ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH VĨNH LONG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VĨNH LONG

GIÁO TRÌNH
KẾ TỐN DOANH NGHIỆP 2
TÊN NGHỀ: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo quyết định số 216/QĐ-CĐNVL, ngày 27 tháng 4 năm 2018
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Long

(Lưu hành nội bộ)
NĂM 2018

1


ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH VĨNH LONG
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VĨNH LONG

GIÁO TRÌNH

KẾ TỐN DOANH NGHIỆP 2
NGHỀ: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP

NĂM 2018

2


MỤC LỤC

LỜI GIỚI THIỆU ........................................................................................................................... 2
BÀI 1: KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU CÔNG CỤ, DỤNG CỤ .............................................. 3
1. Khái niệm, nhiệm vụ của kế tốn vật liệu, cơng cụ dụng cụ ...................................................... 3
1.1. Khái niệm ................................................................................................................................ 3
1.2. Nhiệm vụ ................................................................................................................................. 4
2. Phân loại, nguyên tắc và phương pháp tính giá vật liệu, công cụ dụng cụ................................. 4
2.1. Phân loại vật liệu, công cụ dụng cụ ......................................................................................... 4
2.1.1. Phân loại vật liệu .................................................................................................................. 4
2.1.2. Phân loại công cụ dụng cụ .................................................................................................... 5
2.2. Nguyên tắc tính giá và phương pháp tính giá .......................................................................... 5
2.2.1. Nguyên tắc tính giá ............................................................................................................... 5
2.2.2. Phương pháp tính giá ............................................................................................................ 6
3.2. Phương pháp hoạch tốn kế tốn chi tiết vật liệu, công cụ dụng cụ........................................ 8
3.2.1. Phương pháp ghi thẻ song song ............................................................................................ 8
3.2.2. Phương pháp ghi sổ số dư .................................................................................................... 8
3.2.3. Phương pháp đối chiếu luân chuyển ..................................................................................... 9
4. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu, cơng cụ dụng cụ, hàng hóa theo phương pháp kê khai
thường xuyên ................................................................................................................................ 10
4.1. Khái niệm và nguyên tắc kế toán........................................................................................... 10
4.2. Kết cấu tài khoản sử dụng .................................................................................................... 11
4.3. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ chủ yếu ........................................................................ 13
5. Phương pháp hạch tốn ngun vật liệu, cơng cụ dụng cụ theo phương pháp kiểm kê định kỳ
...................................................................................................................................................... 18
5.1. Khái niệm và nguyên tắc kế toán........................................................................................... 18
5.2. Tài khoản sử dụng, nội dung và kết cấu ................................................................................ 18
5.3. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ chủ yếu ........................................................................ 19
6. Kế tốn dự phịng giảm giá hàng tồn kho ................................................................................. 19
6.1. Khái niệm .............................................................................................................................. 19
6.2. Nguyên tắc kế toán ................................................................................................................ 19
6.4. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ chủ yếu ........................................................................ 20

7.Thực hành kế tốn ngun liệu, cơng cụ dụng cụ ..................................................................... 21
7.1. Lập chứng từ .......................................................................................................................... 21
7.1.1. Lập phiếu nhập kho ............................................................................................................ 21
7.1.2. Lập phiếu xuất kho ............................................................................................................. 23
7.1.5. Biên bản kiểm kê vật tư, công cụ, sản phẩm, hàng hóa...................................................... 28
3


7.1.6. Bảng kê mua hàng (Mẫu số 06 -VT) ................................................................................. 32
7.1.7. Bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ (Mẫu số 07 - VT) ................................. 34
7.2. Ghi sổ chi tiết ........................................................................................................................ 35
7.2.1 Sổ chi tiết nguyên vật liệu, dụng cụ .................................................................................... 35
7.2.2. Bảng tổng hợp chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa .......................................... 39
7.3.2. Nhật ký chứng từ số 6 (Mẫu số S04a6 -DN) .................................................................... 47
7.3.3. Nhật ký - Chứng từ số 8 (Mẫu số S04a8-DN) ................................................................... 51
7.3.4. Bảng kê số 3 (Mẫu số S04b3-DN):.................................................................................... 55
7.3.4 Bảng kê số 4 (Mẫu số S04b4-DN):..................................................................................... 59
7.3.5. Bảng kê số 5 (Mẫu số S04b5-DN):.................................................................................... 65
7.3.6 Bảng kê số 8 (Mẫu số S04b8-DN):..................................................................................... 70
7.3.7. Bảng kê số 9 (Mẫu số S04b9-DN):.................................................................................... 74
BÀI 2: KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG ...................... 77
1. Ý nghĩa nhiệm vụ của kế tốn tiền lương và các khoản trích theo lương................................ 78
1.1. Ý nghĩa .................................................................................................................................. 78
1.2. Nhiệm vụ............................................................................................................................... 78
2. Hình thức tiền lương, quỹ lương và các khoản trích theo lương ............................................. 78
2.1. Các hình thức tiền lương....................................................................................................... 78
2.1.1 Hình thức tiền lương theo thời gian: ................................................................................... 78
2.1.2 Hình thức tiền lương theo sản phẩm ................................................................................... 79
2.2.3 Các hình thức đãi ngộ khác ngoài tiền lương: .................................................................... 80
2.2. Quỹ tiền lương, quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN ........................................................... 80

2.2.1. Nội dung quỹ tiền lương .................................................................................................... 80
2.2.2 Quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ, BHTN ................................................................................... 81
2.3. Trích trước tiền lương nghỉ phép theo kế hoạch của công nhân trực tiếp sản xuất .............. 82
3. Kế tốn tổng hợp tiền lương và các khoản trích theo lương .................................................... 83
3.1. Nguyên tắc kế toán ............................................................................................................... 83
3.2. Tài khoản sử dụng................................................................................................................. 83
3.3. Chứng từ sổ sách kế toán sử dụng ........................................................................................ 84
2.4. Bài thực hành ứng dụng ........................................................................................................ 85
BÀI 3: KẾ TỐN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀTÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM...................... 89
2.1. Tổng quan về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm............................................... 89
2.1.1. Chi phí sản xuất.................................................................................................................. 89
2.5. Bài thực hành ứng dụng ........................................................................................................ 99
BÀI 4. THỰC HÀNH ỨNG DỤNG ......................................................................................... 114
1. Lập chứng từ kế toán ............................................................................................................. 115
4


