TIỂU LUẬN
MƠN: BÁO CHÍ TRUYỀN THƠNG VÀ DƯ LUẬN XÃ HỘI.

Nội dung thực hiện:
MỖI NGƯỜI NÊU HAI TRƯỜNG HỢP KHỦNG HOẢNG VÀ PHÂN TÍCH
VAI TRỊ CỦA BÁO CHÍ TRUYỀN THƠNG THAM GIA GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ NHƯ THẾ NÀO? TỪ ĐÓ GHI NHẬN NHỮNG KINH NGHIỆM THỰC
TẾ VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ ĐỐI VỚI DƯ LUẬN XÃ HỘI?

0


Bài làm
Trong đời sống Xã hội, đôi khi xảy ra những sự kiện gây hậu quả
nghiêm trọng và vấn đề đó được coi là khủng hoảng.
Để giải quyết những vấn đề đó cơ quan chức năng phải đưa ra những
giải pháp nhằm xử lí khủng hoảng. Tham gia giải quyết vấn đề khủng hoảng
đó, thì Báo chí – truyền thơng đóng góp vai trị rất lớn, vừa là đưa thơng tin
kịp thời giúp ổn định xã hội, phản biện những vấn đề liên quan để quần chúng
nhân dân hiểu rõ vấn đề, giải quyết những hồi nghi của Cơng chúng đối với
sự kiện, thậm chí là nêu lên những ý kiến tham mưu để cơ quan chức năng
xem xét, cân nhắc thực hiện sao cho sự việc được giải quyết thấu đáo, đúng
pháp luật, và được nhân dân đồng tình ủng hộ.
Trong khi tham gia phản biện xã hội, thực hiện quyền tự do ngơn luận
trên Báo chí, đơi khi Báo chí đã phạm phải sai lầm khiến sự việc trở nên trầm
trọng, thậm chí Báo chí là nguồn cơn của khủng hoảng.
Trong khuân khổ Tiểu luận môn học Báo chí Truyền thơng và Dư luận
Xã Hội, do PGS, TS Nguyễn Văn Dững giảng dạy. Học viên xin được nêu hai
sự kiện lớn được nhiều người quan tâm, trong đó có sự góp mặt cả tích cực và
tiêu cực của Báo chí, đó là sự kiện: Nước Mắm nhiễm chất Arsen; Sự kiện
Formosa xả thải ra môi trường biển miền trung Việt Nam.

1


Sự kiện thứ nhất: Nước Mắm có chất Arsen. Trong sự kiện này, Báo
chí là nơi giúp khởi nguồn gây nên thảm họa.

Ngày 14/10/2016, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng
(Vinastas) công bố kết quả khảo sát nước mắm thông qua việc đăng bài “Báo
cáo kết quả khảo sát nước mắm trên toàn quốc” trên trang web của Hội; Ngày
17/10/2016, Vinastas tổ chức buổi họp báo báo cáo kết quả khảo sát nước
mắm trên tồn quốc. Theo đó, tại 10 tỉnh/ thành phố trên cả nước, 101/150
mẫu nước mắm được khảo sát (chiếm 67,33%) không đạt quy định về hàm
lượng Arsen (thạch tín) cho phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là
1.0mg/L. Trong đó, hàm lượng Arsen tổng của các mẫu không đạt theo quy
định dao động từ trên 1,0mg/L đến 5 mg/L; Đến ngày 18/10/2016, Hội Tiêu
chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng tiếp tục đăng tải bài “Gần 85% mẫu nước
mắm của 88 doanh nghiệp không đạt tiêu chuẩn” trên trang web của Vinastas.
Theo đó, các cơng bố và bài viết của Vinastas đồng loạt có nội dung
cơng bố 95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40% độ trở lên được đánh giá
là hàm lượng thạch tín (Arsen) – một loại á kim cực độc vượt ngưỡng.
Thơng tin này nhanh chóng được đồng loạt đăng, phát trên nhiều
phương tiện thông tin đại chúng, đã tạo thành một “chiến dịch truyền thông”
gây sợ hãi.
2


Trước hết từ nội dung mập mờ mà Vinastas công bố trong “Thơng cáo
báo chí” của họ. Sau khi nêu: “Đặc biệt, có khoảng 67% mẫu khơng đạt chỉ
tiêu Arsen tổng theo quy định của Bộ Y tế.

