báo chí. Tuy nhiên bản tin cịn đề cập đến mảng nội dung này
rất ít, chẳng hạn như tin “Tạm dừng dự án xây mới trường Châu Văn Liêm”
(13/7/2015) khi dự án này vấp phải sự phản đối của học sinh, giáo viên và
người dân, hoặc tin “Những chuyển biến trong cơng tác quản lý các cơng
trình di tích lịch sử” (15/7/2015) phản ánh những nét chuyển biến tích cực
trong cơng tác này.

13


Nói chung, về nội dung bản tin đem đến cho khán giả những thơng tin về
đời sống văn hóa trong nước vừa diễn ra, về các lễ hội truyền thống, các lễ
trao giải, các cuộc thi liên quan đến văn hoá, phản ánh đời sống của người
dân, đặc biệt là những vùng núi cịn nhiều khó khăn, cung cấp thơng tin,
quảng bá di sản văn hóa, nét đẹp văn hóa các vùng miền.
2.3.

Chất lượng hình thức

2.3.1. Thời lượng, khung giờ phát sóng và kết cấu bản tin
Về thời lượng gần 10 phút của bản tin “Văn hóa Việt”, có thể thấy thời
lượng như trên là hợp lý cho một bản tin hằng ngày về văn hố.
Về khung giờ phát sóng: 22h 15 phút hàng ngày trên kênh VTC10, phát
lại 2 lần vào 4h 45 phút sáng và 13h 30 chiều ngày hôm sau. thời điểm 22h 15
phút là hơi muộn cho một bản tin, đề nghị nên đẩy thời gian phát sóng sớm
hơn.
1 bản tin “Văn hóa Việt” có khoảng 5 tin và 1 phóng sự, có những bản
tin có 2 phóng sự tùy thuộc vào nội dung từng số. Bản tin có phụ đề bằng
Tiếng Anh để phục vụ đồng bào ở nước ngoài.
Bản tin gồm 2 phần: phần 1 là tin tức văn hóa truyền thống, phần 2 là tin

tức văn hóa đương đại và phóng sự. Ngồi ra cịn có là hình ảnh và thơng tin
về một cơng trình văn hóa hoặc danh lam thắng cảnh ở các vùng miền và hình
cắt thường đặt ở giữa hoặc cuối bản tin.
Bản tin có khung khá rõ ràng và rành mạch, và gần như tất cả đều là tin
sản xuất, khơng có sự khai thác tin nước ngồi bởi vì tính đặc thù là những tin
tức về văn hóa Việt trên khắp vùng miền của tổ quốc. Bộ nhận diện như trên
nhìn chung là hợp lý với một bản tin có độ dài gần 10 phút. Ban biên tập xây
dựng phần đầu có tiết tấu nhanh hơn tạo sự hấp dẫn cho khán giả qua các tin
ngắn và giọng đọc. Tiết tấu bản tin chậm dần với hình ảnh và thơng tin về di
sản văn hóa. Nhạc cắt và hình cắt đánh dấu cho việc chuyển sang tin dài hơn
và phóng sự. Cách xây dựng tiết tấu này làm nhịp điệu của bản tin được giãn
14


ra, giúp người xem không bị quá cuốn vào thông tin, từ đó việc tiếp nhận
thơng tin cũng hiệu quả hơn.
Hình hiệu của bản tin có độ dài 18s. Hình hiệu bắt đầu bằng hình ảnh
trống đồng Đơng Sơn, 3 con hạc từ bề mặt trống đồng bay qua ba hình ảnh
tượng trưng cho 3 miền Bắc - Trung - Nam của Tổ quốc là chợ Bến Thành,
Thành nội Huế và chùa Một Cột. Những hình ảnh này có ý nghĩa biểu tượng
cho văn hóa Việt trên khắp đất nước Việt Nam. Sau đó là hình ảnh quả cầu
biểu thị cho “News” (thời sự) và tên bản tin xuất hiện “Văn hóa Việt”
(Vietnamese Culture) với chữ V được cách điệu theo hình con hạc. Hình hiệu
của bản tin có độ dài vừa phải và có ý nghĩa khái quát. Nhạc hiệu phù hợp với
giai điệu khá nhanh. Đồ hoạ của phần hình hiệu, hình cắt đẹp mắt, phơng nền
sau lưng người dẫn chương trình là hình ảnh họa tiết trên bề mặt trống đồng.
Hình cắt của chương trình khá đơn giản, kéo dài 3s và hiện tên bản tin
Văn hóa Việt.
Nhạc cắt ngắn gọn và tiết tấu nhanh nhằm ngắt giữa hai phần nội dung
của bản tin. Nhạc kết thúc có tiết tấu réo rắt, là tiếng sáo - một nhạc cụ âm

