MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại Internet phát triển nhanh vượt bậc như hiện nay, mỗi nhà
báo cần trang bị kiến thức đa năng để làm báo. Thay vì chỉ cần có các kĩ năng
cơ bản như viết bài, chụp ảnh, mỗi người làm báo trong môi trường truyền
thông mới cần biết sử dụng các phương tiện tác nghiệp như máy quay, máy
ghi hình, các phần mềm dựng video, chỉnh sửa video, audio, hình ảnh, … để
mang lại cho cơng chúng Facebook những cách tiếp cận phù hợp với nhu cầu
của độc giả.
Ngày nay, công chúng không chỉ tham gia đọc báo qua báo in, sách hay
tạp chí vì trong mơi trường báo chí - truyền thơng đã xuất hiện một bộ phận
công chúng mới là công chúng Facebook. Internet phát triển, công chúng sử
dụng Facebook ngày càng tiếp cận nhanh với các phương tiện truyền tin như
điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop, … Chỉ cần có một chiếc
Smartphone có kết nối Internet là bạn đọc đã có thể đọc báo và tìm kiếm
thơng tin ở khắp mọi nơi. Vai trò của người viết là phải làm cho tác phẩm của
mình hấp dẫn với độc giả về cả hình thức và nội dung. Một bài viết đạt chất
lượng và có giá trị nhất là bài viết được nhiều người đọc và lượt tiếp cận cao;
tạo cho công chúng niềm tin và u thích tờ báo của mình.


Vai trị của cơng chúng và cơng chúng Facebook, họ là những người
trực tiếp tiếp cận và tác động vào nội dung của bài báo. Công chúng là những
người truyền thơng tin rộng rãi, là nguồn tin có ích cho tờ báo, giúp tờ báo
mạng điện tử phát triển về lợi nhuận, uy tín. Ngồi ra, cơng chúng Facebook
cịn giúp bài báo mạng tăng nhanh lượt tiếp cận, đóng góp ý kiến, ý tưởng cho
bài báo hoặc tờ báo mạng mà họ theo dõi. Để từ những nhận xét đó, tòa soạn
báo và những người làm báo mạng điện tử đề ra kế hoạch chỉnh sửa và bổ
sung, phát triển nội dung phù hợp.
Để phục vụ tốt nhu cầu của công chúng Facebook và giúp tờ báo mạng

điện tử phát triển bền vững, nhà báo cần tìm hiểu và nghiên cứu về vai trị của
cơng chúng để sáng tạo những tác phẩm báo chí thu hút bạn đọc. Nhà báo cần
có các kiến thức, kĩ năng cơ bản về làm báo điện tử, biết sử dụng tiện ích
mạng xã hội và các phương tiện truyền thông mới, kĩ thuật hiện đại. Để giúp
người đọc tìm hiểu vai trị của cơng chúng một cách cơ bản và khái quát, tôi
đã nghiên cứu những vấn đề này một cách cụ thể, đề ra những nhu cầu, vai trò
của bạn đọc báo trên Facebook và nhiệm vụ của một người làm báo mạng
điện tử để báo mạng điện tử tồn tại và phát triển theo xu thế mới. Bài viết
chắc chắn cịn có nhiều thiếu sót, rất mong thầy và các bạn đóng góp ý kiến
để bài viết của tơi được hồn chỉnh hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.

2


NỘI DUNG
I. Công chúng và công chúng Facebook trong thời đại cơng nghệ số
1. Cơng chúng
Cơng chúng là một nhóm người thuộc nhiều tầng lớp, địa vị khác nhau, họ
tiếp cận với mọi mặt, mọi biến thiên của đời sống xã hội. Từ đó, họ tiếp thu các
thơng tin, tư tưởng bằng cách ghi nhận hoặc bác bỏ. Họ được bày tỏ ý kiến, tâm
tư, nguyện vọng của mình đối với những thông tin mà họ nhận được.
Theo Nhà báo Nguyễn Thành Lợi, “xét theo góc độ vĩ mơ, cơng chúng
là một tập thể khổng lồ, xét trên góc độ vi mô, công chúng lại được thể hiện là
một cá nhân có tính đa dạng và phong phú.”
2. Cơng chúng báo chí - truyền thơng trên Facebook
Trong tác phẩm Truyền thơng – Lý thuyết và kĩ năng cơ bản, nhóm tác
giả đã chỉ ra rằng: Truyền thơng là q trình liên tục trao đổi thơng tin, tư
tưởng, tình cảm… chia sẻ kĩ năng và kinh nghiệm giữa hai hoặc nhiều người
nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau, thay đổi nhận thức, tiến tới điều chỉnh