2.2. Ghi sổ kế toán chi tiết .......................................................................................................... 115
2.2.1 Ghi sổ chi tiết phân hệ kế toán vật liệu dụng cụ ................................................................ 119
2.2.2 Ghi sổ chi tiết kế toán tiền lương....................................................................................... 119
2.2.3 Ghi sổ chi tiết kế tốn chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ......................................... 119
2.3. Ghi sổ kế toán tổng hợp ....................................................................................................... 119
2.3.1. Ghi sổ kế tốn tổng hợp theo hình thức nhật ký sổ cái..................................................... 125
2.3.2. Ghi sổ kế tốn tổng hợp theo hình thức nhật ký chung .................................................... 125
2.3.3. Ghi sổ kế toán tổng hợp theo hình thức chứng từ ghi sổ .................................................. 125
2.3.4. Ghi sổ kế tốn tổng hợp theo hình thức nhật ký chứng từ................................................ 125
2.4. Ứng dụng kế toán trên phần mềm kế toán doanh nghiệp .................................................... 125
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................................... 127

5




1


LỜI GIỚI THIỆU
Trên cơ sở tham khảo các giáo trình, tài liệu về kế toán doanh nghiệp, kết hợp
với các chuẩn mực kế tốn, các thơng tư hướng dẫn, cùng với thực tế nghề nghiệp
của nghề Kế toán Doanh nghiệp, giáo trình này được biên soạn có sự tham gia tích
cực của các giáo viên có kinh nghiệm, cùng với những ý kiến đóng góp quý báu của
các chuyên gia về lĩnh vực kế toán.
Mối quan hệ của tài liệu với chương trình, mơ đun/mơn học: Căn cứ vào
chương trình đào tạo nghề Kế toán Doanh nghiệp cung cấp cho người học những
kiến thức cơ bản kế toán doanh nghiệp, từ đó người học có thể vận dụng những kiến
thức này để học các mơn về thực hành kế tốn doanh nghiệp, kế toán thuế, và ứng
dụng thực tế trong nghề kế tốn doanh nghiệp Giáo trình được biên soạn trên cơ sở
các văn bản quy định của Nhà nước và tham khảo nhiều tài liệu liên quan có giá trị.
Song chắc hẳn q trình biên soạn khơng tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Ban
biên soạn mong muốn và thực sự cảm ơn những ý kiến nhận xét, đánh giá của các
thầy cơ đóng góp cho việc chỉnh sửa để giáo trình ngày một hồn thiện hơn.

2


BÀI 1: KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU CƠNG CỤ, DỤNG CỤ
Mục tiêu:
- Trình bày được khái niệm và nhiệm vụ của kế tốn vật liệu cơng cụ, dụng cụ;
- Phân loại và cách tính giá vật liệu cơng cụ dụng cụ;
- Xác định được các chứng từ kế toán vật liệu công cụ dụng cụ và tài sản cố

định;
- Lập và phân loại được chứng từ kế toán kế toán vật liệu công cụ dụng cụ;
- Thực hiện được các nghiệp vụ kế tốn vật liệu cơng cụ dụng cụ;
- Ghi được sổ chi tiết và tổng hợp theo bài thực hành ứng dụng;
- Trung thực nghiêm túc, tuân thủ chế độ kế toán doanh nghiệp.
Nội dung:
1. Khái niệm, nhiệm vụ của kế tốn vật liệu, cơng cụ dụng cụ
1.1. Khái niệm
- Vật liệu là đối tượng lao động, là một trong những yếu tố cơ bản của quá trình sản
xuất là cơ sở vật chất chủ yếu cấu thành nên thực thể của sản phẩm.
- Vật liệu có thể mua ngoài hoặc tự chế biến. Trong các doanh nghiệp sản xuất, giá
trị vật liệu thường chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm,
cho nên việc quản lý quá trình thu mua, vận chuyển, bảo quản, dự trữ và sử dụng
vật liệu có ý nghĩa rất lớn trong việc tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm...
- Công cụ, dụng cụ là những tư liệu lao động không đủ tiêu chuẩn về giá trị và thời
gian sử dụng quy định đối với TSCĐ. Theo quy định hiện hành những tư liệu lao
động có giá trị nhỏ hơn 10.000.000 đ hoặc thời gian sử dụng dưới một năm đều xếp
vào công cụ, dụng cụ nhỏ.
- Riêng những tư liệu lao động sau không phân biệt tiêu chuẩn giá trị, thời gian sử
dụng nhưng vẫn hạch tốn là cơng cụ, dụng cụ:
+ Các loại bao bì để đựng vật tư hàng hố trong q trình mua bán, bảo quản, dự
trữ
+ Các loại trại tạm thời, đà giáo, công cụ dụng cụ gá lắp chuyên dùng trong xây
dựng cơ bản
+ Các loại bao bì bán kèm hàng hố có tính tiền riêng
+ Những dụng cụ đồ nghề bằng thuỷ tinh, sành sứ, quần áo chuyên dùng để làm
việc
+ Trong nghề nuôi trồng, khai thác thuỷ sản lưới cá tuy có giá trị lớn nhưng do khai
thác vướng mắc dễ hỏng, rách nên xếp vào công cụ, dụng cụ.
3