nhạc truyền thống của dân tộc. Nhìn chung âm nhạc cho phần hình hiệu, hình
cắt và kết thúc khá hấp dẫn và phù hợp với nội dung của bản tin.
2.3.2. Các thể loại được sử dụng
Tin
Tin là một trong những thể loại thuộc nhóm thơng tấn báo chí, trong đó
thơng báo, phản ánh, bình luận có mức độ một cách ngắn gọn, chính xác và
nhanh chóng nhất về sự kiện, vấn đề, con người, có ý nghĩa chính trị xã hội
nhất định. Tin cũng là thể loại chiếm đa số so với phóng sự. Mỗi bản tin có
khoảng từ 4 đến 5 tin. Trong bản tin “Văn hóa Việt”, tin được sử dụng nhiều
nhất.
Ngôn ngữ của tin truyền hình chính là âm thanh và hình ảnh. Lời bình
cho tin truyền hình nên ngắn gọn, tránh dài dịng, mơ tả lại hình ảnh. Những
cụm từ dùng để ví von, so sánh cũng cần hạn chế. Các câu trong tin tức nên
15


viết ở thể chủ động và có cấu trúc đơn giản: chủ ngữ, vị ngữ, tân ngữ. Hầu hết
các tin của bản tin “Văn hóa Việt” đều được viết theo cấu trúc hình tháp
ngược. Theo cấu trúc này thì những chi tiết, sự kiện, số liệu quan trọng, có giá
trị nhất, từ là hạt nhân của tin được đưa lên đầu, sau đó giảm dần giá trị của sự
kiện ở phần thân tin và cuối tin thường là yếu tố phụ hoặc giải thích. Đa số tin
sự kiện đều có cấu trúc như trên, chẳng hạn tin “Quảng bá du lịch Việt qua
cuộc thi Khám phá Việt Nam” (14/8/2015) mở đầu bằng “Đây là một trong
những hoạt động thuộc chương trình xúc tiến du lịch góp phần quảng bá, giới
thiệu nét đẹp đất nước, du lịch, con người, ẩm thực Việt Nam với bạn bè quốc
tế”. Sau đó trong phần nội dung tin là thông tin về đối tượng tham gia, thể lệ
cuộc thi, hình thức, thời gian dự thi, thời gian lễ trao giải dự kiến.
Về hình ảnh, hình ảnh của tin trong bản tin “Văn hóa Việt” khá sắc nét
và phản ánh đúng nội dung sự kiện. Tin “Chắp cánh ước mơ qua những cánh
diều” (27/7/2015) là một tin được thực hiện hiệu quả về chất lượng hình ảnh.