Arsen vô cơ mới chính là thạch tín độc hại, cịn Arsen hữu cơ là chất
tồn tại tự nhiên trong hải sản hay các ngun liệu làm nước chấm, khơng độc
hại gì đối với cơ thể con người, vì vậy mà khơng quy định giới hạn. Ngay cả
những nước rất chặt chẽ về an tồn thực phẩm như châu Âu hay Mỹ cũng
khơng quy định giới hạn arsen hữu cơ.
Mặc dù vậy, Vinastas khơng hề giải thích giữa hai loại arsen hữu cơ và
vô cơ loại nào là độc hại loại nào không độc hại, để liền theo đó kết luận:
“Theo quy định QCVN 8-2: 2011/BYT, hàm lượng asen (thạch tín) cho phép
có trong sản phẩm nước chấm tối đa là 1,0 mg/L. Tuy nhiên, kết quả thử
nghiệm arsen tổng cho thấy 101/150 mẫu khảo sát (chiếm 67,33%) không đạt
quy định của QCVN này”.
Vinastas cịn nhấn mạnh “các mẫu nước mắm có độ đạm càng cao, tỉ lệ mẫu
có hàm lượng arsen tổng vượt ngưỡng quy định càng tăng”, nhằm ám chỉ sự
độc hại của nước mắm truyền thống.
Kết quả khảo sát của Vinastas về thạch tín trong nước mắm, nếu cơng
bố một cách trung thực thì phải cơng bố các mẫu nước mắm được khảo sát
khơng nhiễm thạch tín theo QCVN 8-2:2011/BYT mới chính xác, nhưng họ
đã khơng làm như vậy.
Thơng tin này đã nhanh chóng được lan truyền trên các phương tiện
truyền thơng với tần số dày đặc. Thậm chí một vài ý kiến còn cho rằng, sự vụ
Nước Mắm đã lột tả bản chất Báo chí “lăn xả” ở nước ta. Nhìn vào con số hơn
44 nghìn bài báo sai sự thật, 50 cơ quan báo chí bị sử phạt trong một vụ việc
khiến chúng ta đáng phải suy nghĩ.
Trong kết luận của Bộ TT-TT nêu rõ: Từ ngày 12 đến 23-10, truyền
thơng xã hội có trên 44.000 bài viết, 95.000 lượt chia sẻ, 108.000 thảo luận,
trên 63.000 bình luận. “Đỉnh điểm là ngày 18-10, sau khi VINASTAS công
3


bố kết quả chương trình khảo sát chất lượng 150 mẫu nước mắm đóng chai

của 88 nhãn hiệu, trên mạng xã hội có trên 42.275 thảo luận; 50 cơ quan báo
chí đã cho đăng gần 560 tin, bài (170 tin, bài cơng bố kết quả khảo sát có nội
dung sai sự thật từ Báo Thanh Niên và VINASTAS; 390 tin, bài thông tin kết
quả công bố từ Bộ Y tế và các cơ quan chức năng).
Ai cũng biết thạch tín là một chất cực độc, thường được sử dụng làm
thuốc diệt chuột, nên sự sợ hãi, hoang mang đối với nước mắm bao trùm lên
người tiêu dùng. Nếu khơng xóa tan nỗi sợ hãi này thì ngành sản xuất nước
mắm truyền thống đứng trước nguy cơ bị phá sản hàng loạt.
Sự vụ rúng động trên Báo chí nói trên đã được cơ quan chức năng
nhanh chóng vào cuộc, đưa ra biện pháp xử lí, đồng thời yêu cầu các báo đăng
thơng tin sai sự thật phải cải chính, xin lỗi.
Vụ việc đã khiến Vinastas bị xử phạt 15 triệu đồng; cùng đó là 50 cơ
quan báo chí bị xử phạt. Báo Thanh Niên bị xử mức phạt cao nhất trong
khung xử phạt về hành chính trong hoạt động Báo chí là 200 triệu đồng. Bộ
Thông tin và Truyền thông công bố hành vi vi phạm của báo Thanh
Niên: Thông tin sai sự thật gây phương hại đến lợi ích quốc gia theo điểm b
khoản 6 Điều 8 Nghị định số 159/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính
phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản;
Phạt 8 cơ quan báo chí từ 40 đến 50 triệu đồng. Theo công bố của Bộ Thông
tin và Truyền thông, hành vi vi phạm của các cơ quan này là: Thông tin sai sự
thật gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng theo điểm a khoản 5 Điều 8 Nghị định số
159/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013; Phạt 41 cơ quan báo chí khác từ 10 đến
15 triệu đồng Theo công bố của Bộ Thông tin và Truyền thông, hành vi vi
phạm của các cơ quan này là: Thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng nghiêm
trọng theo điểm a khoản 3 Điều 8 Nghị định số 159/2013/NĐ-CP ngày
12/11/2013.
Ngồi việc gỡ bài, đăng thơng tin cải chính, xin lỗi, hàng loạt bài báo
phân tích chỉ rõ sự đánh đồng giữa Arsen vô cơ (gây độc hại cho sức khỏe
4