hành vi và thái độ phù hợp với nhu cầu phát triển của cá nhân/nhóm/cộng
đồng/xã hội.
Cơng chúng báo chí - truyền thơng là những người tiếp cận với báo chí
thơng qua nội dung thơng tin mà mỗi cơ quan báo chí mang lại.
Cơng chúng Facebook được hiểu là những người sử dụng mạng xã hội
Facebook để đọc báo. Họ là những người trực tiếp hàng ngày tiếp cận với
mạng xã hội Facebook, trong quá trình xem thông tin trên mạng Facebook, họ
đọc những bài báo đã được chia sẻ trên các trang điện tử của báo; hoặc bài
viết được chia sẻ từ trang cá nhân của những người sử dụng Facebook khác.
Khi báo chí - truyền thông thay đổi theo hướng hiện đại với sự phát
triển mạng mẽ của các phương tiện truyền thông mới như máy tính bảng,

3


mạng Internet, … thì cơng chúng báo chí Facebook cũng có những thay đổi
nhất định.
Người phán quyết tối hậu cái gì là quan trọng và câu chuyện nào cần
được thuật lại chính là cơng chúng. Theo cuốn Nhà báo hiện đại, “ một trong
những điểm mới quan trọng mà báo trực tuyến dành cho bạn – độc giả - là
khả năng cho phép bạn lựa chọn thông tin ở đâu và khi nào bạn muốn. Với
một máy tính và một cổng vào Internet, bạn không phải chờ đợi bản tin buổi
tối trên ti vi hay khi phát hành tờ tin buổi sáng. Bạn có thể truy cập các nguồn
tin trên mạng bất kể giờ nào dù ngày hay đêm. Bạn có thể tìm hiểu cặn kẽ các
chi tiết và đi sâu vào vấn đề chừng nào bạn muốn, hoặc bạn có thể chọn cách
bỏ qua tất thảy ngồi những chủ đề khái qt.”
Vì lượng thơng tin mà cơng chúng có thể tiếp cận trên Facebook và tìm
kiếm thơng tin trên Internet không giới hạn, nên nhu cầu thông tin của cơng
chúng ngày càng cao. Cơng chúng địi hỏi thơng tin về vấn đề mà họ quan
tâm nhiều hơn, công chúng có thể kiến nghị lên tờ báo mà họ muốn được giải

đáp và đưa thêm thơng tin. Điều này, địi hỏi mỗi tịa soạn, phóng viên cần
quan tâm đến nhu cầu của cơng chúng, vì khơng ai khác, chính họ là những
người tiêu thụ báo chí.
II.

Những yếu tố tác động đến việc tiếp nhận thông tin trên báo

mạng điện tử của công chúng Facebook
1. Phương tiện tiếp nhận
Phương tiện truyền thơng là việc vận dụng mọi khả năng của mình để
sử dụng các phương tiện có sẵn trong tự nhiên, những công cụ nhân tạo để
diễn tả và truyền tải những thông tin, thông điệp từ bản thân đến người khác,
hay từ nơi này đến nơi khác để người nhận tiếp nhận thơng tin và bày tỏ tư
tưởng, tình cảm, dẫn đến nhận thức và thay đổi hành vi, phù hợp với sự phát
triển của xã hội.
Phương tiện mà báo mạng điện tử đưa thông tin đến với công chúng
bao gồm điện thoại thơng minh, máy tính bảng, mạng xã hội, … Các phương
4


tiện truyền tin này sẽ giúp cơng chúng tìm đọc và xem tin tức trên báo một
cách nhanh chóng mà không phải mất nhiều thời gian chờ đợi, bất cứ nơi đâu
có kết nối mạng Internet là người đọc có thể tìm kiếm thơng tin một cách dễ
dàng.
Từ việc sử dụng các phương tiện truyền thông mới, công chúng trên
Facebook vừa có thể xem tin tức, vừa có thể trở thành một “nhà báo cơng
dân”. Cơng chúng có thể viết bài để bàn luận về nhiều vấn đề diễn ra xung
quanh đời sống xã hội để gửi cho tòa soạn báo thông qua mạng Internet.
2. Nhu cầu tiếp nhận
Công chúng Facebook khác với công chúng báo in ở chỗ họ chủ động

