TiÕn tr×nh nam tiÕn
TiÕn tr×nh nam tiÕn
cña d©n téc ViÖt Nam
cña d©n téc ViÖt Nam
tõ thÕ kû
tõ thÕ kû
XI - XV
XI - XV

NG I TH C HI NƯỜ Ự Ệ
XA TH CHINH Ị
L NG TH DÂNGƯƠ Ị
NGUY N TH HOÀ Ễ Ị
HOÀNG TH HUY NỊ Ề
NGUY N TH B IỄ Ị ƯỞ

A. Mở đầu
A. Mở đầu
I. Lý do chọn chủ đề.
Lý do thực tiễn: Sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ đất n ớc của Việt Nam hiện nay diễn ra
trong tình hình đầy những biến động phức
tạp, vì vậy nhiệm vụ củng cố nền độc lập
thống nhất quốc gia và giữ vững khối đoàn
kêt dân tộc càng trở nên cần thiết hơn bao giờ
hết. Để góp phần thực hiện nhiệm vụ đó, Sử
học có vai trò giáo dục các thế hệ công dân
Việt Nam thấy đ ợc quốc gia dân tộc ngày nay
đ ợc hình thành từ 1 quá trình phát sinh, phát

triển hợp quy luật, từ đó giúp họ có đ ợc 1 cái
nhìn, 1 cách đánh giá khách quan về sự mở
rộng biên giới lãnh thổ của dân tộc trong quá
khứ. Mục tiêu cao nhất là hình thành cho mỗi
công dân Việt Nam ý thức tự chủ về chủ
quyền của dân tộc.

Lý do lý luận: lãnh thổ Việt Nam hoàn thiện với
biên giới trên bộ kéo dài từ ải Nam Quan đến mũi
Cà Mau (dài trên 2000 Km ) nh ngày nay là kết quả
của một quá trình các triều đại phong kiến Việt
Nam tiến hành mở mang bờ cõi quốc gia diễn ra
suốt thời kỳ trung đại. Những vấn đề xoay quanh
tiến trình ấy là một đối t ợng nghiên cứu của công
tác Sử học. Đối với sinh viên khoa Lịch sử việc tiến
hành một bài tập nghiên cứu về chủ đề: Tiến trình
Nam tiến của dân tộc Việt Nam là điều kiện cần
thiết để chúng em b ớc đầu có cái nhìn t ơng đối đầy
đủ về quá trình hình thành, phat sinh phát triển của
quốc gia dân tộc ngày nay.

II. Mục đích, đối t ợng và
phạm vi nghiên cứu
Phạm vi: Tiến trình mở rộng lãnh
thổ lãnh thổ của dân tộc Việt Nam từ
thế kỷ XI XV gắn với vai trò của
các triều đại Lý Trần Hồ Lê
Sơ.
Đối t ợng: Các hoạt động trên mọi
lĩnh vực kinh tế chính trị văn

hoá, ngoại giao, quân sự của các
triều đại phong kiến Việt Nam nhằm
vào việc mở rộng biên giới lãnh thổ
hay tăng c ờng ảnh h ởng của quốc gia
Đại Việt đối với các n ớc trong khu
vực.

1. Nguồn t liệu:
1. Nguồn t liệu:
Đào Duy Anh (2005), Đất n ớc Việt Nam qua các
đời, NXB VHTT.

Phan Thuận An (2005), Quần thể di tích Huế, NXB
Trẻ.
Trần trọng Kim (2005), Việt Nam sử l ợc, NXB
Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh.

Ngô Sỹ Liên(2004), Đại Việt sử ký toàn th , tập I, II,
NXB VHTT.
Quốc sử quán triều Nguyễn (1962 1963), Đại
Nam thực lục, tập I, quyển X XI, NXB Khoa
Học Xã Hội.
Tr ơng Hữu Quýnh (CB), Phan Đại Doãn, Nguyễn
Cảnh Minh (1999), Đại c ơng lịch sử Việt Nam, tập
I, NXB GD Hà Nội.
Tr ơng Hữu Quýnh, Bùi Quý Lộ, Đào Tố Uyên
(2000), Lịch sử Việt Nam từ TK X đến 1858, giáo
trình đào tạo GV THCS hệ Cao đẳng S Phạm, NXB
GD Hà Nội.