1.2. Nhiệm vụ
- Tổ chức ghi chép, theo dõi tình hình nhập – xuất – tồn kho vật liệu, cơng cụ, dụng
cụ cả về số lượng, chất lượng, giá trị. Tính giá trị của vật liệu xuất kho theo phương
pháp thích hợp, phương pháp tính giá phải sử dụng nhất qn ít nhất là trong một
niên độ kế tốn.
- Tính tốn và phân bổ giá trị của vật liệu, cơng cụ dụng cụ sử dụng vào chi phí sản
xuất theo đúng chế độ quy định
- Vận dụng đúng đắn các phương pháp hạch tốn vật liệu, cơng cụ, dụng cụ, hướng
dẫn kiểm tra việc chấp hành các nguyên tắc, thủ tục nhập, xuất kho vật liệu. Kiểm
tra hướng dẫn việc hạch toán nghiệp vụ của thủ kho, thường xuyên đối chiếu số liệu
trên sổ kế toán với thẻ kho của thủ kho để xác định số tồn kho thực tế của từng thứ
vật liệu.
- Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thu mua, tình hình dự trữ và tiêu hao vật liệu,
công cụ, dụng cụ; phát hiện và xử lý kịp thời vật liệu, công cụ, dụng cụ thừa, thiếu,
ứ đọng kém phẩm chất, ngăn ngừa việc sử dụng vật liệu, cơng cụ, dụng cụ lãng phí.
- Tham gia kiểm kê, đánh giá lại vật liệu, công cụ dụng cụ theo chế độ của nhà nước.
Lập các báp cáo kế tốn về vật liệu dụng cụ phục vụ cơng tác lãnh đạo và quản lý,
điều hành và phân tích kinh tế.
2. Phân loại, nguyên tắc và phương pháp tính giá vật liệu, công cụ dụng cụ
2.1. Phân loại vật liệu, công cụ dụng cụ
2.1.1. Phân loại vật liệu
- Nguyên liệu, vật liệu chính: Là những loại nguyên liệu và vật liệu khi tham gia
vào quá trình sản xuất thì cấu thành thực thể vật chất, thực thể chính của sản phẩm.
Vì vậy khái niệm ngun liệu, vật liệu chính gắn liền với từng doanh nghiệp sản
xuất cụ thể. Trong các doanh nghiệp kinh doanh thương mại, dịch vụ... không đặt
ra khái niệm vật liệu chính, vật liệu phụ. Nguyên liệu, vật liệu chính cũng bao gồm
cả nửa thành phẩm mua ngồi với mục đích tiếp tục q trình sản xuất, chế tạo ra
thành phẩm.

- Vật liệu phụ: Là những loại vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất, khơng
cấu thành thực thể chính của sản phẩm nhưng có thể kết hợp với vật liệu chính làm
thay đổi màu sắc, mùi vị, hình dáng bề ngồi, tăng thêm chất lượng của sản phẩm
hoặc tạo điều kiện cho quá trình chế tạo sản phẩm được thực hiện bình thường, hoặc
phục vụ cho nhu cầu công nghệ, kỹ thuật, bảo quản đóng gói; phục vụ cho q trình
lao động.

4


- Nhiên liệu: Là những thứ có tác dụng cung cấp nhiệt lượng trong quá trình sản
xuất, kinh doanh tạo điều kiện cho quá trình chế tạo sản phẩm diễn ra bình thường.
Nhiên liệu có thể tồn tại ở thể lỏng, thể rắn và thể khí.
- Vật tư thay thế: Là những vật tư dùng để thay thế, sửa chữa máy móc thiết bị,
phương tiện vận tải, cơng cụ, dụng cụ sản xuất...
- Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: Là những loại vật liệu và thiết bị được sử
dụng cho công việc xây dựng cơ bản. Đối với thiết bị xây dựng cơ bản bao gồm cả
thiết bị cần lắp, khơng cần lắp, cơng cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng để lắp đặt vào
cơng trình xây dựng cơ bản.
2.1.2. Phân loại công cụ dụng cụ
- Các đà giáo, ván khuôn, công cụ, dụng cụ gá lắp chuyên dùng cho sản xuất xây
lắp;
- Các loại bao bì bán kèm theo hàng hóa có tính tiền riêng, nhưng trong q trình
bảo quản hàng hóa vận chuyển trên đường và dự trữ trong kho có tính giá trị hao
mịn để trừ dần giá trị của bao bì;
- Những dụng cụ, đồ nghề bằng thuỷ tinh, sành, sứ;
- Phương tiện quản lý, đồ dùng văn phòng;
- Quần áo, giày dép chuyên dùng để làm việc,...
2.2. Nguyên tắc tính giá và phương pháp tính giá
2.2.1. Nguyên tắc tính giá

a. Kế tốn nhập, xuất, tồn kho vật liệu, cơng cụ dụng cụ, hàng hóa trên phải được
thực hiện theo nguyên tắc giá gốc. Nội dung giá gốc của vật liệu, CCDC, hàng hóa
được xác định tuỳ theo từng nguồn nhập.
Giá gốc của vật liệu, CCDC, hàng hóa mua ngồi, bao gồm: Giá mua ghi trên hóa
đơn, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT hàng nhập khẩu, thuế bảo
vệ mơi trường phải nộp (nếu có), chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản, phân loại,
bảo hiểm,... nguyên liệu, vật liệu từ nơi mua về đến kho của doanh nghiệp, cơng tác
phí của cán bộ thu mua, chi phí của bộ phận thu mua độc lập, các chi phí khác có
liên quan trực tiếp đến việc thu mua nguyên vật liệu và số hao hụt tự nhiên trong
định mức (nếu có), riêng giá gốc của hàng hóa mua vào được tính theo từng nguồn
nhập và phải theo dõi, phản ánh riêng biệt trị giá mua và chi phí thu mua hàng hóa:
Trường hợp thuế GTGT hàng nhập khẩu được khấu trừ thì giá trị của vật liệu,
CCDC, hàng hóa mua vào được phản ánh theo giá mua chưa có thuế GTGT. Nếu
thuế GTGT hàng nhập khẩu không được khấu trừ thì giá trị của nguyên liệu, vật liệu
mua vào bao gồm cả thuế GTGT.
5


b. Đối với vật liệu, CCDC, hàng hóa mua bằng ngoi t thì phải đ-ợc quy ra Đồng
Việt Nam hoặc đơn vị tiền tệ chính thức sử dụng trong kế toán theo tỷ giá giao
dịch thực tế hoặc tỷ giá giao dịch bình quân trên thị tr-ờng ngoại tệ liên ngân
hàng do Ngân hàng Nhà n-ớc công bố tại th-ời ®iĨm ph¸t sinh nghiƯp vơ.
- Giá gốc của vật liệu, CCDC tự chế biến, bao gồm: Giá thực tế của nguyên liệu
xuất chế biến và chi phí chế biến.
- Giá gốc của vật liệu, CCDC, hàng hóa th ngồi gia công chế biến, bao gồm:
Giá thực tế của vật liệu, CCDC, hàng hóa xuất th ngồi gia cơng chế biến, chi phí
vận chuyển vật liệu đến nơi chế biến và từ nơi chế biến về doanh nghiệp, tiền thuê
ngoài gia công chế biến.
- Giá gốc của nguyên liệu, CCDC, hàng hóa nhận góp vốn liên doanh, cổ phần là
giá trị được các bên tham gia góp vốn liên doanh thống nhất đánh giá chấp thuận.