người dùng) và Arsen hữu cơ (khơng có hại cho sức khỏe con người) được
đăng tải. Từ đó dần giúp cho công chúng xoa dịu hoang mang, lấy lại niềm tin
đối với sản phẩm Nước mắm truyền thống, giúp hàng loạt doanh nghiệp sản
xuất nước mắm đóng chai truyền thống thoát khỏi bờ vực phá sản.
Ngày 21/10/2016 trong bài phỏng vấn đăng tải trên báo điện tử của
Đài tiếng nói Việt Nam (VOV.vn) trả lời về sự việc trên. Bộ trưởng Bộ
TT&TT Trương Minh Tuấn nói “Vụ nước mắm nhiễm chất Asen: Có dấu
hiệu câu kết bất lương”. Theo đó Bộ trưởng TT&TT cho rằng: “ Về động cơ,
sự tùy tiện và sai phạm của những người tổ chức khảo sát và cơng bố thơng
tin, liệu có ai đứng đằng sau điều khiển việc đó, đề nghị các cơ quan chức
năng sẽ điều tra làm rõ. Ở đây, tôi chỉ nói về trách nhiệm của các cơ quan
báo chí và các nhà báo.
Điều tơi nói trên đây về bản Quy chuẩn, bất cứ phóng viên nào viết về
an tồn thực phẩm đều nhất định phải biết, chẳng cần đến sự chỉ dẫn của các
nhà chun mơn, bởi vì phóng viên viết về lĩnh vực nào đều phải có kiến thức
nền về lĩnh vực đó.
Trong trường hợp này, phóng viên phải nhận ra ngay sự mập mờ trong
bản “Thông cáo báo chí” của Vinastas và lẽ ra họ phải lập tức đối chiếu bản
QCVN 8-2:2011/BYT, xem trong đó quy định những gì, việc này chỉ cần
chưa tới 5 phút tra cứu. Nếu phóng viên cẩu thả thì biên tập viên nhất định
phải làm điều đó.
Một thơng tin liên quan đến tâm trạng của hàng chục triệu người (tiêu
dùng nước mắm) và công ăn việc làm của hàng chục vạn người (sản xuất
nước mắm) mà được đưa một cách cẩu thả không kiểm sốt, xin nói thẳng là
cơ quan báo chí đó liệu có đáng được cơng chúng tin cậy?
Đó là giả định những cơ quan báo chí và các nhà báo đưa tin trên là
lương thiện, chỉ cẩu thả và thiếu chun nghiệp mà thơi. Cịn việc nếu có sự
câu kết để cố ý tạo thành một chiến dịch truyền thông lấy người tiêu dùng làm
“con tin” nhằm làm lợi cho doanh nghiệp này gây hại cho doanh nghiệp kia