Hình ảnh cận cảnh những cánh diều trước khi được thả, nét mặt chăm chú
thưởng thức của các em thiếu nhi, cảnh trung khi một người trong câu lạc bổ
thả diều, cảnh toàn cho thấy những cánh diều tung bay trên bầu trời rộng lớn,
hình ảnh đơng đảo các gia đình cùng đến xem thả diều. Khơng chỉ dừng lại
thơng báo sự kiện diễn ra ở đâu, thời gian, nội dung sự kiện mà tin còn mang
tới cho người xem sự say mê với sáng tạo nghệ thuật, sự gửi gắm tâm tư tình
cảm vào những cánh diều của những nghệ nhân.
Phóng sự
Phóng sự là thể loại được sử dụng nhiều thứ hai trong bản tin “Văn hóa
Việt”, chủ yếu là các phóng sự ngắn. Trung bình một bản tin có từ 1 đến 2
phóng sự ngắn. Phóng sự ngắn phản ánh sâu sắc về sự kiện, vấn đề và chân
dung nhân vật với những đề tài về những lĩnh vực đời sống văn hóa xã hội
được cơng chúng quan tâm.

16


Xét về mặt số lượng, có thể dễ dàng nhận thấy phóng sự sự kiện chiếm
số lượng nhiều nhất. Phóng sự sự kiện đi sâu vào những sự kiện thu hút sự
chú ý của công chúng, không những cung cấp cho khán giả những thơng tin
nóng hổi, tỷ mỷ, có đánh giá, phân tích và bình luận của phóng viên về ảnh
hưởng của những xu hướng vận động của sự kiện.
Phóng sự của bản tin phản ánh các sự kiện cũng như đánh giá tồn cảnh
về sự kiện đó, chẳng hạn phóng sự ngắn “Khám phá năng lực của người
khiếm thị qua triển lãm ảnh” (18/8/2015) nói về sự kiện triển lãm ảnh mang
tên “Chiều sâu ánh sáng” về nghị lực của người khiếm thị do một nhóm các
bạn học sinh trung học phổ thông trên địa bàn Hà Nội thực hiện. Phóng sự đã
khái quát những hoạt động của triển lãm, phỏng vấn vài em học sinh là tác giả
của những bức ảnh trong triển lãm, cảm nhận của người đến xem triển lãm,...
Phóng sự vấn đề với đối tượng là những vấn đề sự kiện có ý nghĩa quan

trọng được xã hội quan tâm. Những vấn đề mà phóng sự đề cập thường có nội
dung phong phú, được thực hiện khi sự kiện hoặc vài sự kiện có cùng tính
chất đã kết thúc, dư luận xã hội địi hỏi có một sự hiểu biết cặn kẽ, tỷ mỉ. Có
thể nói rằng, loại phóng sự vấn đề giải quyết tốt những vấn đề bức xúc dư
luận đang đòi hỏi được xã hội quan tâm, từ sự phát sinh, xu thế vận động đến
cách giải quyết vấn đề đó.
Bản tin “Văn hóa Việt” sử dụng phóng sự chân dung đi sâu vào khắc hoạ
hình ảnh, chân dung một con người hoặc một nhóm người với những nét cá
tính, vai trị khác nhau trong xã hội có những thành tích, đóng góp cho sự
nghiệp văn hóa của đất nước. Đặc điểm ngoại hình, tính cách nhân vật, tâm
lý, tiểu sử, những cống hiến của nhân vật được tập trung chú ý khai thác.
Phóng sự chân dung có thể đề cập đến cuộc đời của một con người
nhưng cũng có thể đề cập đến khoảnh khắc đời thường của họ... phản ánh
những chi tiết có thật, chính xác, khách quan để làm bộc lộ tính cách của đối
tượng phản ánh. Ví dụ như hình ảnh bàn tay của cơ bé Nguyễn Kiều Anh điệu
17


nghệ lướt trên phím đàn piano trong “Tài năng âm nhạc trẻ Nguyễn Kiều Anh
hướng về cội nguồn” (23/7/2015) hay hình ảnh ơng Hồ Ngọc Cảnh đeo kính
lão vẫn miệt mài học tập bên sách vở trong phóng sự “Cụ ông 70 tuổi đỗ tốt
nghiệp THPT” (31/7/2015).
Ngôn ngữ phóng sự truyền hình là ngơn ngữ tổng hợp của hình ảnh và
âm thanh. Hai yếu tố này luôn hỗ trợ và bổ sung cho nhau, cùng tạo nên hiệu
quả thông tin của phóng sự. Nếu như hình ảnh thuyết phục người xem bằng
người thật, việc thật thì lời bình giúp họ tổng hợp, khái quát và hiểu được bản
chất của sự việc, sự kiện phản ánh trong tác phẩm phóng sự. Ở nhiều phóng
sự, hình ảnh chỉ có giá trị thơng tin bề nổi, cịn thơng tin chi tiết và sâu sắc thể
hiện ở lời bình.
Ngược lại đối với phóng sự về các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh,