trong việc tìm kiếm, lựa chọn thơng tin. Khi cầm một chiếc điện thoại thông
minh để vào mạng, bạn đọc muốn tìm hiểu thơng tin về tất cả các lĩnh vực của
đời sống xã hội một cách dễ dàng. Nếu muốn xem thông tin về dự báo thời
tiết, về giá xăng ngày mai hoặc giải đáp các vấn đề về đất đại, ..v..v… cơng
chúng đều có thể sớt trên Google về những từ khóa họ cần và đọc, cịn muốn
đọc về giá xăng, cơng chúng cũng có thể tìm hiểu tương tự. Thay vì việc cơng
chúng phải mở ti vi hay radio để chờ đến giờ phát sóng những thơng tin đó,
thì việc sớt (Search) trên mạng để xem là rất nhanh chóng.
Cơng chúng Facebook là những người ln sẵn sàng tranh luận, bàn
luận những vấn đề mà báo chí nêu ra. Mỗi một câu chuyện, mỗi tin tức hay
vấn đề được đưa lên báo, khi đến với công chúng những thơng tin đó đều trở
thành vấn đề bình bàn. Nhà báo vì thế mà có thể dựa vào tâm lí và ý kiến của
cơng chúng để đưa thêm những tin tức mà công chúng cần hoặc tham gia bình
bàn dựa trên đóng góp của cơng chúng.
Một vụ việc từ chưa được biết đến nhiều sẽ nhanh chóng thu hút sự
quan tâm của công chúng Facebook bằng việc công chúng chia sẻ tin tức đó
trên mạng xã hội. Đơn cử, việc một Trưởng Công an xã Quảng Điền, huyện
Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk đã to tiếng quát mắng và vứt hàng hóa của ngườ
dân bán tại một khu chợ xã Quảng Điền khiến nhiều người dân bức xúc. Có
5


Facebooker đã quay lại video và đăng lên mạng xã hội. Nhà báo từ việc theo
dõi mạng xã hội đã xác minh thông tin và đưa tin về vụ việc. Với sự lan
truyền mạnh mẽ của mạng xã hội Facebook, video đã được rất nhiều người
bình luận, lên án đối với vị Trưởng Công an xã. Hầu hết cư dân mạng đều cho
rằng hành động của vị cán bộ là côn đồ và không xứng đáng đứng trong hàng
ngũ Công an Nhân dân.
3. Điều kiện tiếp nhận
Việc tiếp nhận thông tin trên báo chí của cơng chúng Facebook cũng

phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội. Mỗi bạn đọc đều tiếp nhận
thông tin qua các kênh và phương tiện truyền tin khác nhau. Điều kiện tiếp
nhận ảnh hưởng không nhỏ tới việc tiếp cận thông tin của cơng chúng, từ đó
việc tiếp cận thơng tin khơng đồng đều giữa các vùng miền.
Trong cuốn Truyền thông - Lý thuyết và kĩ năng cơ bản, TS. Đỗ Thị
Thu Hằng đã chỉ ra rằng: mọi quy trình truyền thơng đều diễn ra trong những
môi trường cụ thể. Môi trường truyền thơng được hình thành từ những điều
kiện khác nhau nhưng bao gồm hai yếu tố chính là các yếu tố môi trường tự
nhiên - kỹ thuật và các yếu tố mơi trường tâm lí – xã hội. Các yếu tố thuộc hai
loại này có mối quan hệ với nhau trong điều kiện cụ thể mà q trình truyền
thơng diễn ra.
Về yếu tối môi trường - kĩ thuật bảo đảm cho thông điệp được truyền đến
đối tượng một cách đầy đủ và trọn vẹn. Địa hình, quang cảnh, mơi trường xung
quanh, … các phương tiện kĩ thuật truyền dẫn có tác động trực tiếp đến chất lượng
truyền thơng tin. Địa hình có nhiều núi cao có thể ngăn cản sóng truyền hình và
sóng điện thoại. Thời tiết xấu có thể ảnh hưởng đến kết nối mạng, …
Đối với yếu tố môi trường tâm lí - xã hội tác động rất lớn đến hiệu quả
tiếp nhận. Trong thực tế, ta thấy, sự hưng phấn, cường độ của sự chú ý, tâm
trạng, tâm lí, … của đối tượng tiếp nhận thơng điệp,thuộc các yếu tố này có
ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng truyền thơng. Dó đó, nhà báo , nhà truyền
thơng phải cố gắng làm chủ môi trường truyền thông; nhà báo cần phải chuẩn
6


bị nội dung thơng điệp phù hợp với nhóm cơng chúng ở từng điều kiện tự
nhiên, tâm lí khác nhau để lôi kéo họ chú ý đến nội dung của mình.
III.