2.2.2. Phương pháp tính giá
a. Việc tính trị giá của vật liệu, CCDC, hàng hóa tồn kho, được thực hiện theo một
trong các phương pháp sau:
- Phương pháp giá đích danh;
- Phương pháp bình qn gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ;
- Phương pháp nhập trước, xuất trước.
Doanh nghiệp lựa chọn phương pháp tính giá nào thì phải đảm bảo tính nhất qn
trong cả niên độ kế toán.
b. Kế toán chi tiết nguyên liệu, vật liệu phải thực hiện theo từng kho, từng loại, từng
nhóm, thứ nguyên liệu, vật liệu. Trường hợp doanh nghiệp sử dụng giá hạch toán
trong kế toán chi tiết nhập, xuất ngun liệu, vật liệu, thì cuối kỳ kế tốn phải tính
hệ số chênh lệch giữa giá thực tế và giá hạch tốn của ngun liệu, vật liệu để tính
giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trong kỳ theo công thức:
Hệ số chênh lệch
Giá thực tế của NVL
giữa giá thực tế = tồn kho đầu kỳ
và
giá hạch toán của
NVL (1)

Giá hạch toán của NVL
tồn kho đầu kỳ

6

+

+

Giá thực tế của NVL

nhập kho trong kỳ
Giá hạch toán của
NVL nhập kho trong
kỳ


Giá thực tế của
Giá hạch toán của NVL
Hệ số chênh lệch giữa
NVL xuất dùng = xuất dùng trong kỳ
x giá thực tế và giá hạch
trong kỳ
toán của NVL (1)
3. Kế tốn chi tiết ngun vật liệu, cơng cụ dụng cụ.
3.1. Chứng từ sổ sách kế toán sử dụng
Theo luật kế tốn số 88/2015/QH13, thì các chứng từ kế tốn về vật tư, hàng hoá
bao gồm:
- Phiếu nhập kho:
Mẫu số - 01 - VT
- Phiếu xuất kho:
Mẫu số - 02 - VT
- Biên bản kiểm nghiệm vật tư, hàng hoá, sản phẩm:
Mẫu số - 05 - VT
- Thẻ kho:
Mẫu số - 06 - VT
- Phiếu báo vật tư còn lại cuối kỳ:
Mẫu số - 07 - VT
- Biên bản kiểm kê vật tư, sản phẩm, hàng hoá:
Mẫu số - 08 - VT
Ngoài các chứng từ bắt buộc sử dụng thống nhất theo quy định của Nhà nước, tuỳ

thuộc vào đặc điểm cụ thể của từng doanh nghiệp, có thể sử dụng thêm các chứng
từ kế toấn hướng dẫn khác.
Đối với các chứng từ kế toán thống nhất bắt buộc phải lập kịp thời, đầy đủ theo
đúng quy định về mẫu biểu, nội dung, phương pháp lập. Doanh nghiệp phải chịu
trách nhiệm về tính hợp lý, hợp pháp của chứng từ về các nghiệp vụ kinh tế phát
sinh.
Mọi chứng từ kế toán phải về vật tư, hàng hoá phải được tổ chức ln chuyển theo
trình tự hợp lý, do kế tốn trưởng quy định phục vụ cho việc phản ánh ghi chép và
tổng hợp số liệu kịp thời của các bộ phận, cá nhân có liên quan.
- Sổ kế tốn chi tiết vật tư, hàng hoá
Tuỳ thuộc phương pháp kế toán chi tiết doanh nghiệp áp dụng mà sử dụng các sổ
kế toán chi tiết sau:
- Sổ ( thẻ ) kho.
- Sổ ( thẻ ) kế toán chi tiết vật tư, hàng hoá.
- Sổ đối chiếu luân chuyển.
- Sổ số dư.
Sổ (thẻ) kho được sử dụng để theo dõi số lượng nhập, xuất, tồn kho của từng thứ
vật tư, hàng hoá theo từng kho. Thẻ kho do phịng kế tốn lập và ghi các chỉ tiêu:
Tên, nhãn hiệu, quy cách, đơn vị tính, mã số vật liệu, ... Sau đó giao cho thủ kho để
hạch tốn các nghiệp vụ ở kho, khơng phân biệt kế toán chi tiết vật tư, hàng hoá
theo phương pháp nào.
7


Các sổ (thẻ) kế toán chi tiết vật tư, hàng hoá, sổ dối chiếu luân chuyển, sổ số dư vật
tư, hàng hố được sử dụng để hạch tốn tình hình nhập, xuất, tồn kho vật tư, hàng
hoá về mặt giá trị hoặc cả số lượng và giá trị tuỳ thuộc vào phương pháp kế toán chi
tiết ấp dụng trong doanh nghiệp.
Ngồi các sổ kế tốn chi tiét nêu trên, doanh nghiệp cịn có thể mở thêm các bảng
kê nhập, bảng kê xuất, bảng kê luỹ kế, tổng hợp nhập, xuất, tồn kho vật tư, hàng hoá

phục vụ cho việc ghi sổ kế tốn được đơn giản, nhanh chóng, kịp thời.
3.2. Phương pháp hoạch toán kế toán chi tiết vật liệu, công cụ dụng cụ
3.2.1. Phương pháp ghi thẻ song song
- Tại kho: Thủ kho dùng “thẻ kho” để ghi chép hàng ngày tình hình nhập, xuất, tồn
kho của từng thứ vật tư, hàng hoá theo chỉ tiêu số lượng. Thẻ kho do phịng kế tốn
mở và được mở cho từng thứ vật tư, hàng hoá. Sau khi ghi những chỉ tiêu ở phần
trên, kế toán giao cho thủ kho giữ.
- Tại phịng kế tốn: Kế tốn sử dụng sổ kế tốn chi tiết để ghi chép hàng ngày tình
hình nhập -xuất cho từng vật tư, hàng hoá theo chỉ tiêu số lượng và giá trị của từng
thứ vật tư, hàng hoá. Cuối tháng, thủ kho và kế toán tiến hành đối chiếu số liệu giữa
thẻ kho và sổ chi tiết. Mặt khách căn cứ vào sổ chi tiết kế toán lập bảng kê tổng hợp
nhập- xuất - tồn để đối chiếu với kế toán tổng hợp.
Phương pháp này chỉ phù hợp với những doanh nghiệp có ít chủng loại vật tư, hàng
hố, khối lượng các nghiệp vụ nhập, xuất ít diễn ra không thường xuyên.
Thẻ kho