du lịch, hình ảnh lại giữ vai trị chính. Phóng sự “Nghệ An tuyệt đẹp trong
mắt một người Mỹ”(2/8/2015) là một ví dụ. Bản thân những hình ảnh đẹp về
những địa điểm trên đã gây ấn tượng về vẻ đẹp thiên nhiên cho khán giả xem
truyền hình. Tóm lại, tuy mối quan hệ hình ảnh và âm thanh có thể khác nhau,
nhưng điều cốt yếu nhất là chúng bổ sung cho nhau, nâng đỡ nhau để truyền
đạt ý đồ tư tưởng của tác giả phóng sự ngắn.
Ghi nhanh
Thể loại ghi nhanh khơng xuất hiện trong bản tin “Văn hố Việt” thường
xun như phóng sự ngắn và tin truyền hình nhưng vẫn được sử dụng trong
bản tin như “Mang âm nhạc đến bệnh viện quân đội” (27/7/2015), “Tổng kết
hoạt động Câu lạc bộ thanh niên trẻ Hà Nội” (6/7/2015).
2.3.3. Chất lượng hình ảnh, âm thanh và dựng phim
Tin có thời lượng ngắn và thơng tin được chuyển tải chủ yếu qua hình
ảnh. Trong bản tin “Văn hóa Việt”, mỗi cảnh ngắn của tin có độ dài từ 2 đến 3
giây. Nhìn chung các tin cũng như phóng sự của bản tin có ít lỗi về cỡ cảnh.

18


Có thể nói, khả năng quan sát và từ đó lựa chọn hình ảnh để đưa vào tin
hoặc phóng sự là một yêu cầu khắt khe đối với mỗi biên tập viên truyền hình.
Chọn hình ảnh nào, nhằm mục đích gì, sử dụng như thế nào ln là vấn đề
được đặt ra hàng đầu. Hiệu quả và tác dụng của hình ảnh trong mỗi tác phẩm
có vai trị rất quan trọng. Hình ảnh đẹp, sắc nét, rõ ràng, góc quay và cảnh
quay đẹp không chỉ do sự hỗ trợ của máy móc kỹ thuật mà cịn là sự sáng tạo
khơng ngừng, óc quan sát, khả năng nắm bắt vấn đề của đội ngũ quay phim,
phóng viên, biên tập viên. Mỗi hình ảnh là sự lồng ghép, sử dụng hiệu quả và
ăn khớp với lời bình, thể hiện vấn đề một cách hợp lý, sáng tạo, độc đáo với
cái nhìn phong phú, đa chiều từ nhiều góc cạnh của cuộc sống.
Lời nói của con người, có hai dạng lời nói: lời bình của biên tập viên, lời

