HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN ĐÌNH HỒNG

CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA THÀNH ỦY HẢI PHỊNG
HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH HỒ CHÍ MINH HỌC

HÀ NỘI - 2020


HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN ĐÌNH HỒNG

CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA THÀNH ỦY HẢI PHỊNG
HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: HỒ CHÍ MINH HỌC

Mã số: 62 31 02 04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. BÙI ĐÌNH PHONG

HÀ NỘI - 2020


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực,
có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Tác giả luận án

Nguyễn Đình Hồng


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU................................................................................................................................ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU................................................ 8
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan tới luận án................................................8
1.2. Kết quả nghiên cứu đã đạt được và những vấn đề đặt ra cho luận án......25
Chương 2: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG.............29
2.1. Một số khái niệm cơ bản..........................................................................29
2.2. Một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác
tư tưởng...................................................................................................38
Chương 3: CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA THÀNH ỦY HẢI PHỊNG
THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH - THỰC TRẠNG VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA.................................................................. 77

3.1. Khái quát những yếu tố ảnh hưởng đến cơng tác tư tưởng của
Thành ủy Hải Phịng...............................................................................77
3.2. Thực trạng công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng theo tư
tưởng Hồ Chí Minh.................................................................................85
3.3. Những vấn đề đặt ra cho cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải
Phịng hiện nay.....................................................................................116
Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG

CỦA THÀNH ỦY HẢI PHỊNG THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH HIỆN NAY................................................................................ 124

4.1. Phương hướng công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng.........................124
4.2. Giải pháp cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng theo tư tưởng
Hồ Chí Minh..........................................................................................130
KẾT LUẬN....................................................................................................................... 155
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ
CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN................................................................. 158
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... 159
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1: Số lượng học viên trong chương trình Cao cấp lý luận chính
trị giai đoạn 2016 - 2019.................................................................91
Bảng 3.2: Số lượng lớp, học viên chương trình Trung cấp lý luận
chính trị - hành chính của Trường Chính trị Tơ Hiệu giai
đoạn 2016 - 2019............................................................................92


DANH MỤC CÁC BIỂU
Trang
Biểu đồ 3.1: Mức độ thường xuyên làm công tác tư tưởng của cán
bộ, đảng viên tại Hải Phòng....................................................106
Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ người dân quan tâm đến vấn đề chính trị tại Hải Phịng......109
Biểu đồ 3.3: Đánh giá của người dân về nguyên nhân hạn chế của
cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng............................112
Biểu đồ 3.4: Mức độ sử dụng kỹ năng của cán bộ làm cơng tác tư

tưởng tại Thành ủy Hải Phịng................................................114


7
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam nói chung và cơng tác tư tưởng của Đảng nói
riêng là nội dung lớn, nhất quán trong lý luận và hoạt động thực tiễn cách mạng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh. Học tập và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng
khơng chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi cán bộ, đảng viên, mà còn là nội dung xuyên
suốt trong hoạt động của Đảng cũng như cả hệ thống chính trị.
Là người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam, Hồ Chí Minh
hết sức chú trọng đến công tác tư tưởng của Đảng. Với Người, công tác tư tưởng là yếu tố
cốt lõi giúp Đảng luôn giữ vững bản chất giai cấp công nhân, thực hiện vai trò tiên phong,
lãnh đạo trong bất kỳ giai đoạn cách mạng nào. Muốn kiên định, trung thành với chủ
nghĩa Mác - Lênin, thơng suốt đường lối chính trị của Đảng, thống nhất trong Đảng… thì
làm tốt cơng tác tư tưởng là một trong những nhiệm vụ hàng đầu. Theo Người: "Giáo dục
tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng, phải kiên quyết chống
cái thói xem nhẹ tư tưởng" [60, tr.279]. Trong Báo cáo Hội nghị lần thứ Sáu của Ban
Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II) ngày 15-7-1954, Người nhấn mạnh: "Cơng tác
lãnh đạo tư tưởng là quan trọng nhất. Trong Đảng và ngồi Đảng có nhận rõ tình hình
mới, hiểu rõ nhiệm vụ mới, thì tư tưởng mới thống nhất, tư tưởng thống nhất thì hành
động mới thống nhất. Nếu trong Đảng và ngoài Đảng từ trên xuống dưới, từ trong đến
ngoài đều tư tưởng thống nhất và hành động thống nhất thì nhiệm vụ tuy nặng nề, cơng
việc tuy khó khăn phức tạp, ta cũng nhất định thắng lợi" [60, tr.554-555].
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam ln đặt cơng tác tư
tưởng ở một vị trí đặc biệt quan trọng trong xây dựng Đảng và sự nghiệp lãnh đạo cách
mạng đất nước. Quan điểm này luôn nhất quán qua các kỳ đại hội, theo chiều dài lịch sử
cách mạng Việt Nam. Với nhận thức đúng đắn đó, Đảng ta đã đạt được nhiều thành tựu to
lớn trong thực tiễn cách mạng;lãnh đạo đất nước phát triển trên tất cả các phương diện về

kinh tế, văn hóa, xã hội…, thế và lực của Việt Nam ngày càng được khẳng định trên
trường quốc tế; nhân dân tin tưởng vào trí tuệ, uy tín và vai trị lãnh đạo của Đảng…
Cùng với những thành tựu đã đạt được, công tác tư tưởng của Đảng trong những
năm qua còn tồn tại một số hạn chế như một bộ phận cấp ủy, cán bộ, đảng viên cịn chưa
coi trọng cơng tác tư tưởng; công tác tư tưởng tại một số địa phương, cơ quan, còn mang


8 đó là những mặt trái của cơ chế thị trường
tính hình thức, hiệu quả chưa cao… Cùng với
dẫn đến nhiều vấn đề bất cập, phức tạp; dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp
4.0, thông tin về mọi lĩnh vực dễ bị xuyên tạc và lan truyền rộng rãi; một số hạn chế, yếu
kém tồn tại ngay trong nội tại của Đảng Cộng sản Việt Nam như sự tha hóa biến chất của
một bộ phận cán bộ, đảng viên… Mặt khác, tình hình quốc tế, khu vực có nhiều bất ổn,
đặc biệt là tình trạng khủng bố, trạng thái chính trị cực đoan, chủ nghĩa dân tộc ở nhiều
nước. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chống phá dưới các chiêu bài
"lòng yêu nước" "bảo vệ chủ quyền biển, đảo", "bảo vệ môi trường", "bảo vệ dân chủ,
nhân quyền”... để kích động, gây rối. Không những vậy, sự xuyên tạc khoa học, tấn công
chủ nghĩa Mác - Lênin, tạo ra tâm lý khủng hoảng, thiếu niềm tin vào chủ nghĩa xã hội.
Trước tình hình trong nước và quốc tế nêu trên, niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân
dân cả nước với Đảng dần bị xói mịn. Nếu khơng làm tốt cơng tác tư tưởng, khơng tun
truyền, thuyết phục, giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân thì vị
thế, vai trị lãnh đạo của Đảng cũng như mục tiêu xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa của
Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Là một chiến sĩ xuất sắc trên mặt trận công tác tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí Minh
ln coi cơng tác tư tưởng là một vũ khí sắc bén để lãnh đạo Đảng, dân tộc giành độc lập,
thống nhất và xây dựng, phát triển đất nước. Trước bối cảnh trong nước và quốc tế hiện
nay, công tác tư tưởng là hoạt động quan trọng nhất mà tồn Đảng phải chú trọng. Để
cơng tác này thực sự hiệu quả thìcần có một lý luận, thực tiễn đã được kiểm chứng qua
lịch sử soi đường. Và khơng có gì q giá, ý nghĩa hơn những lý luận và phương thức mà
Hồ Chí Minh đã tôi luyện trong suốt cuộc đời làm cách mạng của Người. Do vậy, thực