5


thì trở thành một vấn đề khác. Đó khơng chỉ là sự bất lương mà còn vi phạm
pháp luật.”
Vai trò của Báo chí trong vụ Nước Mắm nói trên:
Trong sự vụ nêu trên, ta nhận thấy rằng Báo chí đã góp phần gây nên
khủng hoảng trầm trọng. Báo chí là nơi khơi nguồn bùng nổ thông tin dẫn
đến hoang mang trong dư luận, khiến hàng trăm doanh nghiệp tiến đến bờ
vực phá sản.
Và cũng rất may mắn rằng, Báo chí đã nhanh chóng phát hiện ra sự
thật, đồng thời có các biện pháp khắc phục bằng cách gỡ bài, đăng thơng tin
cải chính, xin lỗi và chịu xử phạt hành chính theo quy định của Pháp luật.
- Báo Tuổi trẻ Online đăng tin cải chính: “Chiều tối 17-10-2016,
báo Tuổi Trẻ Online đã đăng bản tin "67% mẫu nước mắm chứa thạch tín
vượt ngưỡng". Thơng tin này bắt nguồn từ buổi họp báo công bố kết quả khảo
sát nước mắm của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng (Vinastas) tổ
chức chiều cùng ngày.
Ngay sau đó, sau khi xem xét sự bất thường của kết quả khảo sát của
Vinastas, toà soạn đã chủ động gỡ bỏ tin này trên Tuổi Trẻ Online.
Đồng thời, Ban biên tập báo Tuổi Trẻ đã chỉ đạo tổ chức ngay loạt bài
phản biện những thông tin bất thường về nước mắm có arsen trên cả báo
in Tuổi Trẻ và báo Tuổi Trẻ Online.
Dù vậy, toà soạn Tuổi Trẻ Online xin cải chính và thành thật xin lỗi
bạn đọc vì đã đăng thơng tin khảo sát nước mắm không đúng sự thật từ
Vinastas.” (Nguồn VOV.vn)
- Báo Thanh Niên cáo lỗi và gỡ bỏ 5 bài viết về nước mắm
23/10/2016 22:59 GMT+7
TTO - Tối 23-10, Báo Thanh Niên Online đã đăng bản tin cáo lỗi và
thông báo đã gỡ bỏ 5 bài viết về nước mắm đã đăng trên Báo Thanh Niên

Online. (Nguồn Tuổi trẻ online)

6


Ngồi những cải chính nói trên, tồn bộ 50 cơ quan báo chí gỡ bài đã đăng sai
thơng tin, và chuyển sang đăng tải những thông tin để nhằm giải thích rõ với
cơng chúng về sự nhậm lẫn trước đó đã đăng tải.
Bài học đối với các nhà báo trong sự việc Nước Mắm:
Sống trong kỷ nguyên bùng nổ thông tin, việc nắm bắt thơng tin nhanh
chóng, nóng hổi ln là yếu tố quan trọng hàng đầu của mỗi cơ quan báo chí.
Tuy nhiên, khơng ít nhà báo vì muốn “giành giật” thông tin mà đã bỏ qua
trách nhiệm và lương tâm người làm báo, từ đó đánh mất tính nhân văn và
làm suy giảm niềm tin yêu của bạn đọc. Và trong xu thế thương mại hóa báo
chí, khi mà nhuận bút báo điện tử được tính bằng số lượt xem của bạn đọc, thì
việc chạy đua với những thông tin giật gân, câu khách là điều dễ hiểu.
Không ít trang báo điện tử của nước ta đang chạy theo xu hướng khai
thác tin tức càng rùng rợn, kinh hoàng, lâm li, bi đát càng tốt, miễn sao thu
hút được nhiều lượt xem nhưng những vấn đề thời sự nóng bỏng, bức thiết
cho người dân cần tiếng nói của nhà báo thì lại “im hơi lặng tiếng”.
Trong vụ Nước mắm nói trên, hàng trăm Nhà báo khi tác nghiệp để
đăng tin đã hồn tồn làm ngơ về tính trung thực, khách quan của thông tin.
Chỉ thấy báo này đăng, báo kia đăng, trang này trích dẫn, trang kia trích
dẫn…cứ thế lan truyền khiến cho các Phóng viên vin vào để “xào xáo” rồi gửi
bài đăng tải. Đồng thời những người đứng đầu trong các cơ quan Báo chí
cũng khơng hề xem xét lại tích nhạy cảm có thể gây hậu quả nghiêm trọng
của những bài báo ấy, và mặc định cho đăng. Chỉ đến khi hàng loạt cơ quan
báo chí đăng cải chính, gỡ bài, chịu phạt, lúc ấy mới thực sự xóa tan được nỗi
hoang mang, sợ hãi của người dân, mới cứu được ngành sản xuất nước mắm
truyền thống thoát khỏi cơn điêu đứng. Thử hỏi, nếu sự việc trên không được

cơ quan chức năng vào cuộc sớm, xử lí kiên quyết, thì nay ngành sản xuất
Nước mắm truyền thống đi về đâu? Hàng nghìn người lao động đi đâu về
đâu? Đẩy hàng nghìn người vào cảnh khốn cùng như thế nào?.