dẫn của người dẫn chương trình và lời của các nhân vật được phỏng vấn. Lời
bình phải cho người xem cái mà họ khơng thấy được ở hình ảnh chứ khơng
phải những gì họ đang nhìn thấy. Lời bình phải truyền đạt được nội dung tư
tưởng của tin và phóng sự, giúp người xem tổng hợp, khái quát được ý nghĩa
của sự việc, sự kiện phản ánh trong tác phẩm.
Lời bình thường được thể hiện một cách ngắn gọn, giàu sức gợi cảm,
tránh lối viết lời bình dài dịng, trừu tượng, khó hiểu, mơ tả lại hình ảnh. Lời
dẫn của người dẫn chương trình cũng tương tự như vậy, ngắn gọn nhằm mục
đích dẫn dắt người xem vào phần nội dung ở phía sau. Ngồi ra người thể
hiện lời bình cũng phải biết cách đọc từng câu chữ với các thể loại tin, bài
phản ánh khác nhau. Có những trường hợp, người xem rất tinh khi phát hiện
ra sự không ăn khớp của một, hai từ trong lời bình với hình ảnh, vì vậy hình
ảnh và lời bình trở nên thiếu liên kết. Về điều này có thể do là từ ngữ trong lời
bình chưa chuẩn xác hoặc là cách đọc lời bình của biên tập viên chưa đúng
nhịp, đúng chỗ. Lời bình của các tin, phóng sự, ghi nhanh của bản tin“Văn
hóa Việt” được viết sau ghi hình, trên cơ sở hình ảnh, tư liệu đã có.

19


Qua khảo sát 62 bản tin cho thấy, việc dùng những từ như: sáng ngày
…,tối qua…, tối ngày… rất phổ biến.
“Hào khí Việt Nam – Lan tỏa địa cầu là chủ đề của Đại hội Quốc tế Võ cổ
truyền Việt Nam cúp Thăng Long lần thứ nhất năm 2015. Tối ngày 12 tháng 8
tại Hà Nội đã diễn ra lễ trao duy chương và bế mạc đại hội. (tin “Ấn tượng qua
Đại hội Võ thuật cổ truyền Việt Nam”, ngày 12/8/2015).
Đa số người dẫn chương trình của bản tin đều nói giọng phổ thơng Hà
Nội chuẩn, có một người dẫn nói tiếng miền Nam. Ngồi ra, cịn xuất hiện
tiếng nói của người trả lời phỏng vấn hay phát biểu về vấn đề nào đó… Khảo
sát trong 2 tháng, hầu như bản tin nào cũng có sử dụng phỏng vấn, thường

trong phóng sự hoặc tin sâu về sự kiện.
Tiếng động hiện trường trong các tin và phóng sự truyền hình có tính
chất tư liệu thực tế, chứa đựng thơng tin bổ sung cho nội dung. Tiếng động
hiện trường tạo khơng khí chân thực, làm cho người xem cảm nhận được bối
cảnh mà phóng viên muốn phản ánh. Qua khảo sát các việc sử dụng tiếng
động hiện trường luôn được chú ý trong tin và phóng sự, ngồi những tin hội
nghị và những tin mang tính chất thơng báo về một dự luật mới, thông báo về
việc công nhận các di sản văn hóa thì hầu như các tin bài đều sử dụng tiếng
động hiện trường chẳng hạn như tiếng hát, tiếng đàn,...
Phỏng vấn trong bản tin cũng xuất hiện nhiều qua các phóng sự ngắn.
Phỏng vấn là một cuộc trao đổi thơng tin giữa phóng viên và nguồn tin. Mục
đích của phỏng vấn là đem lại cho khán giả những thông tin lý lẽ về một vấn
đề nhất định. Hơn thế, phương pháp phỏng vấn còn giúp cho nhà báo khai
thác, thu thập những thông tin về sự kiện với hiệu quả chân thực cao nhất.
Trong bản tin, phỏng vấn được sử dụng trong các phóng sự ngắn để khai thác
thơng tin cho phóng sự sự kiện hay vấn đề và chân dung nhân vật. Nhìn chung
phỏng vấn được sử dụng khá hiệu quả và linh hoạt, chẳng hạn phóng sự ngắn
“Chuyện xẩm và tấm lòng của người nghệ sĩ” (18/7/2015) có những phỏng
20