Chứng từ xuất

Chứng từ nhập

Sổ kế toán chi tiết

Bảng kê tổng hợp Nhập – Xuất – Tồn
Ghi ngày tháng

Ghi chú:

Ghi cuối tháng
Đối chiếu số liệu


3.2.2. Phương pháp ghi sổ số dư
8


Theo phương pháp này thủ kho chỉ ghi chép phần số lượng cịn kế tốn chỉ ghi chép
phần giá trị.
- Tại kho: Thủ kho vẫn mở thẻ kho và ghi chép như phương pháp thẻ song song.
Cuối tháng thủ kho phải ghi chuyển số tồn kho trên thẻ kho vào sổ số dư ở cột số
lượng.
- Tại phịng kế tốn: Kế toán sử dụng bảng luỹ kế nhập, luỹ kế xuất để ghi chép định
kỳ hoặc hàng ngày theo chỉ tiêu giá trị. Cuối tháng lập bảng tổng nhập - xuất - tồn.
Khi nhập được sổ số dư do thủ kho gửi đến kế tốn phải tính và ghi vào cột số tiền
trên sổ số dư.
Cuối tháng kế toán đối chiếu giữa sổ số dư và bảng tổng hợp nhập - xuất - tồn.
Phương pháp này được áp dụng trong các đơn vị có chủng loại vật tư, hàng hố,
trình độ chun mơn cán bộ kế tốn vững vàng và đã xây dựng được hệ thống danh
điểm vật tư, hàng hoá.
Sơ đồ kế toán chi tiết hàng tồn kho theo phương pháp sổ số dư
Thẻ kho
Chứng từ xuất

Chứng từ nhập

Sổ số dư

Bảng kê nhập
Nhập – Xuất – Tồn

Ghi chú:


Ghi ngày tháng
Ghi cuối tháng
Đốichiếu số liệu

3.2.3. Phương pháp đối chiếu luân chuyển
- Tại kho thủ kho sử dụng “thẻ kho” để ghi chép giống như phương pháp ghi thẻ
song song.
- Tại phịng kế tốn: Kế tốn sử dụng “sổ đối chiếu luân chuyển” để ghi chép theo
chỉ tiêu số lượng và giá trị cho từng loại vật tư, hàng hoá theo từng tháng. Cuối
tháng, số liệu trên sổ đối chiếu với sổ kế toán tổng hợp.

9


Phương pháp này được áp dụng thích hợp với các doanh nghiệp có chủng loại vật
liệu ít, khơng nhiều nghiệp vụ nhập - xuất - tồn vật tư, hàng hoá, khơng bố trí riêng
nhân viên kế tốn chi tiết vật tư, hàng hố, do vây khơng có điều kiện ghi chép theo
dõi tình hình nhập, xuất hàng ngày.
Sơ đồ kế toán chi tiết hàng tồn kho
theo phương pháp đối chiếu luân chuyển
Phiếu nhập

Thẻ kho

Phiếu xuất

Ghi chú:

Bảng kê nhập


Sổ đối chiếu luân
chuyển

Bảng tổng hợp

Bảng kê xuất

Kế toán tổng hợp

N-X-T

Ghi ngày tháng
Ghi cuối tháng
Đối chiếu số liệu

4. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu, cơng cụ dụng cụ, hàng hóa theo phương
pháp kê khai thường xuyên
4.1. Khái niệm và nguyên tắc kế toán
Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi và phản ánh thường
xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn vật tư, hàng hố trên sổ kế
toán.
Khi doanh nghiệp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên, các tài khoản hàng
tồn kho được dùng để phản ánh số hiện có, tình hình biến động tăng, giảm của vật
tư, hàng hố. Vì vậy, giá trị vật tư, hàng hố tồn kho trên sổ kế tốn có thể được xác
định ở bất kỳ thời điểm nào trong kỳ kế toán.
Cuối kỳ kế toán, căn cứ vào số liệu kiểm kê thực tế vật tư, hàng hoá tồn kho, so
sánh, đối chiếu với số liệu vật tư, hàng hố tồn kho trên sổ kế tốn. Nếu có chênh
lệch phải truy tìm ngun nhân và có giải pháp xử lý kịp thời.
Phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng cho các đơn vị sản xuất (công
nghiệp, xây lắp, ... ) và các đơn vị thương nghiệp kinh doanh các mặt hàng có giá

trị lớn như: máy móc, thiết bị, hàng có kỹ thuật cao, chất lượng, ...
Trường hợp cụng cụ, dụng cụ, bao bỡ luõn chuyển, đồ dựng cho thuờ xuất dựng
hoặc cho thuê liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nhiều kỳ kế toỏn
10


thỡ được ghi nhận vào tài khoản 242 “Chi phớ trả trước” và phõn bổ dần vào chi
phớ sản xuất, kinh doanh.
4.2. Kết cấu tài khoản sử dụng
- TK 151: Hàng đang đi đường
- TK 152: Nguyên vật liệu
- TK 153: Công cụ dụng cụ
- TK 157: Hàng gửi bán
Tài khoản 151 - Hàng mua đang đi đường
Bên Nợ:
- Trị giá hàng hóa, vật tư đã mua đang đi đường;
- Kết chuyển trị giá thực tế của hàng vật tư mua đang đi đường cuối kỳ (trường hợp
doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ)
Bên Có:
- Trị giá hàng hóa, vật tư đã mua đang đi đường đã về nhập kho hoặc đã chuyển
giao thẳng cho khách hàng;
- Kết chuyển trị giá thực tế của hàng hóa, vật tư đã mua đang đi đường đầu kỳ
(trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định
kỳ).
Số dư bên Nợ:
Trị giá hàng hóa, vật tư đã mua nhưng cịn đang đi đường (chưa về nhập kho doanh
nghiệp).
Tài khoản 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Bên Nợ:
- Trị giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu nhập kho do mua ngoài, tự chế, th ngồi

gia cơng, chế biến, nhận góp vốn hoặc từ các nguồn khác;
- Trị giá nguyên liệu, vật liệu thừa phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu tồn kho cuối kỳ (trường hợp
doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên Có:
- Trị giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu xuất kho dùng vào sản xuất, kinh doanh,
để bán, th ngồi gia cơng chế biến, hoặc đưa đi góp vốn;
- Trị giá nguyên liệu, vật liệu trả lại người bán hoặc được giảm giá hàng mua;
- Chiết khấu thương mại nguyên liệu, vật liệu khi mua được hưởng;
- Trị giá nguyên liệu, vật liệu hao hụt, mất mát phát hiện khi kiểm kê;