7


Sự việc như trên đã gióng lên hồi chng cảnh tỉnh, cần phải mạnh mẽ
hơn nữa loại bỏ những người làm báo thiếu cả cái Tâm và cái tầm.
Ðối với bất kỳ ngành nghề nào, vấn đề đạo đức nghề nghiệp cũng phải
được đặt lên hàng đầu, bởi đây chính là thước đo giá trị của việc làm nghề
chân chính. Với người làm báo, lương tâm và đạo đức nghề nghiệp càng được
coi trọng bởi tính lan tỏa và tầm ảnh hưởng của nghề.
Sự kiện thứ hai: Formosa xả thải gây ô nhiễm nghiêm trọng môi
trường 4 tỉnh miền Trung. Trong sự việc này, Báo chí đã đóng góp vai trò
rất lớn trong việc giải quyết khủng hoảng, kéo sự bùng phát có nguy cơ
bạo loạn trở lại bình thường.

Vụ việc này khởi nguồn từ Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp
Formosa Hà Tĩnh (FHS), chi nhánh của Tập đoàn nhựa Formosa, Đài Loan.
Là một công ty nằm trong khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh.
Vào tháng 4 năm 2016 xảy ra hiện tượng rất nhiều cá biển chết hàng
loạt rồi trôi dạt vào bờ tại vùng biển Vũng Áng (Hà Tĩnh). Hiện tượng này sau
đó lan ra vùng biển Quảng Bình, Quảng Trị, Huế. Có nơi mỗi ngày, ngư dân
dọc bờ biển vớt được hàng tấn cá chết. Nhiều ý kiến cho rằng hiện tượng trên
là do nguồn nước bị ô nhiễm bởi các nhà máy tại khu kinh tế Vũng Áng xả

8



thải gây độc. Qua phân tích, cả nước biển lẫn nước đầm Lăng Cô (Huế) đều bị
ô nhiễm, nồng độ PO4 (chỉ tiêu phú dưỡng) ở tầng đáy gấp đôi chỉ số cho
phép, làm tăng độ pH trong nước, nhiều khả năng đây là nguyên nhân làm cá
chết hàng loạt. Ngồi ra tảo biển phát triển mạnh, cộng với khí độc ở đáy lồng
khiến cá thiếu oxy. Từ kết quả phân tích, khả năng cá chết do dịch bệnh đã
được loại bỏ.
Ngày 25 tháng 4 năm 2016, ơng Hồng Giật Thun - GĐ Phịng An
tồn Vệ sinh mơi trường của Tập đoàn FHS ở Việt Nam - cho biết, Cty
Formosa (Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh) có nhập 296 tấn hóa chất, gồm 45
loại, trong ba tháng đầu năm 2016 . Điều đáng nói là trong số này có nhiều
loại hóa chất mà theo đánh giá của các nhà khoa học là thuộc dạng "độc và
cực độc".Trả lời báo chí, Formosa thừa nhận dùng axit để súc rửa đường ống,
đồng thời thừa nhận khơng thơng báo cho chính quyền khi súc rửa “vì khơng
biết quy định này”.
Khi xuất hiện nghi vấn Công ty Formosa xả thải trái phép ra Biển, gây
thảm họa môi trường, các Nhà báo đã điều tra, lật tẩy hành vi sai trái của
Formosa.
Nhiều bài viết đã được đăng tải trên các báo thu hút sự quan tâm của
dư luận xã hội, ví dụ như: “Vụ cá chết hàng loạt: Nghi vấn ống xả thải khổng
lồ dưới biển Vũng Áng” trên báo Thanh Niên (ngày 22/4/2016); Phóng sự
“Formosa từng nhập hàng trăm tấn hóa chất” của báo Giao Thông, từ đầu năm
2016, Formosa đã nhập 297 tấn hố chất độc hại để phục vụ thi cơng và súc
rửa đường ống để chuẩn bị cho giai đoạn vận hành. Một phóng sự khác của
báo Tuổi Trẻ với nhan đề “Formosa nhập hóa chất cực độc súc xả đường ống”
(ngày 24/4/2016), đề cập rõ hơn: “Có hàng trăm tấn hoá chất cực độc phục
vụ súc xả đường ống đã được Formosa nhập khẩu và sử dụng mà không hề
thông báo cho cơ quan quản lý tại địa phương theo luật định”. Formosa thừa
nhận chuyện này nhưng giải thích ngắn gọn là khơng thơng báo vì khơng biết
đến quy định đó.
9