Vai trị của cơng chúng Facebook trong việc phát triển của


báo điện tử
1. Tiếp nhận và truyền thông tin rộng rãi
Cơng chúng Facebook chính là người tiếp nhận thơng tin trên báo điện
tử. Từ những thông tin trên báo, công chúng có thể chia sẻ, mời mọi người
đọc báo. Tờ báo với cơng chúng có một mối quan hệ mật thiết, một bài báo
khi chờ được đăng tải, mục đích trước tiên là phải quan tâm đến đối tượng
tiếp nhận của tờ báo.
Từ những bài báo trên báo mạng điện tử công chúng vừa là người tiếp
nhận vừa là đối tượng tác động của báo chí. Việc thơng tin trên báo chí được
chia sẻ trên mạng xã hội có thể có tác động một chiều hoặc nhiều chiều đến
người đọc; dẫn tới thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi của con người.
Cơng chúng khi đọc báo, bài báo có chất lượng và mang lại lợi ích cho
một nhóm cơng chúng nào đó thì họ sẽ chia sẻ lên trang cá nhân Facebook
của mình hoặc mời bạn bè của mình cùng đọc báo. Từ đó, thơng tin trên báo
được lan truyền mạnh mẽ. Một hoàn cảnh éo le, khi báo chí đăng tải, với sức
mạnh của truyền thơng trên Facebook, rất nhiều các mạnh thường quân, các
nhà hảo tâm đã cùng chung tay, đóng góp ý tưởng và giúp đỡ về vật chất và
tinh thần cho những hồn cảnh cịn kém may mắn.
Gần đây, trường hợp anh Phạm Tú Biên, sinh viên khóa K33 Khoa Báo
chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền mắc căn bệnh u não. Do hoàn cảnh gia
đình khó khăn, tất cả tài sản gia đình đã thế chấp để lo chi phí cho anh được
mổ lần đầu tiên. Xác minh thơng tin và hồn cảnh của anh, các thầy cơ giáo
trong Khoa Báo chí đã liên hệ với các anh chị cựu sinh viên viết bài kêu gọi
ủng hộ. Đồng thời, các thầy cô đã đăng tải thông tin lên Facebook và chia sẻ
những bài báo viết về hoàn cảnh của anh Biên. Ngay sau đó, rất nhiều các nhà
hảo tâm, các thầy cơ trong và ngoài trường, cựu sinh viên và bạn bè các lớp,
7


… đã chia sẻ tấm lịng của mình qun góp tiền ủng hộ anh Biên. Như vậy, để

thấy được vai trị của cơng chúng Facebook trong việc truyền tin là rất quan
trọng. Ngồi trường hợp anh Biên cịn biết bao những hoàn cảnh khác cũng từ
sự chia sẻ của bạn đọc mà nhận được sự yêu thương, đùm bọc lẫn nhau của cả
cộng đồng.
Công chúng Facebook không chỉ tiếp nhận bài báo và bình luận, nhận
xét về bài báo đó; họ còn là nguồn phát tới những bạn đọc khác hoặc những
người chưa biết đến những tác phẩm mà họ đã đọc. Thông tin trên báo đa
phần đều là những thơng tin có tác động tích cực đến cơng chúng, giúp con
người thay đổi hành vi, sống tiến bộ. Bởi vậy, chỉ một hành động chia sẻ đã
khiến bài báo mạng điện tử vừa tăng lượt tiếp cận, vừa thực hiện được chức
năng phản biện xã hội của mình.
2. Là nguồn cung cấp thông tin
Báo điện tử là một loại hình báo chí có nhiều ưu thế vượt trội trong việc
giúp cơng chúng có thể tự do bày tỏ tư tưởng, quan điểm và cung cấp thơng
tin cho báo chí.
Thời đại kĩ thuật số, cơng chúng Facebook có nhiều cơ hội trong việc
sử dụng các công nghệ số nhưu: điện thoại di động, máy tính bảng, máy quay,
… về các sự kiện xảy ra xung quanh cuộc sống con người và nhanh chóng gửi
tới các cơ quan báo chí.
Những thơng tin mà bạn đọc cung cấp đôi khi lại trở thành những đề tài
rất đáng quan tâm của báo chí, đặc biệt là cơ quan báo chí mà họ gắn bó, cộng
tác.
Các tịa soạn rất quan tâm đến vai trị của cơng chúng Facebook . Vì
vậy, các cơ quan báo chí đã lập ra các đường dây nóng, hịm thư bạn đọc, nhịp
cầu độc giả, … Có tịa soạn có cả một ban chun mơn, hoặc cử những phóng
viên cụ thể chịu trách nhiệm mảng này.
Cơng chúng có thể gợi ý đề tài, cung cấp thông tin những vấn đề đang
bức xúc hoặc những vấn đề mới, quan trọng ở một số địa phương để phóng
8