hiện công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay là yêu cầu cấp bách trong
mỗi Đảng bộ nói riêng, tồn Đảng nói chung.
Với xu hướng phát triển trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội của thành
phố Hải Phịng hiện nay, Thành ủy Hải Phịng ln coi cơng tác tư tưởng là yêu cầu cấp
thiết để xây dựng Đảng bộ thành phố vững mạnh, đủ năng lực lãnh đạo tồn diện, thực
hiện thành cơng mọi nhiệm vụ chính trị. Thành ủy Hải Phịng ln đề cao vai trị tư tưởng
Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng, coi đây vừa là cơ sở lý luận, vừa là cơ sở thực tiễn mà
Thành ủy Hải Phịng có thể vận dụng sáng tạo nhằm thực hiện thành công công tác tư
tưởng tại địa phương. Với vị trí địa lý cũng như các tiềm năng về kinh tế, xã hội, Hải


9 trọng cả trong nước và quốc tế, trên đường
Phòng được coi là đầu mối giao thông quan
biển, đường bộ, đường hàng không. Là điểm thu hút, giao lưu thương mại trong nước và
quốc tế nên cùng với quá trình phát triển kinh tế của thành phố là sự xuất hiện lối sống
thực dụng của kinh tế thị trường; những luồng tư tưởng, văn hóa đối lập với văn hóa
truyền thống; những tư tưởng chống phá Đảng và Nhà nước; những cách nghĩ, nhận thức
tiêu cực, mất niềm tin vào con đường cách mạng Việt Nam... Do vậy, công tác tư tưởng
của thành phố có ý nghĩa quan trọng cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời,
phải đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng, ổn định chính trị và đặc biệt là xây dựng, củng
cố niềm tin của nhân dân với Đảng.
Những năm qua, cùng với việc đề ra đường lối, chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo đúng
đắn trong phát triển các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, Thành ủy Hải Phịng ln
thực hiện tốt cơng tác xây dựng Đảng, mà trọng tâm là cơng tác tư tưởng. Thành ủy Hải
Phịng xác định đây là một nội dung quan trọng, thiết yếu nhất nhằm nâng cao năng lực
lãnh đạo và sức chiến đấucủa Đảng bộ thành phố, góp phần quan trọng vào phát triển
thành phố giàu mạnh về kinh tế, ổn định về chính trị, văn hóa - xã hội, vững mạnh về
quốc phòng an ninh, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Bên cạnh thành tựu đã đạt được,
quá trình thực hiện cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng còn một số hạn chế cần
được giải quyết như: một bộ phận cán bộ, đảng viên có những biểu hiện suy thối về nhận

thức, tư tưởng chính trị, quan liêu, xa dân; có trường hợp cịn nhận thức và hành động sai
trái, nhận thức về chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cịn giản đơn. Cơng tác tư
tưởng còn biểu hiện thiếu sắc bén, chưa linh hoạt, chưa thực sự là công cụ hiệu quả trong
ngăn chặn và đẩy lùi được những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng trong một bộ
phận cán bộ, đảng viên và nhân dân... Do đó, trong giai đoạn này, Thành ủy Hải Phịng
cần phải làm tốt cơng tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, góp phần xây dựng niềm
tin, xây dựng khối đại đoàn kết trong tồn Đảng, tồn dân nói chung, Đảng bộ và nhân dân
thành phố Hải Phịng nói riêng.
Với ý nghĩa là một hoạt động quan trọng của Đảng cùng những vấn đề cấp bách đặt
ra cho công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh của Thành ủy Hải Phịng, nghiên
cứu sinh lựa chọn đề tài "Công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng hiện nay theo
tư tưởng Hồ Chí Minh" làm đề tài luận án tiến sỹ của mình. Đề tài không chỉ hệ thống lý
luận về công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh mà cịn làm rõ hoạt động này của


Thành ủy Hải Phòng về thành tựu, hạn chế10và cả những vấn đề đặt ra, từ đó đưa ra giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng trong thời gian
tới.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng để vận dụng vào cơng tác
tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng hiện nay; từ đó, phân tích, đánh giá thực trạng cơng
tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng và đề xuấtphương hướng, giải pháp cơng tác tư
tưởng của Thành ủy Hải Phịng hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
2.2. Nhiệm vụ
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan tới đề tài luận án, chỉ ra những vấn đề
đã được nghiên cứu; xác định những vấn đề cần tập trung nghiên cứu trong luận án
- Làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng
theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

- Đề xuất phương hướng, giải pháp cơ bản nhằm thực hiện tốt cơng tác tư tưởng của
Thành ủy Hải Phịng theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng; thực
trạng và giải pháp công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng hiện nay theo tư tưởng Hồ
Chí Minh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải
Phịng theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong đó, nghiên cứu làm rõ khái niệm, nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng; công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phịng và
định hướng giải pháp cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng theo tư tưởng Hồ Chí
Minh.
Về khơng gian: Luận án nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác
tư tưởng; cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng theo tư tưởng Hồ Chí Minh trên
địa bàn thành phố Hải Phịng.


11 tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng trong
Về thời gian: Luận án nghiên cứu công
giai đoạn từ năm 2015 đến nay (năm 2015 là năm diễn ra Đại hội đại biểu Đảng bộ thành
phố Hải Phòng lần thứ XV).
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa vào cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam và các lý thuyết về khoa học xây
dựng Đảng, về công tác tư tưởng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử trong nghiên cứu tư tưởng, lý luận và công tác tư tưởng.

- Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu cơ bản như phương pháp thống nhất
giữa lịch sử và logic; phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh; phương pháp văn bản
học; phương pháp khảo sát, tổng kết thực tiễn; phương pháp điều tra xã hội học; phương
pháp phỏng vấn… để tổng hợp, xử lý số liệu, tạo cơ sở, căn cứ cho nhận định, đánh giá
mang tính khách quan, khoa học.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Thứ nhất, nghiên cứu, phân tích và làm sáng tỏ một cách có hệ thống tư tưởng Hồ
Chí Minh về cơng tác tư tưởng trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Thứ hai, đánh giá, hệ thống hóa những thành tựu đạt được và những hạn chế, yếu
kém, nguyên nhân trong việc thực hiện công tác tư tưởng của Thành ủy Hải Phòng hiện
nay.
Thứ ba, đề xuất phương hướng, giải pháp cơng tác tư tưởng của Thành ủy Hải
Phịng trong thời gian tới theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận án góp phần làm rõ giá trị bền vững trong những nội dung cơ bản của cơng
tác tư tưởng của Đảng dưới góc độ chun ngành Hồ Chí Minh học, lấy đó làm cơ sở góp
phần xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống lại những tư tưởng
và nhận thức làm phương hại đến uy tín, vai trị lãnh đạo của Đảng.
Luận án góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn giúp Thành ủy Hải Phòng thực


12 Chí Minh trong hoạt động xây dựng Đảng
hiện tốt công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ
trên địa bàn thành phố.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận án góp phần cung cấp nội dung, phương hướng, giải pháp với Thành ủy Hải
Phịng trong việc thực hiện cơng tác tư tưởng tại địa phương.
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc giảng
dạy và nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về lĩnh vực tư tưởng,


lý luận của Đảng ở hệ

thống trường chính trị, quân sự và các cơ quan, các ban của Đảng;
Kết quả của luận án góp phần bổ sung cơ sở dữ liệu cho các cơ quan tham mưu,
nghiên cứu khi xây dựng nghị quyết, đề án hay chuyên đề nghiên cứu chuyên sâu về công
tác tư tưởng.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, Luận án
được kết cấu thành 4 chương, 9 tiết.


13
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN TỚI LUẬN ÁN

Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng nói chung và cơng tác tư tưởng nói riêng
là nội dung được các nhà khoa học nghiên cứu và phản ánh giá trị của nó trong thời đại
ngày nay. Những nghiên cứu khoa học này được tiếp cận ở nhiều góc độ khác nhau, tập
trung ở một số hướng nghiên cứu cơ bản sau:
1.1.1. Tình hình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng
Các cơng trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng và công tác tư
tưởng vô cùng đồ sộ với ý nghĩa lý luận và thực tiễn phong phú. Trong số đó, phải kể đến
những cuốn sách được các nhà lý luận, học giả đánh giá cao như:
Cuốn Chủ tịch Hồ Chí Minh với cơng tác tư tưởng, lý luận (Kỷ yếu Hội thảo khoa
học) của Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng thuộc Học viện Chính trị quốc gia
Hồ Chí Minh [128] tập hợp 25 bài viết của các tác giả trong và ngồi Học viện đã phân
tích, khẳng định những đóng góp to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng,
lý luận; về việc truyền bá lý luận cách mạng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam của lãnh

tụ Nguyễn Ái Quốc và ý nghĩa to lớn của nó trong tình hình hiện nay. Các tác giả bước
đầu nghiên cứu một số quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng, lý luận, làm rõ những
đóng góp về mặt lý luận của Người về cách mạng Việt Nam, góp phần lý giải những sáng
tạo của Hồ Chí Minh trên phương diện lý luận cách mạng đã được thực tiễn kiểm
nghiệm. Đồng thời, trong nhiều bài viết đã đề cập tới cơng tác tư tưởng trong tình hình
mới dưới ánh sáng của tư tưởng Hồ Chí Minh. Các tác giả đã chỉ ra những kinh nghiệm,
chỉ giáo, sáng tạo trong cơng tác tư tưởng, lý luận Hồ Chí Minh, để từ đó, đúc rút
những bài học quý báu,hục vụ cho q trình tiến hành cơng tác tư tưởng, nghiên cứu và
truyền bá tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng đến với mọi tầng lớp
nhân dân một cách hiệu quả, thiết thực.
Cuốn Hồ Chí Minh với công tác tư tưởng do hai tác giả Hồng Vinh và Đào Duy
Quát đồng chủ biên [124] là công trình nghiên cứu chun sâu về cơng tác tư tưởng với
nhiều mảng nội dung lớn được thể hiện ở 6 phần: Phần thứ nhất, Hồ Chí Minh phát triển


chủ nghĩa Mác, Ăngghen, Lênin về lý luận 14
công tác tư tưởng; Phần thứ hai, Hồ Chí Minh
kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống của dân tộc, tiếp thư tinh hoa văn hóa nhân
loại trong cơng tác tư tưởng; Phần thứ ba, Hồ Chí Minh với từng lĩnh vực cơng tác tư
tưởng; Phần thứ tư, Hồ Chí Minh về phương pháp công tác tư tưởng; Phần thứ năm, Hồ
Chí Minh với cơng tác tư tưởng; Phần thứ sáu, vận dụng lý luận và phương pháp công tác
tư tưởng của Hồ Chí Minh trong điều kiện hiện nay. Cuốn sách xoay quanh sự phát triển
về lý luận công tác tư tưởng của Hồ Chí Minh và những ảnh hưởng to lớn của Hồ Chí
Minh với q trình hình thành, phát triển tư tưởng cách mạng Việt Nam. Bên cạnh đó,
cơng trình này làm rõ hơn các nội dung của công tác tư tưởng như nghiên cứu lý luận,
tuyên truyền, cổ động, báo chí; Hồ Chí Minh với cơng tác tư tưởng trong các tầng lớp xã
hội khác nhau, phương pháp và nghệ thuật làm công tác tư tưởng của Hồ Chí Minh.
Trong Phần thứ sáu, các tác giả đã nhấn mạnh sự cần thiết phải phát huy di sản tư tưởng
Hồ Chí Minh vào cơng tác tư tưởng của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay.
Cuốn Một số vấn đề trong tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam của