11


- Kết chuyển trị giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu tồn kho đầu kỳ (trường hợp
doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số dư bên Nợ:
Trị giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu tồn kho cuối kỳ.
Tài khoản 153 - Công cụ, dụng cụ
Bên Nợ:
- Trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ nhập kho do mua ngoài, tự chế, th ngồi
gia cơng chế biến, nhận góp vốn;
- Trị giá công cụ, dụng cụ cho thuê nhập lại kho;
- Trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ thừa phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh
nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên Có:
- Trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ xuất kho sử dụng cho sản xuất, kinh doanh,
cho thuê hoặc góp vốn;
- Chiết khấu thương mại khi mua công cụ, dụng cụ được hưởng;

- Trị giá công cụ, dụng cụ trả lại cho người bán hoặc được người bán giảm giá;
- Trị giá công cụ, dụng cụ thiếu phát hiện trong kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ tồn kho đầu kỳ (trường hợp doanh
nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số dư bên Nợ: Trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ tồn kho.
Tài khoản 153 - Cơng cụ, dụng cụ, có 4 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1531 - Công cụ, dụng cụ: Phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến
động các loại cơng cụ, dụng cụ.
- Tài khoản 1532 - Bao bì luân chuyển: Phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến
động các loại bao bì luân chuyển sử dụng cho sản xuất, kinh doanh của doanh
nghiệp. Bao bì luân chuyển là các loại bao bì sử dụng nhiều lần, cho nhiều chu kỳ
sản xuất, kinh doanh. Trị giá của bao bì luân chuyển khi xuất dùng được phân bổ
dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh của nhiều kỳ hạch toán.
- Tài khoản 1533 - Đồ dùng cho thuê : Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến
động các loại cơng cụ, dụng cụ doanh nghiệp chuyên dùng để cho thuê. Chỉ hạch
tốn vào tài khoản này những cơng cụ, dụng cụ doanh nghiệp mua vào với mục đích
cho thuê, trường hợp khơng phân biệt được thì hạch tốn vào tài khoản 1531.
Trường hợp cho thuê công cụ, dụng cụ dùng trong sản xuất, kinh doanh của doanh

12


nghiệp thì ngồi việc hạch tốn trên tài khoản cấp 1 cịn phải hạch tốn chuyển cơng
cụ, dụng cụ trên tài khoản cấp 2.
- Tài khoản 1534 - Thiết bị, phụ tùng thay thế: Phản ánh trị giá hiện có và tình hình
biến động các loại thiết bị, phụ tùng thay thế không đủ tiêu chuẩn của TSCĐ sử
dụng cho sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Trị giá của thiết bị, phụ tùng thay
thế khi xuất dùng được ngay một lần vào chi phí sản xuất kinh doanh hoặc phân bổ
dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh nếu được sử dụng như công cụ, dụng cụ.
4.3. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ chủ yếu

* Phương pháp kế tốn nhập ngun vật liệu, cơng cụ dụng cụ;
1. Khi mua nguyên liệu, vật liệu về nhập kho, căn cứ hóa đơn, phiếu nhập kho và
các chứng từ có liên quan phản ánh giá trị nguyên liệu, vật liệu nhập kho:
- Nếu thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu (giá mua chưa có thuế GTGT)
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331)
Có các TK 111, 112, 141, 331,... (tổng giá thanh tốn).
- Nếu thuế GTGT đầu vào khơng được khấu trừ thì giá trị nguyên vật liệu bao gồm
cả thuế GTGT.
2. Kế toán nguyên vật liệu trả lại cho người bán, khoản chiết khấu thương mại hoặc
giảm giá hàng bán nhận được khi mua nguyên vật liệu:
- Trường hợp trả lại nguyên vật liệu cho người bán, ghi:
Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ.
- Trường hợp khoản chiết khấu thương mại hoặc giảm giá hàng bán nhận
được sau khi mua nguyên, vật liệu (kể cả các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng
kinh tế về bản chất làm giảm giá trị bên mua phải thanh tốn) thì kế tốn phải căn
cứ vào tình hình biến động của nguyên vật liệu để phân bổ số chiết khấu thương
mại, giảm giá hàng bán được hưởng dựa trên số nguyên vật liệu còn tồn kho, số đã
xuất dùng cho sản xuất sản phẩm hoặc cho hoạt động đầu tư xây dựng hoặc đã xác
định là tiêu thụ trong kỳ:
Nợ các TK 111, 112, 331,....
Có TK 152 - Ngun liệu, vật liệu (nếu NVL cịn tồn kho)
Có các TK 621, 623, 627, 154 (nếu NVL đã xuất dùng cho sản xuất)
Có TK 241 - Xây dựng cơ bản dở dang (nếu NVL đã xuất dùng cho
hoạt động đầu tư xây dựng)
13