vấn như cảm nhận của khách du lịch nước ngoài (trả lời bằng tiếng Việt),
người dân đến xem biểu diễn, phỏng vấn nghệ nhân Xuân Hoạch – nhân vật
chính của phóng sự.
2.3.4. Người dẫn chương trình
Bản tin “Văn hóa Việt” có 5 người dẫn là Biên tập viên Vũ Nga, BTV
Ngơ Hằng, BTV Minh Ngọc, BTV Bích Thảo, BTV Tâm Thanh. Về mặt
ngoại hình: cả 5 người dẫn nữ đều có ngoại hình sáng, ăn hình và mặc trang
phục phù hợp là áo dài. Tuy nhiên đôi khi do chất lượng phát sóng và cách lựa
chọn màu sắc, họa tiết trên trang phục làm cho việc lên hình chưa đẹp. Chẳng

hạn như bản tin ngày 24/8/2015, BTV Vũ Nga chọn áo dài màu đỏ cam, gần
giống với màu vàng đậm của phơng nền phía sau làm cho khn mặt bị tối đi
rất nhiều.
Về giọng nói, các BTV đều có giọng Bắc chuẩn, phát âm tròn vành rõ
chữ, ngắt nhịp đúng chỗ và không mắc phải lỗi phát âm. Trong 4 BTV thì
BTV Minh Ngọc là người có giọng nói truyền cảm nhất, phù hợp với bản tin
mang nội dung văn hóa Việt Nam. Vì bản tin mang tính chất thời sự
nên người dẫn đều có phong cách nghiêm túc, lịch sự, tươi tắn và không phụ
thuộc vào văn bản. Mỗi một người dẫn chương trình đều có cách biểu đạt và
phong thái khác nhau và giúp cho người dẫn trở nên quen thuộc với khán giả.
Tuy nhiên trình độ của người dẫn chương trình của bản tin chưa đồng
đều, kỹ năng biên tập của vài người còn chưa tốt dẫn đến hạn chế về việc viết
lời dẫn, thể hiện lời dẫn. Điển hình là nhiều lúc lời dẫn cịn hơi dài dòng và
nhắc quá nhiều đến nội dung của tin bài ngay sau đó.
2.3.5. Quy trình, ekip sản xuất và trang thiết bị kỹ thuật
Quy trình sản xuất một bản tin “Văn hóa Việt” với các bước như sau:
Đăng ký đề tài, Làm kịch bản và kế hoạch sản xuất tiền kỳ, Sản xuất tiền
kỳ, Hậu kỳ và phát sóng. Bản tin lên sóng hàng ngày nên việc sản xuất được

21


tiến hành một cách chặt chẽ, đảm bảo việc phát sóng đúng thời gian quy định
và chất lượng nội dung được kiểm duyệt, nghiệm thu đúng theo quy trình.
Về cơ cấu tổ chức: thuộc phòng thời sự của kênh VTC10.
Đội ngũ sản xuất bản tin gồm 17 chức danh sau: Chịu trách nhiệm nội
dung, Chỉ đạo sản xuất, Chịu trách nhiệm biên tập, Giám sát hình ảnh, Chủ
nhiệm chương trình, Tổ chức sản xuất, Trợ lý Tổ chức sản xuất, Dẫn chương
trình, Đạo diễn hình, Quay phim trường quay, Âm thanh, Kỹ thuật dựng, Đồ
họa, Biên dịch, Hiệu đính, Nghiệm thu chương trình, Nghiệm thu tiếng nước

ngồi.
Những năm gần đây, kỹ thuật số và công nghệ thông tin đã nhanh chóng
làm thay đổi cách thức sản xuất các chương trình truyền hình, truyền dẫn và
phát sóng truyền hình. Kênh VTC10 cũng đã từng bước thực hiện việc chuyển
đổi sang công nghệ truyền hình hiện đại.
Kênh VTC10 đã ứng dụng cơng nghệ số khép kín, từ khâu viết kịch bản
tin bài, biên tập, duyệt, đọc, thu âm, dựng hình, đồ họa và truyền dẫn đều
bằng vi tính. Việc ứng dụng cơng nghệ số đã nâng cao chất lượng âm thanh,
hình ảnh, giảm sai sót và rút ngắn thời gian so phương thức sản xuất tin bài
truyền thống. Có thể nói, việc ứng dụng cơng nghệ truyền hình hiện đại đã
giúp cho bản tin “Văn hóa Việt” nói riêng và các chương trình của kênh
VTC10 nói chung sống động, hấp dẫn hơn,từng bước được nâng lên cao hơn
về chất lượng cũng như đáp ứng được tính thời sự truyền hình.
2.4.