viên tìm hiểu, xác minh, … Hoặc cơng chúng có thể gửi những bài viết hồn
chỉnh cho tịa soạn báo, đóng góp bài viết cho báo mạng điện tử.
3. Đóng góp ý tưởng, ý kiến đối với tờ báo
Cơng chúng Facebook có thể tự ý lựa chọn và lí giải thơng tin theo sự
hiểu biết và suy luận của mình. Họ hồn tồn có thể tự tìm và chắt lọc thơng
tin để đọc.
Những bình luận, những ý kiến đóng góp của cơng chúng là căn cứ để
tịa soạn thay đổi các phương thức đưa tin, chỉnh sửa và bổ sung thông tin để
phù hợp với bạn đọc, đúng và đủ nội dung với tình hình thực tiễn.
Nhiều ý kiến phản ánh của bạn đọc đã giúp tòa soạn lên những kế
hoạch thông tin cụ thể, giúp đáp ứng nhu cầu của cơng chúng một cách dễ
dàng. Ví dụ, khi cơng chúng nêu ý kiến về các phương pháp dạy và học báo
chí - truyền thơng, Kế hoạch Đổi mới phương pháp dạy và học báo chí truyền
thơng của Đặc san Báo chí trẻ của Học viện Báo chí và Tuyên truyền ra đời sẽ
đáp ứng nhu cầu của độc giả, đáp ứng nhu cầu cơng chúng về tính thời điểm.
4. Trả tiền cho tờ báo
Để duy trì và phát triển, mỗi tờ báo mạng điện tử đều phải quan tâm
đến lợi nhuận và lợi ích kinh tế. Báo điện tử bán chạy nhất là khi có lượng
người truy cập nhiều nhất, vì vậy tịa soạn phải sản xuất ra những tác phẩm
báo chí thu hút cơng chúng nhất.
Cơng chúng Facebook chính là khách hàng của tờ báo mạng điện tử.
Cơng chúng có thể trở thành độc giả trung thành của tờ báo khi họ yêu
thích và sẵn sàng theo dõi những chuyên đề, những sự kiện nóng hổi trên báo; họ
sẽ truy cập liên tục và thường xuyên để thỏa mãn nhu cầu thông tin của bản thân.
Công chúng Facebook cịn trả tiền tờ báo thơng qua việc đọc và xem
các quảng cáo trên báo, phần quảng cáo trên báo chí cũng là phần nguồn thu
đáng kể của tờ báo, doanh nghiệp đã tính chi phí quảng cáo đó vào giá thành
sản phẩm.
5. Tăng lượng tương tác

9


Để tăng lượt tương tác, mỗi tờ báo điện tử cần phụ thuộc rất nhiều vào
công chúng Facebook. Bởi bộ phận công chúng này là những người tiếp nhận
thông tin thông qua Internet rất lớn. Sau mỗi tin tức, công chúng được bày tỏ
quan điểm và suy nghĩ của mình nên họ có thể chia sẻ và lan truyền thơng tin
đó trên mạng xã hội. Từ đó, bạn bè và những người sử dụng Facebook tùy
nhu cầu và sự tò mị của mình, họ nhấp vào link bài để đọc bài báo. Điều này
góp phần tăng lượt tương tác nhất định cho tờ báo. Có những bài báo được
chia sẻ (share) mạnh mẽ trên mạng đã giúp bài báo điện tử tăng lượt truy cập
nhanh chóng, tốc độ lan truyền thông tin nhanh.
Trên mỗi bài viết của mỗi báo điện tử thường hay có các chương trình
tương tác, gồm nhiều dạng khác nhau, ví dụ “Ý kiến bạn đọc”, “Ý kiến của
bạn”, “chia sẻ lên Facebook”, “Like” (nghĩa là thích), … Qua các tính năng
này, việc khảo sát, thu thập ý kiến của độc giả hay với những vấn đề, sự kiện
có ý nghĩa trái chiều được phát huy hiệu quả.
Công chúng hiện nay khi sử dụng mạng xã hội Facebook, họ tham gia
rất nhiều vào các hội, nhóm trên Facebook. Qua đó, các cơ quan báo chí thành
lập các Diễn đàn, nhóm và trang (Fanpage) nhằm thu hút độc giả đọc báo
bằng cách đưa những thông tin của báo phù hợp với đặc trưng của các hội,
nhóm đó lêm trang, nhóm do cơng chúng lập ra để họ đọc và tương tác với bài
viết. Từ một người nhìn thấy bài viết đến cả trăm, cả nghìn người và lượt
tương tác của bài viết từ đó cũng tăng lên vượt trội.
IV.