hai tác giả Bùi Đình Phong và Phạm Ngọc Anh [77] là một cơng trình khoa học được hình
thành trên cơ sở tập hợp những tham luận khoa học, bài nghiên cứu của hai tác giả được
đăng tải trên các tạp chí khoa học chuyên ngành. Cơng trình được kết cấu bằng cách sắp
xếp có hệ thống nhiều nội dung lớn nhằm làm nổi bật một số vấn đề lý luận và thực tiễn
trong tư tưởng Hồ ChíMinh về xây dựng Đảng. Trong đó, hai tác giả đã dành nhiều tâm
huyết để luận giải nhiều nội dung trong tư tưởng Hồ Chí Minh về tư tưởng, lý luận của
Đảng. Những kết quả nghiên cứu này có giá trị đối với hoạt động nghiên cứu chuyên sâu
về tư tưởng Hồ Chí Minh trên từng lĩnh vực, từng nội dung cụ thể trong công tác xây dựng
Đảng, đặc biệt là công tác tư tưởng, lý luận.
Năm 2005, cuốn sách Nghiên cứu, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ đổi
mới do tác giả Nguyễn Văn Sáu chủ biên [87] đã phân tích về cơng tác nghiên cứu, giáo
dục tư tưởng Hồ Chí Minh một cách có hệ thống và toàn diện. Tác giả làm rõ những quan
điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về nghiên cứu, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh và
tiến hành khảo sát thực trạng công tác nghiên cứu, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong
thời kỳ đổi mới. Từ những nội dung khảo sát và nghiên cứu, cơng trình đưa ra phương
hướng, giải pháp giáo dục tư tưởng trong điều kiện mới. Tuy nhiên, những nội dung trên
chủ yếu tập trung đến đối tượng trong học viên, sinh viên ở các trường học, chưa đề cập


nhiều đến các đối tượng khác, do đó, nội 15
dung nghiên cứu, giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh chỉ tiếp cận dưới góc độ hẹp, chuyên sâu.
Cuốn sách Học tập phương pháp tuyên truyền cách mạng Hồ Chí Minh do tác giả
Hoàng Quốc Bảo biên soạn [10] lại tiếp cận cơng tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh
qua việc tìm hiểu nguồn gốc và nêu lên những đặc trưng cơ bản của phương pháp tuyên
truyền Hồ Chí Minh - một bộ phận cấu thành trong công tác tư tưởng. Trong "Học tập
phương pháp tuyên truyền cách mạng Hồ Chí Minh", tác giả khẳng định: trong cơng tác
tư tưởng, cán bộ làm công tác tuyên truyền là nhân tố quyết định, và phương pháp tuyên
truyền cách mạng Hồ Chí Minh là một phương pháp hiệu quả có giá trị trong cả quá khứ
và thời đại mới. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao, đổi

mới phương pháp tuyên truyền của đội ngũ cán bộ tư tưởng theo phương pháp tuyên
truyền Hồ Chí Minh.
Cuốn Hồ Chí Minh - Nhà tư tưởng thiên tài của tác giả Trần Nhâm [69] là cơng
trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh một cách cơng phu,tiếp cận tư tưởng Hồ
Chí Minh một cách toàn diện. Với 8 nội dung cơ bản, tác giả đã luận giải và làm sáng tỏ hệ
thống những vấn đề lý luận phong phú, sâu sắc của tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong đó, tư
duy mới về Đảng cầm quyền của tư tưởng Hồ Chí Minh được coi là trung tâm của cuốn
sách. Đó là tư duy về xây dựng Đảng ta thành một đảng trí tuệ, đảng trong sạch, xứng
đáng với với vai trò lãnh đạo cách mạng dân tộc. Cơng trình khoa học này có ý nghĩa lớn
trong việc tìm hiểu cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng Hồ Chí Minh, mở ra hướng tiếp cận
mới trong việc nghiên cứu di sản Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng.
Cuốn Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng
Hồ Chí Minh, tác giả Bùi Đình Phong [74] đã tiếp cận những vấn đề thực tiễn, cấp bách
hiện nay trong xây dựng Đảng trên cơ sở lý luận về tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ nghiên
cứu Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam trong chương 1; Tư tưởng Hồ Chí Minh nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong chương 2, và chương 3 đề cập một
số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, tác
giả đã cho thấy những hiểu biết sâu sắc về một số vấn đề về công tác xây dựng Đảng
trong tư tưởng Hồ Chí Minh và hiện nay. Tác giả đi sâu phân tích, làm rõ những quan
điểm của Hồ Chí Minh về sự suy thối tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ
phận cán bộ, đảng viên, đồng thời, đưa ra những giải pháp góp phần vào xây dựng, chính


16 những giải pháp được tác giả chú trọng
đốn Đảng trong điều kiện hiện nay. Một trong
nhất là cần phải củng cố, giữ vững lòng tin của nhân dân vào Đảng theo tư tưởng Hồ Chí
Minh.
Trong cuốn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của các tác
giả là cán bộ nghiên cứu của Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng [129], nội dung
trực tiếp và gián tiếp đề cập đến cách tiếp cận mới về tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng
tác xây dựng Đảng nói chung, cơng tác tư tưởng của Đảng nói riêng. Cuốn sách là tập

hợp các cơng trình nghiên cứu khoa học, các bài viết được chia thành hai phần. Trong
đó, phần thứ nhất làm
rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về những vấn đề chung của cách mạng Việt Nam ở cả lý luận và
thực tiễn; phần hai, các tác giả nghiên cứu, làm sáng rõ và vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh về các lĩnh vực cụ thể của đời sống xã hội. Trong đó, có bài viết tập trung phân tích
quan điểm của Người về vị trí, vai trị và những vấn đề cốt lõi nhất về công tác xây dựng
đội ngũ làm công tác tư tưởng như xây dựng phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn;
đồng thời, đề xuất một số giải pháp quan trọng về xây dựng đội ngũ cán bộ làm cơng tác
tư tưởng theo quan điểm Hồ Chí Minh là phải chú trọng đến đào tạo, bồi dưỡng cán bộ
làm công tác tư tưởng.
Bên cạnh những cuốn sách với giá trị kể trên, nhiều luận án tiến sĩ đề cập đến công
tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh với nhiều góc nhìn khác nhau đã góp phần
khẳng định về sơ sở lý luận và làm phong phú thêm về cơ sở thực tiễn cho nội dung này,
cho chuyên ngành Hồ Chí Minh học và khoa học chính trị nói chung như:
Luận án tiến sĩ Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ ở đơn vị
cơ sở trong quân đội hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn Văn
Thắng [108] phân tích thực trạng, nguyên nhân và yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục lý
luận chính trị trên cơ sở lý luận về tư tưởng Hồ Chí Minh. Luận án tiếp cận nội dung nghiên
cứu với đối tượng là cán bộ đơn vị cơ sở trong quân đội - lực lượng được tôi luyện để có lý
tưởng, lý luận chính trị vững vàng. Với cách tiếp cận trên, tác giả đã khẳng định về vai trị
quan trọng của giáo dục lý luận chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh - bộ phận của cơng tác
tư tưởng và đề xuất giải pháp đề nâng cao chất lượng hoạt động này cho cán bộ ở đơn vị cơ
sở. Những kết quả nghiên cứu của luận án là định hướng trong nghiên cứu những thành tố của