Tháng 7/2016, Báo điện tử Người Đưa Tin đã gây tiếng vang với dư luận
và cơ quan chức năng sau khi công bố loạt bài điều tra “Formosa chôn lấp chất
thải trên rừng”. Cụ thể “sau nhiều ngày theo dõi và điều tra, nhóm phóng viên
của Báo Người Đưa Tin đã phát hiện 100 tấn chất thải của Công ty TNHH
Gang thép Hưng Hiệp Formosa (Formosa Hà Tĩnh) được chôn lấp tại một
trang trại bí mật thuộc vùng thượng Kỳ Trinh, thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh)”.
Sau khi sự việc được đăng tải, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài nguyên và
Môi trường, Bộ Khoa học công nghệ... khẩn trương phối hợp UBND tỉnh Hà
Tĩnh kiểm tra, làm rõ.Trường hợp đúng sự thật phải có biện pháp xử lý
nghiêm theo quy định của pháp luật và báo cáo Thủ tướng.
Vai trị của Báo chí trong vụ Formosa:
Khi sự việc của Formosa diễn ra, khiến cho Cá chết hàng loạt tại khu
vực Biển rộng lớn ở Miền trung Việt Nam.
Báo chí đã tích cực vào cuộc điều tra làm rõ. Hàng loạt bài đã được đăng tải,
vạch trần sự vi phạm của Formosa như:
“Lật lại hồ sơ Formosa: “Đại gia” xin đủ thứ (Kỳ 1)”. Báo Tuổi trẻ. 6 tháng 7
năm 2014; “Lật lại hồ sơ Formosa: “Đại gia” xin đủ thứ (Kỳ 1)”. Báo Pháp
luật. 1 tháng 7 năm 2014; “Formosa nhận bồi thường và ưu đãi kịch
trần”. Báo Đất Việt “Quy mô dự án Formosa Hà
Tĩnh”. Giaoduc.net.vn; “Từ cá chết Vũng Áng đến Formosa: Nhìn lại quy
hoạch mơi trường”. . 5 tháng 5 năm 2016; “Xây dựng miếu
thờ trái phép”. VnExpress; “13 người tử vong tại Formosa”. VnExpress; “Sập
giàn giáo ở Formosa Hà Tĩnh ít nhất 15 người chết”. .
25/3/2015; “Xây tháp 32m không phép”. laodong.com.vn; “Thợ lặn tử
vong”. tuoitre.vn; “Một

thợ


lặn

tử

vong

khi

lặn

tại

cảng

Sơn

Dương”. ; “Formosa từng tàn phá môi trường nặng nề ở nhiều
nước”. Tuổi Trẻ Online. 26 tháng 4 năm 2016; Formosa cố gắng khắc phục lỗi
vi phạm để đi vào hoạt động, dantri.com.vn, 29 tháng 12 năm 2016; “Thơng
tin chính thức từ lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh về vụ xô xát tại Vũng
10