Có TK 632 - Giá vốn hàng bán (nếu sản phẩm do NVL đó cấu thành
đã được xác định là tiêu thụ trong kỳ)
Có các TK 641, 642 (NVL dùng cho hoạt động bán hàng, quản lý)
Có TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu có).
3. Trường hợp doanh nghiệp đã nhận được hóa đơn mua hàng nhưng nguyên liệu,
vật liệu chưa về nhập kho doanh nghiệp thì kế tốn lưu hóa đơn vào một tập hồ sơ
riêng “Hàng mua đang đi đường”.
- Nếu trong tháng hàng về thì căn cứ vào hóa đơn, phiếu nhập kho để ghi vào tài
khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”.
- Nếu đến cuối tháng nguyên liệu, vật liệu vẫn chưa về thì căn cứ vào hóa đơn, kế
tốn ghi nhận theo giá tạm tính:
Nợ TK 151 - Hàng mua đang đi đường
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331)
Có TK 331 - Phải trả cho người bán; hoặc
Có các TK 111, 112, 141,...
- Sang tháng sau, khi nguyên liệu, vật liệu về nhập kho, căn cứ vào hóa đơn và phiếu
nhập kho, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 151 - Hàng mua đang đi đường.
4. Khi trả tiền cho người bán, nếu được hưởng chiết khấu thanh tốn, thì khoản chiết
khấu thanh tốn thực tế được hưởng được ghi nhận vào doanh thu hoạt động tài
chính, ghi:
Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán
Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (chiết khấu thanh toán).
5. Đối với nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu:
- Khi nhập khẩu nguyên vật liệu, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 331 - Phải trả cho người bán
Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33312) (nếu thuế GTGT đầu
vào của hàng nhập khẩu không được khấu trừ)

Có TK 3332- Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có).
Có TK 3333 - Thuế xuất, nhập khẩu (chi tiết thuế nhập khẩu).
Có TK 33381 - Thuế bảo vệ mơi trường.
- Nếu thuế GTGT đầu vào của hàng nhập khẩu được khấu trừ, ghi:
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ
14


Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33312).
- Trường hợp mua nguyên vật liệu có trả trước cho người bán một phần bằng
ngoại tệ thì phần giá trị nguyên vật liệu tương ứng với số tiền trả trước được ghi
nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước. Phần giá trị nguyên vật
liệu bằng ngoại tệ chưa trả được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm
mua nguyên vật liệu.
6. Các chi phí về thu mua, bốc xếp, vận chuyển nguyên liệu, vật liệu từ nơi mua về
kho doanh nghiệp, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331)
Có các TK 111, 112, 141, 331,...
7. Đối với nguyên liệu, vật liệu nhập kho do th ngồi gia cơng, chế biến:
- Khi xuất ngun liệu, vật liệu đưa đi gia công, chế biến, ghi:
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
- Khi phát sinh chi phí th ngồi gia cơng, chế biến, ghi:
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu có)
Có các TK 111, 112, 131, 141,...
- Khi nhập lại kho số nguyên liệu, vật liệu thuê ngoài gia công, chế biến xong, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang.

8. Đối với nguyên liệu, vật liệu nhập kho do tự chế:
- Khi xuất kho nguyên liệu, vật liệu để tự chế biến, ghi:
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
- Khi nhập kho nguyên liệu, vật liệu đã tự chế, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang.
9. Đối với nguyên liệu, vật liệu thừa phát hiện khi kiểm kê đã xác định được nguyên
nhân thì căn cứ nguyên nhân thừa để ghi sổ, nếu chưa xác định được nguyên nhân
thì căn cứ vào giá trị nguyên liệu, vật liệu thừa, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 338 - Phải trả, phải nộp khác (3381).

15


- Khi có quyết định xử lý nguyên liệu, vật liệu thừa phát hiện trong kiểm kê, căn cứ
vào quyết định xử lý, ghi:
Nợ TK 338 - Phải trả, phải nộp khác (3381)
Có các tài khoản có liên quan.
- Nếu xác định ngay khi kiểm kê số nguyên liệu, vật liệu thừa là của các doanh
nghiệp khác khi nhập kho chưa ghi tăng TK 152 thì khơng ghi vào bên Có tài khoản
338 (3381) mà doanh nghiệp chủ động ghi chép và theo dõi trong hệ thống quản trị
và trình bày trong phần thuyết minh Báo cáo tài chính.
* Kế tốn xuất ngun vật liệu, cơng cụ dụng cụ.
10. Khi xuất kho nguyên liệu, vật liệu sử dụng vào sản xuất, kinh doanh, ghi:
Nợ các TK 621, 623, 627, 641, 642,...
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
11. Xuất nguyên liệu, vật liệu sử dụng cho hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản hoặc
sửa chữa lớn TSCĐ, ghi:

Nợ TK 241 - Xây dựng cơ bản dở dang
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
12. Đối với nguyên liệu, vật liệu đưa đi góp vốn vào cơng ty con, cơng ty liên doanh,
liên kết: Khi xuất nguyên liệu, vật liệu, ghi:
Nợ các TK 221, 222 (theo giá đánh giá lại)
Nợ TK 811 - Chi phí khác (giá đánh giá lại nhỏ hơn giá trị ghi sổ)
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu (theo giá trị ghi sổ)
Có TK 711 - Thu nhập khác (giá đánh giá lại lớn hơn giá trị ghi sổ).
13. Khi xuất nguyên liệu, vật liệu dùng để mua lại phần vốn góp tại cơng ty con,
công ty liên doanh, liên kết, ghi:
- Ghi nhận doanh thu bán nguyên vật liệu và khoản đầu tư vào công ty con, công ty
liên doanh, liên kết, ghi:
Nợ các TK 221, 222 (theo giá trị hợp lý)
Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 3331 - Thuế GTGT đầu ra phải nộp.
- Ghi nhận giá vốn nguyên vật liệu dùng để mua lại phần vốn góp tại cơng ty con,
cơng ty liên doanh, liên kết, ghi
Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
14. Đối với nguyên liệu, vật liệu thiếu hụt phát hiện khi kiểm kê:

16


Mọi trường hợp thiếu hụt nguyên liệu, vật liệu trong kho hoặc tại nơi quản lý, bảo
quản phát hiện khi kiểm kê phải lập biên bản và truy tìm nguyên nhân, xác định
người phạm lỗi. Căn cứ vào biên bản kiểm kê và quyết định xử lý của cấp có thẩm
quyền để ghi sổ kế toán:
- Nếu do nhầm lẫn hoặc chưa ghi sổ phải tiến hành ghi bổ sung hoặc điều chỉnh lại
số liệu trên sổ kế toán;