Bài học kinh nghiệm

1. Yêu cầu đối với nhà báo đa phương tiện
Khi viết bài cho báo mạng điện tử, địi hỏi mỗi nhà báo, phóng viên

khơng chỉ có kiến thức cơ bản về mọi vấn đề của đời sống xã hội. Mà mỗi
người làm báo trong môi trường báo chí đa phương tiện cần biết tổng hợp
thơng tin trên báo sao cho thu hút người đọc; nhà báo cần biết sử dụng các kĩ
thuật truyền thông mới như sử dụng các phần mềm Photoshop, Paint, phần
mềm quay, dựng video, … để vận dụng vào làm báo đa phương tiện.
10


Trong thời đại công nghệ thông tin và Internet phát triển vượt bậc, việc
công chúng quan tâm những bài báo có sử dụng các cơng cụ truyền thơng để
đưa thơng tin đến bạn đọc là rất lớn. Ngày nay, công chúng rất khan hiếm thời
gian và khơng có nhu cầu muốn đọc báo với số lượng chữ nhiều như báo giấy,
vì vậy mỗi bài báo khi sử dụng các mơ hình làm báo có Ìnphographic, có
video, có audio, hình ảnh động, … sẽ rất thu hút người đọc.
Thứ nhất, đối với yêu cầu của nhà báo đa phương tiện, nhà báo cần thu
hút sự hợp tác và cùng tham gia của cơng chúng. Trong thực tế, quy trình
truyền thơng truyền thống diễn ra với việc sự kiện được nhà báo truyền tải tới
công chúng thông qua các phương tiện truyền thơng, Trong q trình đó, cơng
chúng bị động trong q trình tiếp nhận thơng tin. Trong mơi trường truyền
thơng mới thì cơng chúng đóng vai trị chủ động hơn, họ có thể xem thơng tin
theo u cầu của mình. Mơ hình truyền thơng được chuyển từ truyền thơng
một chiều sang truyền thơng tương tác.
Ví dụ, trước đây khi bài báo được đăng trên báo giấy, người phát hành
báo sẽ mang báo đến phát khắp các cơ quan, bệnh viện, gia đình thương binh,
gia đình có cơng với cách mạng, … Thì nay, khi cơng nghệ truyền thơng phát
triển, mạng điện thoại và Internet phủ sóng, khi muốn xem thơng tin gì cơng
chúng có thể lên mạng sớt Google hoặc lên các trang mạng xã hội như
Facebook, Twitter, Intagram, … để đọc và thu thập được nhiều thông tin hơn.
Họ không còn phải đợi đến khi xuất bản nhật báo, tuần báo để đọc thông tin
như trước đây.

Thứ hai, nhà báo cần biết tổng hợp và chắt lọc thông tin. Trong môi
trường truyền thông số, lượng thông tin đem đến cho độc giả vô cùng phong
phú và đa dạng từ nhiều nguồn khác nhau. Sự ảnh hưởng của các phương tiện
truyền thông ngày càng lớn, khả năng phân biệt của công chúng đối với độ
chính xác của thơng tin lại khơng cao,
Trong bối cảnh đó, địi hỏi nhà báo trong q trình tổng hợp và chắt lọc
thơng tin càng phải cẩn trọng hơn; đem đến cho độc giả những sản phẩm báo
11