Áng”. thuvienphapluat. 15 tháng 5 năm 2014; “Cận cảnh cá chết la
liệt”; “Quảng Bình Quảng Trị cá chết la liệt”; “Cá biển chết hàng
loạt”; “Khuất tất việc xả thải ở Formosa”. Báo Tiền phong. 26 tháng 4 năm
2016; “Formosa đã nhập hoá chất cực độc”; “Ba tháng đầu năm 2016
Formosa xả 931830m3 nước thải ra biển”. Báo Tuổi Trẻ .
26/4/2016; “Muốn bắt cá tơm hay nhà máy”; “Ơng Chu Xn Phàm xác nhận
bị Formosa đuổi việc”. Tuổi Trẻ Online. 27 tháng 4 năm 2016; “Vụ Formosa

chôn chất thải tại Cẩm Xuyên: Huyện thừa nhận chủ quan” , hanoimoi,
14.7.2016; “Formosa chôn 267 tấn chất thải ở trang trại sếp công ty môi
trường” , tuoitre, 14 tháng 7 năm 2016; “Cận cảnh chất thải Formosa Chủ tịch
thị xã Kỳ Anh cho đổ gần nhà” , hatinh24h, 29 tháng 7 năm 2016; “Bộ
trưởng Trần Hồng Hà: Xử nghiêm vụ chôn lấp chất thải của Formosa” ,
hanoimoi, 14 tháng 7 năm 2016; “Chất thải Formosa đổ khắp nơi” , nld, 16
tháng 7 năm 2016; “Vì sao cấp phép đầu tư cho Formosa tới 70 năm?” ,
petrotimes, 3 tháng 7 năm 2016; “Formosa nhập bùn bơ xít: Tổ cơng tác vào
cuộc” , vietnamnet, 19 tháng 9 năm 2016;
Tháng 7/2016, Báo điện tử Người Đưa Tin đã gây tiếng vang với dư
luận và cơ quan chức năng sau khi công bố loạt bài điều tra “Formosa chôn
lấp chất thải trên rừng”. Cụ thể, sau nhiều ngày theo dõi và điều tra, nhóm
phóng viên của Báo Người Đưa Tin đã phát hiện 100 tấn chất thải của Công
ty TNHH Gang thép Hưng Hiệp Formosa (Formosa Hà Tĩnh) được chơn lấp
tại một trang trại bí mật thuộc vùng thượng Kỳ Trinh, thị xã Kỳ Anh (Hà
Tĩnh).
Sau khi sự việc được đăng tải, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài nguyên và
Môi trường, Bộ Khoa học công nghệ... khẩn trương phối hợp UBND tỉnh Hà
Tĩnh kiểm tra, làm rõ.Trường hợp đúng sự thật phải có biện pháp xử lý
nghiêm theo quy định của pháp luật và báo cáo Thủ tướng.
Các nhà khoa học lấy mẫu phân tích, kết quả cho thấy một số mẫu có
nồng độ chất xyanua vượt quá quy chuẩn, ngưỡng chất thải nguy hại. Ngay
11


sau đó, cơ quan chức năng đã đưa ra các biện pháp ngăn chặn, xử phạt và
khắc phục hậu quả chôn lấp chất thải nguy hại do Formosa gây ra.
Trước hiệu quả lan truyền mạnh mẽ của loạt bài điều tra, Bộ Thông tinTruyền thông đã trao tặng bằng khen cho báo điện tử Người Đưa Tin và
những phóng viên nỗ lực vạch trần sai phạm trong việc chôn chất thải của
Formosa Hà Tĩnh ra trước ánh sáng cơng luận.

Nói về vai trị báo chí trong sự kiện này, tại cuộc họp báo Chính phủ
thường kỳ năm 2016, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà đã phát biểu: “Tôi
xin cảm ơn các cơ quan báo chí trong thời gian vừa qua đã phát hiện vụ việc
Formosa chôn lấp rác thải. Nó thể hiện sự dũng cảm, trách nhiệm lớn của nhà
báo với người dân”.
Có thể thấy, trong sự cố mơi trường ở miền Trung do Formosa gây ra,
báo chí đã có vai trị hết sức quan trọng, thơng tin nhanh, kịp thời. Ngay khi
sự cố mơi trường đang nóng lên, qua hoạt động điều tra - báo chí đã minh
bạch và cẩn trọng, cung cấp nhiều thơng tin mang tính phát hiện. Phóng viên
của nhiều báo điện tử, báo in, truyền hình - phát thanh đã thơng tin về một
đường ống xả thải lớn, đường kính hàng mét, chiều dài cả chục cây số từ
Formosa, đặt dưới đáy biển xả thẳng nước thải ra đại dương. Những cuộc
phỏng vấn ngư dân trên các ngư trường, vùng miền của phóng viên cũng đã
gợi mở nhiều thơng tin mang tính phát hiện cần thiết.
Bộ Thông tin & Truyền thông cũng đã đánh giá cao các cơ quan báo
chí, các nhà báo đã theo sát sự chỉ đạo của cơ quan chỉ đạo và quản lý Nhà
nước về báo chí thơng tin kịp thời, đúng đắn sự cố môi trường do Formosa
gây ra. Báo chí đã góp phần định hướng dư luận, tạo sự ổn định, đồng thuận
xã hội.
Cụ thể, bên cạnh việc tiếp cận với q nhiều luồng thơng tin, những suy
đốn, những tin đồn và giả thiết được đặt ra, gây hoang mang trong dư luận.
Lúc này các cơ quan báo chí đóng vai trị định hướng dư luận, loại bỏ tin đồn.
Ví dụ như trên báo Tuổi trẻ hay bài viết với nhan đề : “Bộ TN&MT bác bỏ tin
12