Đánh giá về những thành cơng và hạn chế của bản tin “Văn

hố Việt”
Qua khảo sát nội dung và quy trình sản xuất bản tin Văn hóa Việt, tơi
nhận thấy, bản tin có những thành công và hạn chế sau về nội dung, hình thức
thể hiện cũng như quy trình sản xuất, phát sóng.

22


2.4.1. Những thành cơng
Về mặt nội dung
Bản tin có tác động tích cực đến nhu cầu theo dõi các thơng tin văn hóa
trong nước của khán giả. Nội dung thơng tin thể hiện tính thời sự, gắn bó với
đời sống văn hóa xã hội và thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.

Với nội dung là phản ánh văn hóa trong nước, đời sống tinh thần của
nhân dân khắp các vùng miền, khắc họa chân dung những nhân vật có đóng
góp về lĩnh vực văn hóa và tái hiện giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Chính vì nội dung thiết thực này mà bản tin đã khá thành công khi thu hút
được sự theo dõi của khán giả.
Bản tin cũng góp phần định hướng khán giả đến với những giá trị văn
hóa, những lễ hội truyền thống và hiện đại, phổ biến những thông tin về các di
sản trên khắp cả nước bởi tính vùng miền luôn thể hiện đậm nét qua mỗi bản
tin. Đồng thời góp phần nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân và góp phần
gìn giữ, phát triển văn hóa truyền thống của dân tộc.
Về hình thức
Tính hấp dẫn của các tin tức và phóng sự ngày càng được nâng cao. Với
những ưu thế vượt trội của truyền hình, những thơng tin văn hóa đã được
ngơn ngữ hình ảnh hỗ trợ khiến cho các loại hình trở nên sinh động, hấp dẫn.
Bằng những hình ảnh chân thực kết hợp với lời bình súc tích đã mang lại sức
hút khiến cho cơng tác thông tin, tuyên truyền về các vấn đề văn hóa đạt hiệu
quả cao. Giọng đọc khi thể hiện lời bình của tin tức và phóng sự khá đa dạng
bởi có cả giọng miền Bắc và giọng miền Nam. Nhiều tin bài diễn ra hoặc có
liên quan đến miền Nam được thể hiện bằng giọng đọc ở chính địa phương
này mang lại cảm giác gần gũi cho khán giả.
Về nhân lực và quá trình tổ chức sản xuất
Đội ngũ nhân lực của bản tin có năng lực khá tốt. Chính vì vậy các tin
bài được thể hiện linh hoạt và hấp dẫn qua các thể loại tin và phóng sự, những
23


yếu tố hình ảnh, tiếng động, lời bình, âm nhạc được quan tâm và đầu tư. Đội
ngũ phóng viên, biên tập viên của bản tin đều có đam mê và sức sáng tạo.
Quá trình tổ chức sản xuất, thực hiện các tin và phóng sự có tính kỷ luật
cao. Để đảm bảo chất lượng và sự thành công của bản tin “Văn hóa Việt”,