chí, truyền thơng chất lượng, giảm thiểu những khó khăn cho công chúng
trong vấn đề tiếp nhận thông tin.
Thứ ba, thơng tin trên báo mạng nhanh nhưng cần phải chính xác.
Trong kỉ nguyên truyền thông hội tụ, sự hội tụ về mặt kĩ thuật đã khiến tốc độ
truyền phát thông tin tăng lên chóng mặt, nhưng chất lượng nội dung không
được đảm bảo. Cuộc cạnh tranh giữa các phương tiện truyền thông ngày càng
gay gắt về thời gian, về nội dung và phương thức đưa tin, bài. Vì vậy, để cơng
chúng trung thành với bài báo của mình, mỗi nhà báo cần khơng ngừng thơng
tin nhanh nhưng cần phải chính xác, tránh bịa đặt, gây mất đi lịng tin của
cơng chúng.
Thứ tư, nhà báo cần có tư duy đa phương tiện. Nhiều nhà báo hiện nay
rất khó khăn trong việc sử dụng các phương thức làm báo hiện đại. Trong thời
đại ngày nay, người dùng Facebook và Internet lại thích đọc những bài báo có
nội dung đa phương tiện hơn là những bài báo chỉ bao gồm chữ viết và hình
ảnh. Vì vậy, mỗi nhà báo cần có tư duy làm báo hiện đại, tìm hiểu những cách
thức làm báo mới để có thể thu hút được độc giả và trau dồi vốn kiến thức đa
phương tiện của mình.
2. Nghiên cứu nhu cầu của công chúng để sáng tạo tác phẩm
Để tờ báo đến được với công chúng, nhà báo là những người phải am
hiểu nhu cầu và nguyện vọng của công chúng. Công chúng Facebook gồm

nhiều tầng lớp khác nhau, họ là những người có nhu cầu thơng tin cao. Vì vậy,
nhà báo cần nghiên cứu nhu cầu của cơng chúng để sáng tạo tác phẩm báo chí
phục vụ chính nhu cầu của họ.
Hội chủ bút nhật báo Mỹ (American Society of Newspaper Editors)
đã bảo trợ cho một đề án nghiên cứu với ý định thiết lập một tờ báo của
thế kỉ 21.
Bản tóm tắt những gì các nhà nghiên cứu kết luận về những đòi hỏi của
độc giả bao gồm: Độc giả muốn có nhiều thơng tin; độc giả muốn tin tức phải
có liên quan và tập trung vào họ và cộng đồng quanh họ; độc giả không muốn
12


báo của họ phớt lờ những gì đang diễn ra ở nơi khác trong nước và trên thế
giới; độc giả không bị lừa phỉnh bởi những mánh lới quảng cáo hay cách trình
bày bay bướm. Họ chỉ chấp nhận chúng khi nào chúng có vẻ liên quan đến bài
viết, làm cho bài báo dễ “nuốt” hay làm cho thông tin dễ hiểu hơn. Nếu những
mánh lới câu khách đó quá lộ liễu hay cách trình bày quá khác lạ, người đọc
sẽ vứt bỏ chúng vì đã làm họ khơng được thoải mái khi đọc báo; độc giả
muốn những tin tức thiết thực va hữu ích để giúp cho họ hồn thiện cuộc
sống. Họ cần những mẹo vặt và những lời khuyên. Vì lối sống của độc giả
thay đổi, các chủ bút phải tạo ra những tờ báo đi sâu vào đời sống.
Trong cuốn Nhà báo hiện đại/The Missouri Group; Trần Đức Tài, NXB
Trẻ, các tác giả cũng chỉ ra rằng: Những người làm báo theo lối cũ là những
người gác cửa thông tin, lựa chọn từ nhiều nguồn tin phức tạp, vứt bỏ nhiều
và chỉ cho một số được xuất hiện trên trang báo và màn ảnh. Những nhà báo
của thế kỉ 21 là những hoa tiêu lão luyện. Họ sẽ tiếp tục tổ chức và lí giải
thơng tin, nhưng cơng chúng của họ sẽ trơng đợi và địi hỏi nhiều hơn là
những gì chỉ để vừa trang báo hay màn ảnh nhỏ. Người ta bị áp lực về mặt
thời gian nên khơng thể lãng phí cho những thơng tin khơng liên quan hay
khơng hữu ích. Và khi họ cần biết nhiều hơn, họ phải được biết ngay lập tức.

Vì vậy, nhà báo khi nghiên cứu nhu cầu của độc giả Facebook cần phải
quan tâm đến nguyện vọng, mong muốn của độc giả. Nhà báo trong thời đại
công nghệ thông tin và cạnh trạnh khốc liệt về tốc độ thông tin trên báo mạng
điện tử cần phải vạch ra những tính chất quan trọng cần có của một trang báo,
bài báo mạng.
Theo công ty Gannet, nơi đã xuất bản hơn 100 tờ báo, đã nêu ra những
tính chất cần có để tạo ra một tờ báo kiểu mẫu sẽ hấp dẫn độc giả thế kỉ 21,
bao gồm:
Hình thức bắt mắt :tờ báo phải nhiều màu sắc, hấp dẫn, sinh động, thỏa
mãn mắt người xem cũng như thách thức trí óc họ hoạt động.