đồn Formosa phát thải dioxin” đăng tải trên báo vietnamnet ngày 29/4/2017,
với những dẫn chứng cụ thể, chính xác dựa trên thơng cáo báo chí của bộ Tài
ngun và mơi trường xung quanh vấn đề này đã giúp ổn định tâm lý đối với
độc giả.

Bài học rút ra từ hai sự kiện nêu trên:
Sự kiện nước mắm nhiễm chất Arsen và vụ Formosa là hai sự kiện lớn,
được coi là hai sự kiện khủng hoảng mang tính hệ thống. Trong hai sự kiện
đó, đều có sự góp mặt của Báo chí.
Tuy nhiên, sự góp mặt của Báo trí trong hai sự kiện trên là trái ngược
nhau. Sự kiện Nước mắm thì Báo chí là nguồn cơn tạo nên khủng hoảng, dẫn
đến 50 cơ quan Báo chí bị xử phạt, gây mất niềm tin trong cơng chúng; Sự
kiện Formosa thì Báo chí phát hiện, điều tra làm rõ, chỉ ra sai phạm của
Formosa, từ đó giúp cơ quan chức năng phát hiện, điều tra và kết luận sai
phạm của Formosa, từ đó có biện pháp xử lí, ngăn chặn.
Đồng thời qua vụ Formosa, Báo chí đã thể hiện rõ vai trị rất lớn trong
việc xử lí khủng hoảng. Đưa thơng tin kịp thời, chính xác giúp người Dân
hiểu rõ, giảm bớt hoang mang, đập tan những luận điệu xuyên tạc, lợi dụng
tình hình để vu khống, bơi nhọ lãnh đạo Đảng, nhà nước, hòng làm suy giảm
niềm tin trong nhân dân đối với Đảng, Nhà nước; hịng lợi dụng tình hình để
kích động bạo loạn, thực hiện diễn biến hịa bình, nhằm phá hoại khối đại
đồn kết dân tộc.
Báo chí đã đập tan được âm mưu của các thế lực thù địch bằng chính sự
nhanh nhạy, trung thực khách quan của mình.
Qua hai sự kiện trên, ta nhận thấy. Để góp phần ổn định xã hội, góp
phần trong cơng cuộc xây dựng nhà nước Pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa, thì
mỗi nhà báo cần phải nêu cao tinh thần tự giác, nhạy bén về chính trị, đạo đức
trung thực khách quan. Ln nhìn mọi vấn đề bằng tất cả tâm huyết, khơng
chạy theo sự xúi dục, khơng vì tư lợi cá nhân mà ln vì lợi ích chung của
nhân dân. Có như vậy mới góp phần xây dựng nền báo chí nước nhà phát
triển…
13


MỤC LỤC


Bài làm..............................................................................................................1
Sự kiện thứ nhất: Nước Mắm có chất Arsen. Trong sự kiện này, Báo chí là nơi
giúp khởi nguồn gây nên thảm họa...................................................................2
Sự kiện thứ hai: Formosa xả thải gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường 4 tỉnh
miền Trung. Trong sự việc này, Báo chí đã đóng góp vai trò rất lớn trong việc
giải quyết khủng hoảng, kéo sự bùng phát có nguy cơ bạo loạn trở lại bình
thường...............................................................................................................8
Bài học rút ra từ hai sự kiện nêu trên:............................................................13

14