17tưởng.
nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư
Luận án Tiến sĩ Tâm lý học của tác giả Đinh Thị Mai: Kỹ năng tuyên truyền bằng
lời tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức của báo cáo viên cơ sở [52], tác giả đã đi sâu phân
tích lý luận kỹ năng tuyên truyền bằng lời tưtưởng Hồ Chí Minh về đạo đức của báo cáo

viên cơ sở; thực trạng mức độ biểu hiện kỹ năng thiết lập mối quan hệ, kỹ năng quan sát,
kỹ năng thuyết phục, kỹ năng đối thoại của báo cáo viên cơ sở trong công tác tuyên
truyền.
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Công tác tư tưởng của tác giả Đỗ Minh Tuấn (2017):
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên các trường
Đại học ở Hà Nội hiện nay [118], tiếp cận dưới góc độ Chính trị học chuyên ngành Công
tác tư tưởng đã tập trung nghiên cứu, làm rõ triết lý, nguyên tắc, phương châm, nội dung và
hiệu quả giáo dục lý luận chính trị trong tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó là căn cứ để xác lập
bộ tiêu chí về giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên làm cơ sở khảo sát. Luận án đã đánh
giá thực trạng và đề xuất phương hướng, giải pháp cho việc tăng cường giáo dục lý luận
chính trị cho sinh viên các trường đại học hiện nay. Mặc dù, luận án chưa đề cập một cách
hệ thống nội dung công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhưng cơng trình này góp
phần làm sáng tỏ giá trị bền vững trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị
- một nội dung quan trọng trong công tác tư tưởng - đặc biệt giáo dục lý luận chính trị cho
sinh viên các trường đại học, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển bền vững đất nước.
Cùng với những cơng trình nêu trên, có thể kể đến một số bài viết có giá trị trên
các tạp chí liên quan đến công tác tư tưởng theo tư tưởng Hồ Chí Minh như bài viết Vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào phịng, chống suy thối, tự diễn biến, tự chuyển biến
trong nội bộ của tác giả Trần Đình Thắng, [110]; bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản
lĩnh chính trị cho thanh niên của tác giả Trịnh Quốc Việt [133]...
1.1.2. Tình hình nghiên cứu sự vận dụng tư tưởng Hồ chí Minh về cơng tác tư
tưởng trong sự nghiệp đổi mới
Một trong những cơng trình đề cập tương đối tồn diện đến cơng tác tư tưởng của
Đảng hiện nay là cuốn Đổi mới công tác tư tưởng, lý luận phục vụsự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc của tập thể các tác giả do tác giả Phạm Tất Thắng làm chủ biên [109].
Đây là kết quả nghiên cứu của chương trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước. Với


18 và thuyết phục, cơng trình này nghiên cứu

những phân tích, dẫn liệu cụ thể, sinh động
tồn diện về vấn đề đổi mới công tác tư tưởng, lý luận. Các tác giả kết cấu cuốn sách
thành 4 chương được tiếp cận trên nhiều khía cạnh, nhiều tác động khác nhau cả về thực
tiễn và lý luận đối với công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong thời kỳ đổi mới đất
nước. Trên cơ sở chương 1 trình bày những vấn đề chung về công tác tư tưởng, lý luận,
chương 2 các tác giả đi vào phân tích thực trạng công tác tư tưởng, lý luận trong thời kỳ
đổi mới. Với những phân tích, luận giải tình hình thế giới, trong nước một vài thập kỷ tới
tác động đến tư tưởng, lý luận; dự báo tình hình tư tưởng xã hội và những vấn đề đặt ra
đối với công tác tư tưởng, lý luận viết trong chương 3, cuốn sách trình bày quan điểm,
phương hướng, giải pháp đổi mới cơng tác tư tưởng, lý luận hiện nay.
Trong bộ sách Nguyên lý công tác tư tưởng do tác giả Lương Khắc Hiếu làm chủ
biên [32], các tác giả khái quát những vấn đề chung về công tác tuyên truyền, đặc biệt đề
cập đến những quan điểm có tính ngun tắc trong đổi mới công tác tuyên truyền và
phương hướng cơ bản đổi mới công tác tuyên truyền hiện nay. Đây là "công cụ'' rất quý
định hướng cho tác giả luận án tìm hiểu, nghiên cứu và xây dựng các khái niệm, các nội
hàm cơ bản của công tác tư tưởng của Đảng ta hiện nay.
Cuốn Một số vấn đề về công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam của tập thể
tác giả do tác giả Đào Duy Quát làm chủ biên [83] đã khái quát lại toàn bộ quá trình hình
thành và phát triển cơng tác tư tưởng của Đảng trên cả bình diện lý luận và thực tiễn;
khẳng định những thành tựu, nêu rõ những bài học kinh nghiệm về cơng tác tư tưởng, góp
phần tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng của Đảng trong tình hình
mới.
Cuốn Cơng tác tư tưởng - văn hóa, khoa giáo và nâng cao vai trị lãnh đạo của
Đảng của tác giả Lê Xuân Tùng [120] là cơng trình tuyển chọn nhữngbài nói, bài viết chủ
yếu của tác giả. Nét nổi bật của cuốn sách là dù ít đề cập tới học thuật nhưng mang tính
chất tổng kết thực tiễn trong công tác tư tưởng của Đảng và gợi mở những phương hướng
phát triển công tác này. Những bài viết của tác giả cuốn sách mang tính thực tiễn cao định
hướng giúp luận án tiếp cận, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động cơng tác tư tưởng
của Thành ủy Hải Phịng hiện nay.
Cuốn Cơng tác tư tưởng và vấn đề đào tạo cán bộ làm công tác tư tưởng của tác

giả Trần Thị Anh Đào [27] đã hệ thống các vấn đề về công tác tư tưởng như các khái
niệm về tư tưởng, về công tác tư tưởng; phân tích sâu sắc nội dung và phương thức hoạt