- Nếu giá trị nguyên liệu, vật liệu hao hụt nằm trong phạm vi hao hụt cho phép (hao
hụt vật liệu trong định mức), ghi:
Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
- Nếu số hao hụt, mất mát chưa xác định rõ nguyên nhân phải chờ xử lý, căn cứ vào
giá trị hao hụt, ghi:
Nợ TK 138 - Phải thu khác (1381 - Tài sản thiếu chờ xử lý)
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
- Khi có quyết định xử lý, căn cứ vào quyết định, ghi:
Nợ TK 111 - Tiền mặt (người phạm lỗi nộp tiền bồi thường)
Nợ TK 138 - Phải thu khác (1388) (tiền bồi thường của người phạm lỗi)
Nợ TK 334 - Phải trả người lao động (trừ tiền lương của người phạm lỗi)
Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (phần giá trị hao hụt, mất mát nguyên liệu,
vật liệu cịn lại phải tính vào giá vốn hàng bán)
Có TK 138 - Phải thu khác (1381 - Tài sản thiếu chờ xử lý).
15. Đối với nguyên vật liệu, phế liệu ứ đọng, không cần dùng:
- Khi thanh lý, nhượng bán nguyên vật liệu, phế liệu, kế toán phản ánh giá vốn ghi:
Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
- Kế toán phản ánh doanh thu bán nguyên vật liệu, phế liệu, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131
Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (5118)
Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước
- Nếu giá trị cơng cụ, dụng cụ, bao bì ln chuyển, đồ dùng cho thuê liên quan đến
nhiều kỳ kế toán được phân bổ dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh, ghi:
+ Khi xuất cơng cụ, dụng cụ, bao bì luân chuyển, đồ dùng cho thuê, ghi:
Nợ TK 242 - Chi phí trả trước
Có TK 153 - Cơng cụ, dụng cụ.
+ Khi phân bổ vào chi phí sản xuất, kinh doanh cho từng kỳ kế toán, ghi:
17



Nợ các TK 623, 627, 641,642,...
Có TK 242 - Chi phí trả trước.
- Ghi nhận doanh thu về cho thuê cơng cụ, dụng cụ, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131,...
Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (5113)
Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33311).
- Nhận lại công cụ, dụng cụ cho thuê, ghi:
Nợ TK 153 - Cơng cụ, dụng cụ (1533)
Có TK 242 - Chi phí trả trước (giá trị cịn lại chưa tính vào chi phí).
5. Phương pháp hạch tốn ngun vật liệu, công cụ dụng cụ theo phương
pháp kiểm kê định kỳ
5.1. Khái niệm và nguyên tắc kế toán
Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp hạch tốn khơng theo dõi một cách
thường xuyên, liên túc về tình hình biến động của các loại nguyên liệu, công cụ
dụng cụ mà căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh giá trị tồn kho cuối kỳ
của vật tư trên sổ kế tốn tổng hợp từ đó tính ra giá trị của nguyên liệu, công cụ
dụng cụ
5.2. Tài khoản sử dụng, nội dung và kết cấu
Tài khoản 611 - Mua hàng
Bên Nợ:
- Kết chuyển giá gốc hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho đầu
kỳ (theo kết quả kiểm kê);
- Giá gốc hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, mua vào trong kỳ;
Bên Có:
- Kết chuyến giá gốc hàng hố, ngun liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho cuối
kỳ (theo kết quả kiểm kê);
- Giá gốc hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ xuất sử dụng trong kỳ,
hoặc giá gốc hàng hoá xuất bán (chưa được xác định là đã bán trong kỳ);

- Giá gốc nguyên liệu, vật liệu, cơng cụ, dụng cụ, hàng hố mua vào trả lại cho
người bán, hoặc được giảm giá.
Tài khoản 611 khơng có số dư cuối kỳ.
Tài khoản 611 - Mua hàng, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 6111 - Mua nguyên liệu, vật liệu: Tài khoản này dùng để phản ánh giá
trị nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ mua vào, xuất sử dụng trong kỳ kế toán

18


và kết chuyển giá trị nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho đầu kỳ và cuối
kỳ kế toán;
- Tài khoản 6112 - Mua hàng hoá: Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hàng hoá
mua vào, xuất bán trong kỳ kế toán và kết chuyển giá trị hàng hoá tồn kho đầu kỳ,
tồn kho cuối kỳ kế toán.
5.3. Phương pháp kế toán các nghiệp vụ chủ yếu
a. Đầu kỳ, kết chuyển trị giá nguyên liệu, vật liệu tồn kho đầu kỳ, ghi:
Nợ TK 611 - Mua hàng
Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu.
b. Cuối kỳ, căn cứ vào kết quả kiểm kê xác định giá trị nguyên liệu, vật liệu tồn kho
cuối kỳ, ghi:
Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Có TK 611 - Mua hàng.
6. Kế tốn dự phịng giảm giá hàng tồn kho
6.1. Khái niệm
Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: Là khoản dự phịng giảm giá hàng tồn kho khi có
sự suy giảm của giá trị thuần có thể thực hiện được so với giá gốc của hàng tồn kho.
6.2. Nguyên tắc kế tốn
a. Doanh nghiệp trích lập dự phịng giảm giá hàng tồn kho phải lập khi có những
bằng chứng tin cậy về sự suy giảm của giá trị thuần có thể thực hiện được so với giá

gốc của hàng tồn kho. Dự phịng là khoản dự tính trước để đưa vào chi phí sản xuất,
kinh doanh phần giá trị bị giảm xuống thấp hơn giá trị đã ghi sổ kế toán của hàng
tồn kho và nhằm bù đắp các khoản thiệt hại thực tế xảy ra do vật tư, sản phẩm, hàng
hóa tồn kho bị giảm giá.
b. Dự phịng giảm giá hàng tồn kho được lập vào thời điểm lập Báo cáo tài chính.
Việc lập dự phịng giảm giá hàng tồn kho phải được thực hiện theo đúng các quy
định của Chuẩn mực kế toán “Hàng tồn kho” và quy định của chế độ tài chính hiện
hành.
c. Việc lập dự phịng giảm giá hàng tồn kho phải tính theo từng loại vật tư, hàng
hóa, sản phẩm tồn kho. Đối với dịch vụ cung cấp dở dang, việc lập dự phòng giảm
giá hàng tồn kho phải được tính theo từng loại dịch vụ có mức giá riêng biệt.
d. Giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho là giá bán ước tính của hàng
tồn kho trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường trừ (-) chi phí ước tính để hồn
thành sản phẩm và chi phí ước tính cần thiết cho việc bán chúng.

19