việc tổ chức sản xuất tiến hành đúng quy trình và phù hợp các u cầu, tiêu
chí của bản tin. Ekip sản xuất bản tin “Văn hóa Việt” đã tuân thủ nghiêm túc
vấn đề này.
2.4.2. Một số hạn chế
Nội dung
Nhiều tin cịn trùng lặp, dựa theo khn mẫu, đặc biệt là các tin với về
việc giữ gìn bảo tồn các di sản văn hóa. Khảo sát cho thấy số lượng tin ngắn
mang nội dung như trên chiếm khá nhiều, hầu như bản tin nào cũng có và nội
dung đưa tin mang tính chất rập khn gây nhàm chán cho khán giả. Thậm
chí có những bản tin có tới 2 tin ngắn với cung một nội dung và chỉ khác là ở
hai tỉnh khác nhau.
Chất lượng của các phóng sự trong bản tin khơng đồng đều. Mỗi phóng sự
do các biên tập viên khác nhau thực hiện nên yếu tố như cách thể hiện, viết lời
bình, các góc độ phản ánh, giọng đọc cũng khác nhau. Tuy điều này làm nên sự
đa dạng cho các phóng sự nhưng cũng làm cho chất lượng của các phóng sự
khơng đồng đều với sự chi phối của yếu tố phóng viên, biên tập viên.
Số lượng bài phản ánh, phân tích, phê phán những hiện tượng tiêu cực,
lệch chuẩn, phi văn hóa còn rất hạn chế. Theo khảo sát 62 số của bản tin thì
chỉ có 2 tin, 1 phóng sự đưa tin về mảng nội dung quan trọng này. Đây cũng
là mặt hạn chế lớn nhất về nội dung của bản tin.
Hình thức
Nhiều tin, phóng sự cịn có sự thiếu hụt hình ảnh, sử dụng hình ảnh cũ,
khơng có sự làm mới về mặt hình ảnh, đặc biệt là những hình ảnh về tình hình

24


du lịch ở các địa phương. Và nhiều khi sử dụng nhưng hình ảnh đó tin bài
cũng khơng chú thích là tư liệu.
Viết lời bình cho các tin và phóng sự cịn có những hạn chế với một số lỗi

thường gặp như sau: viết câu quá dài, diễn đạt rối rắm, không chú ý dùng từ ngữ
giản dị, trong sáng, dùng quá nhiều mệnh đề phụ, gây khó khăn cho người nghe.
Diễn đạt một cách rõ ràng là điều ưu tiên bậc nhất trong lối viết cho truyền hình.
Ví dụ, cách diễn đạt rối rắm, một câu có nhiều mệnh đề phụ. Ví dụ:
“Đây đều là những tác phẩm đánh dấu mốc quan trọng khẳng định tên
tuổi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trên văn đàn Việt Nam ở nhiều thể loại
tiểu thuyết, kịch, truyện dành cho nhiều đối tượng bạn đọc, trong đó cuốn tiểu
thuyết Đêm hội Long Trì cho thấy rõ khuynh hướng lịch sử nổi trội trong cách
viết của Nguyễn Huy Tưởng, kịch Vũ Như Tô là vở kịch kinh điển trong văn
học Việt Nam và Hai bàn tay chiến sỹ là cuốn sách mà nhà văn viết cho thiếu
nhi. (Tin “Tái bản 3 cuốn sách của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng”, 18/7/2015).
Hạn chế lớn nhất của bản tin về âm thanh đó chính là chất lượng âm
thanh khi người dẫn chương trình dẫn chưa tốt, cịn pha lẫn tạp âm, gây khó
chịu và xao nhãng cho người xem truyền hình.
Về nhân lực của bản tin cịn thiếu hụt về mặt số lượng. Bản tin lên sóng
hàng ngày với 5 người dẫn chương trình và 8 biên tập viên, phóng viên vẫn là
con số chưa đáp ứng được u cầu đặt ra. Ngồi ra, phóng viên của bản tin
đồng thời đảm nhiệm các chương trình khác. Nhân viên quay phim của bản
tin cũng đảm nhận nhiệm vụ quay cho tồn bộ nội dung của kênh.
Đội ngũ phóng viên, biên tập viên có tuổi đời trẻ và chủ yếu được đào
tạo về báo chí truyền hình, rất ít người đến từ các chuyên ngành khác. Đây là
mặt thuận lợi cho đội ngũ khi tác nghiệp. Tuy nhiên khó khăn chính là kinh
nghiệm, đặc biệt là một lĩnh vực rộng lớn và khó như văn hóa Việt Nam.

25