13


Thông tin dày đặc nhiều tầng nhiều lớp: Đồ thị, hình ảnh, biểu đồ, danh
sách và phần tham khảo từ nhiều nguồn khác nhau sẽ thỏa mãn được những
bạn đọc đói tin tức bổ ích mà lại bị áp lực về thời gian.
Tính tương tác: Cho bạn đọc biết cách cùng tham dự vào tờ báo, cách
phản hồi tin tức, cách liên hệ với chuyên gia, với độc giả khác hay với chính
tờ báo.
Tính liên quan: Cho những độc giả hoài nghi thấy tin tin tức thiết thực
với họ như thế nào. Đưa những con người gần gũi với độc giả vào bài báo của
bạn. Thuật lại tác động và tầm quan trọng của tin tức.
Tính đa dạng: Xã hội có nhiều mặt hơn là những gì tin tức phản ánh.
Hãy chắc rằng bạn bao quát được toàn bộ cộng đồng.
Từ đó thấy được, để một bài báo đa phương tiện nhận được sự quan
tâm đáng kể của độc giả, nhà báo cần tìm hiểu vai trị của cơng chúng để sáng
tạo tác phẩm báo chí phù hợp với nhu cầu của họ. Bất kể bài báo nào cũng
cần tạo được sự hấp dẫn đối với độc giả của mình; để độc giả trung thành và
yêu thích tờ báo mà họ tin đọc.

3. Tác nghiệp báo chí trong mơi trường truyền thông hiện đại
Trong môi trường truyền thông hiện đại, mỗi nhà báo khi tác nghiệp
báo mạng điện tử phải trang bị cho mình đầy đủ các cách làm báo hiện đại.
Người làm báo không chỉ biết viết, chụp, mà cần phải học các kĩ năng sử
dụng mạng xã hội, kĩ năng quay phim, dựng video và nhiều các kĩ năng khác
để áp dụng vào sáng tạo tác phẩm báo chí.
Một trong những kĩ năng quan trọng của nhà báo đa phương tiện là biết
sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là mạng xã hội phổ biến hiện nay -Facebook để
thâu tóm tin tức và tăng lượng tiếp cận cho tác phẩm báo chí. Mạng xã hội
hiện nay đang trở thành một kênh thông tin hữu hiệu để nhà báo tìm kiếm đề
tài và khảo sát nhu cầu của cơng chúng, từ đó viết lên những tác phẩm thu hút
bạn đọc. Một sự kiện diễn ra, công chúng tiếp cận và đưa tin rất nhanh trên
mạng xã hội, ví dụ như một vụ cháy, hủy hoại tài sản, hay bạo lực xảy ra,
14


người dùng mạng xã hội đăng tải trên các trang mạng xã hội như Facebook,
Twitter, Intagram, … nhanh chóng được lan truyền và trở thành tin tức đăng
trên báo khi nhà báo tiếp cận thơng tin đó và xác minh thơng tin.
Chính vì vậy, mỗi nhà báo đang hoạt động báo chí mà khơng trang bị
cho bản thân kĩ năng sử dụng mạng xã hội và tương tác trên mạng xã hội, đặc
biệt là Facebook thì nhà báo rất dễ để hụt mất những thông tin quan trọng, đề
tài hay, chưa kể việc sẽ bị coi là lạc hậu trong thời đại cơng nghệ.
Nhà báo ngồi ra khi tác nghiệp trong môi trường truyền thông mới cần
nhạy cảm trước mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; nhà báo phải am hiểu cơ
bản về các vấn đề nảy sinh trong xã hội, biết rung động và có cá tính riêng khi
làm báo. Nhà báo cần có tư duy logic trong mọi tình huống, biết phân tích
đúng sai và có kĩ năng làm báo nền tảng.

15



TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tác nghiệp báo chí trong mơi trường truyền thông hiện đại, TS
Nguyễn Thành Lợi, NXB Thông tin và Truyền thông.
2. Nhà báo hiện đại/The Missouri, Trần Đức Tài, NXB Trẻ,2014.
3. Truyền thông - Lý thuyết và kĩ năng cơ bản,TS. Đỗ Thị Thu Hằng,
NXB Chính trị quốc gia.
4. Truyền thông đại chúng và phát triển xã hội, PGS.TS.Lê Thanh
Bình, NXB Chính trị Quốc gia.
5. Lý thuyết và kĩ năng báo mạng điện tử, TS. Nguyễn Thị Trường
Giang, NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2014

16