động của công tác tư tưởng; đồng thời, nêu19rõ một số giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao
chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng. Cuốn sách cũng đề cập tới phẩm chất và năng lực,
những hạn chế của đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng.
Trong cuốn Công tác tuyên truyền tư tưởng trong thời kỳ mới (Giáo trình đào tạo
bồi dưỡng cán bộ tuyên truyền) của Cục Cán bộ, Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng
Cộng sản Trung Quốc [16], với những luận cứ hết sức chặt chẽ, các tác giả nghiên cứu
một số vấn đề quan trọng liên quan đến công tác tuyên truyền, công tác lý luận, cơng tác
truyền thơng báo chí, cơng tác văn học nghệ thuật, công tác xuất bản, công tác điều tra,
nghiên cứu thông tin,... Nội dung các bài viết không những cung cấp kinh nghiệm, thao
tác, kỹ năng công tác tuyên truyền tư tưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc mà cịn khái
qt được vị trí, vai trị của nhiệm vụ cơng tác lý luận, tư tưởng, văn hóa chính trị của
Đảng.
Tác giả Vũ Ngọc Am đã làm rõ vai trò của cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng với
việc nâng cao tính tự giác cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong cuốn Đổi mới cơng
tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở trong giai đoạn hiện nay
[01]. Cuốn sách đã phân tích khái niệm và mối quan hệ giữa cơng tác giáo dục chính trị
tư tưởng với các lĩnh vực kháccủa công tác tư tưởng. Tác giả đã xây dựng được những
ngun tắc, tiêu chí đánh giá hiệu quả cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng ở cơ sở; từ đó,
đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác này nhằm đáp ứng
yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trong thời kỳ mới, góp phần đấu tranh làm
thất bại chiến lược "diễn biến hịa bình" của các thế lực thù địch. Tuy nhiên, nội dung và
phạm vi nghiên cứu của cơng trình mới chỉ dừng lại ở một trong những nội dung của
công tác tư tưởng và thực hiện ở cấp cơ sở.
Lý luận và phương pháp nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị do tác giả Phạm
Huy Kỳ làm chủ biên [47] là cuốn sách có ý nghĩa lớn góp phần nâng cao tính khoa học,
chất lượng và hiệu quả cơng tác nghiên cứu và giáo dục lý luận chính trị của Đảng ta

trong giai đoạn hiện nay. Tác giả đã trình bày một số vấn đề lý luận và phương pháp
nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị và đi sâu trình bày về các phương pháp giảng dạy
lý luận chính trị - một hoạt động quan trọng và thường xun trong cơng tác giáo dục lý
luận chính trị của Đảng ta.
Cuốn Một số vấn đề về công tác lý luận, tư tưởng và tổ chức của Đảng trong thời


20 hợp 70 bài viết và bài nói của tác giả. Các
kỳ đổi mới của tác giả Tô Huy Rứa [86] là tập
bài viết này đã phản ánh thực tiễn tình hình đất nước trong cơng cuộc đổi mới do Đảng
khởi xướng và lãnh đạo. Nhiều bài viết khẳng định, Việt Nam đã đạt được nhiều thành
tựu to lớn, đặc biệt là thành tựu về lý luận trong từng lĩnh vực nghiên cứu, ứng với các
lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong những năm đổi mới, Việt Nam đã hình thành và phát
triển những nhận thức lý luận mới về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã
hội. Điều này thể hiện rõ nét ở một số hoạt động như: công tác tư tưởng đã gắn bó và
phục vụ hiệu quả sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng đã đạt được nhiều kết quả tích cực; năng lực và sức chiến đấu của Đảng không
ngừng được nâng cao. Bên cạnh việc phân tích các thành tựu đã đạt được, một số bài viết
trong cuốn sách cũng tiếpcận những hạn chế và các vấn đề đặt ra của công tác lý luận, tư
tưởng và tổ chức của Đảng hiện nay và chỉ ra phương hướng, giải pháp nhằm tạo sự
chuyển biến mạnh mẽ về công tác xây dựng Đảng, đẩy mạnh công tác lý luận, tư tưởng
của Đảng trong tình hình mới. Đồng thời, tác giả nhấn mạnh công tác lý luận, tư tưởng
của Đảng phải tiếp tục đẩy mạnh đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức, trước hết là nâng
cao trình độ tư tưởng, lý luận trong Đảng, tạo ra sự chuyển biến nhận thức, thống nhất tư
tưởng trong Đảng và trong xã hội, góp phần tiếp tục bảo vệ và phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ mục tiêu của chủ nghĩa xã hội và đưa
sự nghiệp đổi mới tới thắng lợi.
Cuốn Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo trong giai đoạn hiện nay là tập hợp
các bài viết của nhiều nhà khoa học và các giảng viên của Học viện Báo chí và tuyên
truyền [35] đã tập trung đánh giá, phân tích những thuận lợi, khó khăn và những vấn đề đặt

ra cho cơng tác tuyên giáo, công tác đào tạo, bồi cán bộ tuyên giáo; đồng thời, phân tích
thực trạng, đề xuất quan điểm, phương hướng và giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao chất
lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo trong bối cảnh mới hiện nay.
Cuốn Giữ vững nền tảng tư tưởng, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong tình
hình mới do tác giả Nguyễn Tiến Quốc chủ biên [36] phản ánh tính cấp thiết của cuộc đấu
tranh tư tưởng, lý luận hiện nay và vấn đề bảo vệ nền tảng tư tưởng, lý luận. Bằng lý luận
sắc bén và thực tiễn cụ thể, tác giả đã vạch trần bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực
thù địch đang chống phá sự nghiệp cách mạng Việt Nam, chống phá Đảng ta về chính trị, tư
tưởng và tổ chức. Cuốn sách này cũng thể hiện cách nhìn nhận mới về sự cần thiết và
phương thức tiếp tục đẩy mạnh cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận; bảo vệ nền tảng tư tưởng


21tư tưởng Hồ Chí Minh.
hiện nay của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin,
Cũng liên quan tới việc đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống "diễn biến hịa bình" trên
lĩnh vực tư tưởng, lý luận của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta trong tình
hình hiện nay, cuốn Kiên định nền tảng tư tưởng củaĐảng trong tình hình mới của tác
giả Nguyễn Bá Dương và các cộng sự [22] đã tập trung chỉ rõ, phê phán bản chất, âm
mưu, thủ đoạn của các quan điểm thù địch, sai trái trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận. Cơng
trình này góp phần khẳng định bản chất khoa học, cách mạng, bảo vệ và phát triển nền
tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới và gợi mở nhiều vấn đề cho luận án trong quá
trình tiếp cận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và phê phán các luồng tư tưởng sai
lệch, phản động.
Đề tài khoa học mã số KHBĐ - 37: "Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác tư
tưởng ở cơ sở xã, phường (khu vực đồng bằng)" do tác giả Trần Thị Tâm làm chủ nhiệm
[90] đi từ nghiên cứu những vấn đề lý luận chung đến nghiên cứu từng loại hình, lĩnh
vực của công tác tư tưởng ở từng địa bàn và đối tượng cụ thể. Đề tài đề cập đến chất
lượng các mặt hoạt động công tác tư tưởng mà chủ thể là tổ chức đảng, cấp ủy và đội ngũ
đảng viên cấp cơ sở xã, phường với những đặc thù các tỉnh đồng bằng Bắc bộ; trong đó,
xác định nhân tố tác động lớn nhất đến công tác tư tưởng ở cơ sở là nhận thức của cấp ủy