Nguyễn Khắc Thuần (2006) Đại c ơng lịch sử cổ -
trung đại Việt Nam, NXB GD.
Web site:

/>
.

.
.
.
III. Nguồn t liệu và ph ơng
pháp nghiên cứu

2. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu
2. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu
•
§äc tµi liÖu.
•
Thèng kª.
•
Tæng hîp tµi liÖu.

IV.
IV.
Cấu trúc bài:
Cấu trúc bài:
1. Quá trình mở rộng lãnh
thổ về phía Nam từ TK
XI XIV với vai trò
của các triều đại Lý

Trần Hồ.
2. Quá trình mở rộng lãnh
thổ về phía Nam và tây
nam của triều đại Lê Sơ ở
thế kỷ XV.
Tiến trình nam tiến
của dân tộc Việt Nam

B. Nội Dung
B. Nội Dung
Nam tiến là thuật ngữ dùng để
chỉ quá trình mở rộng lãnh thổ về
phía Nam của quốc gia phong
kiến Đại Việt. Sở dĩ có quá trình
Nam tiến là bởi biên giới phía
bắc của quốc gia Đại Việt là
vùng đồi núi cao nguyên tiếp
giáp với lãnh thổ Trung Quốc,
không có khả năng mở rộng, vì
vậy các triều đại phong kiến Việt
Nam luôn có xu h ớng mở rộng
lãnh thổ về phía nam, là địa bàn
dân c còn th a thớt, có khả năng
tạo lập đ ợc những khu dân c mới
và có thể lấn ra biển.






Tiến trình Nam tiến gồm 2 thời kỳ lớn
Tiến trình Nam tiến gồm 2 thời kỳ lớn
Giai đoạn I (XI XV): Đây là quá trình Đại Việt v ơn
vào lãnh thổ ChămPa một quốc gia láng giềng ở
phía nam và đồng thời có sự mở rộng về phía tây nam,
giai đoạn này gắn với vai trò của các triều đại phong
kiến Lý Trần Hồ Lê Sơ.
Giai đoạn II (XVI XVIII): Gắn liền với vai trò mở mang
bờ cõi của nhà Nguyễn ở Đằng trong. Đây là quá trình sát
nhập phần lãnh thổ còn lại của quốc gia ChămPa và lãnh
thổ của Thuỷ Chân Lạp ( vốn tr ớc đây là lãnh thổ của quốc
gia cổ Phù Nam đã bị diệt vong) vào lãnh thổ Đại Việt.

Khuôn khổ đề tài
Khuôn khổ đề tài
: Tiến trình Nam tiến từ TK XI XV
: Tiến trình Nam tiến từ TK XI XV
1. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam từ TK XI
1. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam từ TK XI
XIV với vai trò của các triều đại Lý - Trần Hồ:
XIV với vai trò của các triều đại Lý - Trần Hồ:
-
Vào TK XI, Đại Việt và ChămPa là hai quốc gia tự
chủ có biên giới gần gũi và quan hệ giao l u về nhiều
mặt.
-
Lãnh thổ Đại Việt: phía bắc giáp Trung Hoa, phía
nam kéo dài đến dãy Hoành Sơn (từ đèo Ngang trở ra
bắc).
-

Lãnh thổ ChămPa: ở phía nam Đại Việt, biên giới
phía bắc từ Hoành Sơn trở vào biên giới phía nam kéo
dài đến địa phận Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình
Thuận ngày nay.
-
Hai bên nhiều lần xảy ra chiến tranh nh ng ch a có hiện
t ợng lấn chiếm đất của nhau.





Các hoạt động mở rộng lãnh thổ:
Các hoạt động mở rộng lãnh thổ:
Năm 1069: Lý Thánh
Tông đem 5000 quân đánh
vào ChămPa, trong trận này
quân t ớng nhà Lý tiến thẳng
vào kinh đô VIJAYA (Trà Bàn
Bình Định) bắt đ ợc vua
Chăm là Chế Củ. Để đ ợc tha
tội chết Chế Củ phải cắt 3
châu đất là: Địa Lý, Ma Linh,
Bố Chánh (Quảng Bình
Bắc Quảng Trị) cho nhà Lý.