cơ sở về vai trị của cơng tác tư tưởng, là tâm huyết, tích cực và năng lực của đội ngũ cán
bộ làm công tác tư tưởng ở cơ sở.
Cuốn Nghiên cứu lý luận phục vụ công tác tuyên giáo của tác giả Đỗ Khánh Tặng
[89] đề cập tới công tác tuyên giáo - một trong những nội dung trọng yếu của công tác
tư tưởng. Cuốn sách là tập hợp những bài viết của tác giả chú trọng vào hai nội dung:
một là, tư tưởng Hồ Chí Minh với nội dung, phương pháp tuyên truyền, giáo dục và báo
chí; hai là, một số vấn đề lý luận và thực tiễn chính trị - xã hội theo định hướng công
tác tuyên giáo thời kỳ đổi mới.
Tác giả Phạm Quang Nghị chủ biên cuốn Một số vấn đề lý luận và nghiệp vụ công
tác tư tưởng [70] đã làm rõ các nội dung cơ bản của công tác tư tưởng của Đảng trong 11
chương. Những nội dung đó gồm: vai trị của lý luận, của nghiên cứu dư luận xã hội, của
văn hóa, văn nghệ trong công tác tư tưởng; vấn đề đấu tranh bảo vệ và phát triển chủ
nghĩa xã hội khoa học; côngtác tuyên truyền, cổ động... Theo tác giả, công tác tư tưởng
chiếm vị trí quan trọng xun suốt tồn bộ hoạt động của Đảng ta trong quá trình lãnh đạo
cách mạng, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Tác giả nhấn mạnh quan điểm: trong quá


22trọng vào việc tăng cường sự thống nhất về
trình đổi mới và phát triển đất nước cần chú
tư tưởng, chính trị trong Đảng, sự đồng thuận về chính trị, tinh thần trong nhân dân.
Năm 2015, các tác giả Viện Khoa học xã hội nhân văn thuộc Bộ Quốc phòng đã
phân tích và phê phán, bác bỏ những quan điểm sai trái, thù địch, góp phần vào cuộc đấu
tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, bảo
vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong cuốn Bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh [130]. Đây là cơng trình nghiên cứu cung cấp cho tác giả
những giá trị khoa học và cách mạng, tính đúng đắn và sáng tạo, sức sống trường tồn của
của những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; cung cấp
cách thức tiếp cận, lý giải các luận điệu phản động, xuyên tạc của các thế lực phản động;
đồng thời, cung cấp hệ thống dữ liệu và thông tin quan trọng định hướng tác giả tiếp cận
và khai thác trong phân tích làm rõ những thủ đoạn thâm độc của kẻ địch trong hoạt động

của công tác tư tưởng.
Cuốn Công tác tư tưởng trong điều kiện hiện nay: Thực trạng, vấn đề đặt ra và
giải pháp do Hội đồng Lý luận Trung ương biên soạn [41] là tập hợp những bài viết, bài
tham luận trong khn khổ chương trình hợp tác nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn
đổi mới giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào. Các bài viết
đề cập tới những vẫn đế cốt yếu nhất, quan trọng của công tác tư tưởng trong điều kiện
hiện nay. Trong cuốn sách này, các tác giả làm sáng tỏ 4 vấn đề lý luận cấp thiết: Một là,
tăng cường đổi mới công tác tư tưởng, lý luận trong điều kiện hiện nay; hai là, nâng cao
chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên; ba là, tăng cường bồi
dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý;bốn là, đấu tranh ngăn
chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị trong Đảng. Đồng thời, các bài viết cũng tập
trung phân tích, nhấn mạnh vai trị then chốt của Đảng trong lãnh đạo đất nước và nêu bật
tính tiền phong của Đảng trong lãnh đạo cơng tác tư tưởng, lý luận của Đảng.
Đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ mã số CD.XH.2012.610: "Nghiên cứu
luận cứ phục vụ đề xuất một số giải pháp đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
tư tưởng ở Đảng bộ Khối các cơ quan thành phố đến năm 2015, định hướng đến năm
2020" do tác giả Nguyễn Thành Tô làm Chủ nhiệm đề tài [113] không chỉ nghiên cứu làm
sáng rõ lý luận về công tác tư tưởng mà còn gắn với thực tiễn tại cơ sở. Khi đánh giá về
đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Khối các cơ quan thành phố Hải Phòng tác giả đã nêu


những ưu điểm và chỉ ra một số hạn chế. 23
Về ưu điểm: có lập trường tư tưởng chính trị
vững vàng, kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng, của dân tộc; chủ động, năng động, sáng
tạo, dám nghĩ, dám làm, chấp hành tốt các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng, thể hiện rõ
vai trò tiền phong, gương mẫu của người cán bộ đảng viên… Về hạn chế: một số cán bộ,
đảng viên dao động, thiếu niềm tin hoặc nhận thức chưa đầy đủ về những mục tiêu lớn, lâu
dài của Đảng, của đất nước… Từ đó, tác giả phân tích thực trạng cơng tác tư tưởng ở Đảng
bộ Khối các cơ quan thành phố Hải Phòng và đề xuất các giải pháp đổi mới và nâng cao
chất lượng công tác tư tưởng ở đơn vị này trong những năm tới. Những phân tích, đánh giá

trên của đề tài đã giúp nghiên cứu sinh tiếp cận được cơ sở luận cứ, cơ sở thực tiễn của Hải
Phòng, và xác định bước đầu hệ thống giải pháp công tác tư tưởng trong điều kiện thực tiễn
thành phố Hải Phòng.
Đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ mã số ĐT.XH.2016.739: "Nghiên cứu đề
xuất một số giải pháp nâng cao kỹ năng công tác tuyên giáo cho đội ngũ cán bộ làm cơng
tác tun giáo tại thành phố Hải Phịng trong tình hình hiện nay" do tác giả Nguyễn
Quốc Khánh làm Chủ nhiệm đề tài [45]; trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và kinh
nghiệm có liên quan, đềtài đánh giá thực trạng kỹ năng công tác tuyên giáo của đội ngũ
cán bộ làm công tác tuyên giáo tại thành phố Hải Phịng. Đề tài phân tích những yêu cầu
đặt ra và đề xuất một giải pháp chung với 05 nhóm giải pháp cụ thể, bao gồm kỹ năng
nghiên cứu, tham mưu, đề xuất; kỹ năng sư phạm; kỹ năng thuyết trình, diễn thuyết, đối
thoại; kỹ năng phân tích, tổng hợp và kỹ năng nắm bắt dư luận xã hội nhằm nâng cao kỹ
năng công tác tuyên giáo cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo tại thành phố Hải
Phòng. Đây là đề tài tập trung đánh giá, phản ánh tương đối đầy đủ và khách quan về số
lượng, chất lượng

và những vấn đề liên quan trực tiếp đến trình độ, năng lực, tính

chun nghiệp đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, đội quân chủ lực làm công tác tư
tưởng của Thành ủy Hải Phịng hiện nay.
Bên cạnh những cơng trình nghiên cứu nêu trên, liên quan tới công tác tư tưởng
của Đảng, cịn có các đề tài luận án tiến sĩ với nhiều các tiếp cận khác nhau. Nhưng tựu
chung lại đều đã góp phần làm rõ, làm phong phú về cơ sở lý luận và thực tiễn công tác
tư tưởng của Đảng hiện nay, cụ thể:
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng: "Chất lượng công tác

tư tưởng

của tổ chức cơ sở Đảng (cấp xã) vùng đồng bào dân tộc ít người ở các tỉnh Bắc Trung Bộ



24Định [28] đã nghiên cứu công tác tư tưởng
trong giai đoạn hiện nay", tác giả Cao Văn
của tổ chức cơ sở Đảng cấp xã (đảng bộ xã) vùng có đơng đồng bào dân tộc ít người ở 6
tỉnh Bắc Trung Bộ từ Đại hội lần thứ VI đến năm 2001. Đề tài luận chứng các yếu tố cấu
thành chất lượng công tác tư tưởng và những nhân tố chi phối trực tiếp đến công tác tư
tưởng của tổ chức cơ sở Đảng (cấp xã) vùng đồng bào dân tộc ít người ở các tỉnh Bắc
Trung Bộ. Chương 1 của luận án, tác giả phân tích đa diện và luận giải trên cơ sở lý luận
của các nhà kinh điển để đi đến khẳng định rằng công tác tư tưởng là bộ phận cấu thành
quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Tiến hành cơng tác tư tưởng là địi hỏi khách
quan đảm bảo vai trò lãnh đạo Đảng đối với xã hội, nhất là đối với tổ chức cơ sở Đảng
cấp xã với những yêu cầu rấtđặc trưng. Luận án cũng chỉ rõ 5 yêu cầu và 4 tiêu chí đánh
giá chất lượng cơng tác tư tưởng của Đảng nói chung và tổ chức cơ sở đảng. Trong
Chương 2, luận án phân tích thực trạng, tìm ra ngun nhân làm cho chất lượng công tác
tư tưởng ở các địa phương này thấp, từ đó, chỉ ra 03 mâu thuẫn lớn trong công tác tư
tưởng của các tổ chức cơ sở đảng xã là mâu thuẫn giữa yêu cầu cao và khả năng của
cơng tác tư tưởng cịn hạn chế; giữa truyền thống tốt đẹp với sự sa sút về phẩm chất của
một bộ phận cán bộ, đảng viên; giữa xây dựng nghị quyết và tổ chức thực hiện nghị
quyết, đây cũng vấn đề bức xúc đặt ra với công tác này. Chương 3 là trọng tâm của luận
án với 4 phương hướng cơ bản và 5 giải pháp tương đối hợp ý, đáp ứng được yêu cầu đặt
ra từ thực trạng công tác tư tưởng của tổ chức cơ sở đảng (cấp xã) ở vùng đồng bào ít
người các tỉnh Bắc Trung Bộ. Tuy nhiên, luận án chưa đưa ra những dự báo cả về cơ hội
và thách thức về tình hình cơng tác tư tưởng của địa phương này trong thời gian tới.
Dưới góc độ triết học, Luận án Tiến sĩ của tác giả Nguyễn Văn Cần: "Nâng cao
chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng trong quân đội trước yêu cầu của cuộc đấu tranh
tư tưởng ở nước ta hiện nay" [14] đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao
chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng trong quân đội trước yêu cầu của cuộc đấu tranh
tư tưởng ở nước ta hiện nay; trong đó, làm rõ chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng;
tiêu chuẩn đánh giá chất lượng; bước đầu khái quát những đặc trưng cơ bản của cuộc đấu
tranh tư tưởng ở nước ta và những yêu cầu đặt ra đối với chất lượng giáo dục chính trị

- tư tưởng trong quân đội hiện nay. Đề tài phân tích, làm rõ chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng trong quân đội; từ đó, đề xuất 02 nhóm giải pháp: 1) Tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với cơng tác giáo dục chính trị -tư tưởng trong quân đội. 2) Tiếp tục đổi


25 tưởng. Đây là nhóm giải pháp cơ bản, có
mới nội dung, hình thức giáo dục chính trị-tư
tính khả thi, góp phần củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội.
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng: "Công tác tư tưởng của Đảng
Nhân dân Cách mạng Lào hiện nay" của tác giả Xắc Xa Vắt Xn Thép Phim Ma Son
[88] là một cơng trình nghiên cứu độc lập, sáng tạo với kết cấu 3 chương, 7 tiết và 4 bảng
biểu phụ lục. Luận án tiếp cận và nghiên cứu làm rõ khái niệm, vị trí, vai trị của cơng
tác tư tưởng của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào và luận giải 5 yêu cầu đổi mới của công
tác tư tưởng trong giai đoạn hiện nay. Luận án đánh giá thực trạng tư tưởng của cán bộ,
đảng viên, nhân dân các bộ tộc Lào, thực trạng công tác tư tưởng của Đảng Nhân dân
Cách mạng Lào và khái quát 5 kinh nghiệm trong công tác tư tưởng. Phương hướng và 10
giải pháp mà luận án nêu ra nhằm tăng cường công tác tư tưởng của Đảng Nhân dân Cách
mạng Lào trong giai đoạn hiện nay mang tính hệ thống, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn
đất nước Lào.
Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị của tác giả Lương Ngọc Vĩnh với đề tài "Hiệu
quả cơng tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong học viên các học viện quân sự ở nước ta
hiện nay" [126] đã luận giải làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả công tác
giáo dục chính trị - tư tưởng trong học viên các học viện quân sự. Trên cơ sở khảo sát thực
trạng sử dụng nguồn lực và đánh giá kết quả đạt được trong cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng trong các học viện, tác giả đã khái quát được các mâu thuẫn cần giải quyết để
nâng cao hiệu quả cơng tác giáo dục chính trị - tư tưởng. Từ đó, đề xuất 4 nhóm giải pháp
theo hướng huy động tối đa tiềm năng của các học viện quân sự một cách hợp lý, tiết kiệm
để nâng cao hiệu quả cơng tác giáo dục chính trị - tư tưởng.
Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Công tác tư tưởng của tác giả Nguyễn Văn Út:
"Chất lượng công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở đồng bằng
sông Cửu Long hiện nay" [123] tiếp cận và luận giải có hệ thống các tư tưởng, quan điểm
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng ta về chất

lượng công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên. Tác giả phân tích,
đánh giá đúng thực trạng,xác định rõ nguyên nhân và tổng kết những bài học, kinh
nghiệm góp phần làm sáng tỏ yêu cầu cấp thiết phải nâng cao chất lượng cơng tác giáo
dục chính trị - tư tưởng. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất phương hướng và một số giải pháp