N¨m 1069
Qu¸ tr×nh më réng
l·nh thæ


§Ìo Ngang
§Ìo Ngang


Năm 1306 vua ChămPa là
Chế Mân cho ng ời đến
cầu hôn công chúa Huyền
Chân đ ợc th ợng hoàng
Trần Nhân Tông đồng ý,
Chế Mân cắt 2 châu Ô Lý
làm vật dẫn c ới.

Năm 1307 nhà Trần cho
tiếp quản vùng đất mới,
đổi gọi là Thuận Châu và
Hoá Châu (Quảng trị đến
Thừa Thiên Huế).

N¨m 1307
Qu¸ tr×nh më réng
l·nh thæ

Theo Phan Thuận An trong cuốn
Theo Phan Thuận An trong cuốn
quần thể di tích Huế thì địa bàn Thuận
quần thể di tích Huế thì địa bàn Thuận
Hoá chạy từ sông Hiếu sát chợ Đông
Hoá chạy từ sông Hiếu sát chợ Đông
Hà tỉnh Quảng Trị cho đến phía nam
Hà tỉnh Quảng Trị cho đến phía nam

đèo Hải Vân.
đèo Hải Vân.

§Ìo H¶i V©n
§Ìo H¶i V©n

Bøc tranh HuyÒn Tr©n c«ng chóa vu quy
Bøc tranh HuyÒn Tr©n c«ng chóa vu quy

Ca dao
Ca dao

Tiếc thay cây quế giữa rừng
Để cho thằng mán thằng m ờng nó leo.

Tiếc thay hạt gạo trắng ngần
Đã vo n ớc đục lại vần lửa rơm.

Con vua lấy thằng bán than
Nó đ a lên ngàn cũng phải đi theo.

Thái Xuyên có bài vịnh Huyền Trân công chúa
Thái Xuyên có bài vịnh Huyền Trân công chúa
Đổi chác không ngoan khéo nực c ời
Vốn đã không mất lại thêm lời
Hai châu Ô, Lý vuông nghìn dặm
Một gái Huyền Trân của mấy m ơi
Lòng đỏ khen ai lo việc n ớc
Môi son phải sống mãi trên đời
Châu đi rồi châu lại về đó

Ngơ ngẩn trông nhau mấy chú hời

Điểm có ý nghĩa đặc biệt trong quá trình mở rộng
Điểm có ý nghĩa đặc biệt trong quá trình mở rộng
lãnh thổ về phía nam của Đại Việt đó là trong 4
lãnh thổ về phía nam của Đại Việt đó là trong 4
thế kỷ d ới thời Lý Trần Hồ Lê Sơ, ban
thế kỷ d ới thời Lý Trần Hồ Lê Sơ, ban
đầu tuy bờ cõi n ớc ta có mở rộng về phía nam nh
đầu tuy bờ cõi n ớc ta có mở rộng về phía nam nh
ng các triều đại ch a chú trọng việc di dân khai
ng các triều đại ch a chú trọng việc di dân khai
khẩn mà mới chỉ đóng quân. Bảo hộ thu thuế và
khẩn mà mới chỉ đóng quân. Bảo hộ thu thuế và
bắt phải triều cống còn hạ tầng nội thị vẫn để cho
bắt phải triều cống còn hạ tầng nội thị vẫn để cho
ng ời bản xứ phụ trách.
ng ời bản xứ phụ trách.

Năm 1402 nhà Hồ nhân
cơ hội vua ChămPa là La
Khải chết, đã phát binh đi
đánh ChămPa và đã tiến
sâu vào đ ợc lãnh thổ buộc
triều đình ChămPa phải
dâng nạp đất Chiêm Động
và Cổ Luỹ rồi mới chịu rút
quân về. Vùng đất mới
chiếm đ ợc nhà Hồ cho lập
một lộ mới là lộ Thăng Hoa

gồm 4 châu: Thăng, Hoa
(Quảng Nam), T , Nghĩa
(Quảng Ngãi).

N¨m 1402
Qu¸ tr×nh më réng
l·nh thæ