TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ


MƠN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN
TIỂU LUẬN

TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG 4.0 ĐẾN HOÀN THIỆN
THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM
GVHD:
SVTH:

Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 11 năm 2021


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

Điểm: ……………………………..

KÝ TÊN


DANH MỤC VIẾT TẮT
CMCN: Cách mạng công nghiệp


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2. Mục đích đề tài.....................................................................................................2
3. Phương pháp nguyên cứu......................................................................................2
4. Kết cấu đề tài........................................................................................................2
PHẦN NỘI DUNG.........................................................................................................3
Chương 1: Tổng quan về cuộc cách mạng 4.0, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.....................................................................3
1. Cuộc cách mạng 4.0................................................................................................3
1.1 Cuộc cách mạng 4.0 là gì?.................................................................................3
1.2 Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0................................................3
1.3 Ảnh hưởng của cuộc cách mạng 4.0 đến nền kinh tế.........................................4
2. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam...................................5
2.1 Khái niệm kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam............5
2.2 Tính tất yếu khách quan của việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam..............................................................................................5
2.3 Đặc trưng của việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam.................................................................................................................5
3. Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.....7
3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam....................................................................................................7
3.2 Nội dung hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở

Việt Nam.................................................................................................................7
Chương 2: TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 ĐẾN
HOÀN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA Ở VIỆT NAM ..................................................................................................10
1. Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 tới thể chế và phương thức điều
hành nhà nước ......................................................................................................10
2. Tác động của cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 tới phát triển tồn diện các thành tố
trong kinh tế thị trường ........................................................................................12
3. Tác động của cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 tới hình thành các thể chế quốc tế
mới và thay đổi cơ chế vận hành ..........................................................................15
4. Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 tới hoàn thiện nhanh thể chế kinh
tế, gắn kết tăng cường kinh tế với đảm bảo quốc phòng, an ninh .........................16
PHẦN KẾT LUẬN........................................................................................................17


Phần mở đầu
1. Lí do chọn đề tài
Mơ hình kinh tế thị trường là một mơ hình kinh tế phổ biến và có hiệu quả nhất
trong việc phát triển kinh tế của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Và Việt Nam đã và
đang xây dựng mơ hình này. Có thể nói, việc xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là một sự lựa chọn đúng đắn của Đảng ta. Điều
đó đã đã được thể hiện qua thực tế. Sau 35 năm đổi mới, mơ hình kinh tế thị trường của
Việt Nam từng bước phát triển, tư duy và nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa liên tục được đổi mới. Việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa đã đáp ứng được với yêu cầu thực tiễn và thực hiện cam kết hội nhập quốc
tế. Hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế được nâng lên. Việc đổi mới, sắp xếp, cơ
cấu lại, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước được đẩy mạnh; kinh tế tập thể được
quan tâm đổi mới; kinh tế tư nhân ngày càng được coi trọng; đội ngũ doanh nhân khơng
ngừng lớn mạnh; thu hút vốn đầu tư nước ngồi đạt được kết quả tích cực. Hiện nay, Việt
Nam ngày càng đẩy mạnh hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa trong bối cảnh trong nước và quốc tế biến động nhanh khó lường cùng với đó là sự
xuất hiện của cuộc Cách mạng cơng nghiệp lần thứ tư (Cách mạng công nghiệp 4.0).
Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 với những đột phá về công nghệ internet vạn vật, trí tuệ
nhân tạo, xử lý dữ liệu lớn, điện tốn đám mây và các cơng nghệ khác để thực hiện siêu
kết nối, tích hợp các hệ thống số hóa - vật lý - sinh học, giữa thế giới thực và không gian
số tạo ra lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất mới… đã và đang tác động tới Việt Nam
ở tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc phịng,… Bên cạnh đó, là
những tác động tiêu cực gây ra sự xáo trộn nền kinh tế. Tác động của cuộc cách mạng
cơng nghiệp 4.0 đển sự hồn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam là rất lớn với nhiều cấp độ khác nhau, cả về hình thức và nội dung.
Đề tài này sẽ chỉ ra các nội dung về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và tác động của cuộc cách mạng 4.0 đến hoàn thiện
nhanh thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Giúp chúng ta
có cái nhìn tổng qt hơn, thực tế hơn về nền kinh tế thị trường ngày nay. Đó chính là lí

1


do nhóm chúng em lựa chọn đề tài này, đề tài “Tác động của cuộc Cách mạng công
nghiệp 4.0 đến hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam” .
2. Mục đích đề tài
Nêu được đặc trưng và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đến nền kinh
tế.
Đưa ra các nội dung về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.
Tác động của cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 đến hồn thiện thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
3. Phương pháp nghiên cứu
Cơ sở định hướng nghiên cứu dựa trên cơ sở kinh tế chính trị của Marx-Lenin, các

nghiên cứu của các chuyên gia. Đồng thời, tiểu luận cũng so sánh, phân tích, tổng hợp và
tham khảo hàng loạt bài báo, bài nghiên cứu của các tác giả về chủ đề Tác động của cuộc
Cách mạng cơng nghiệp 4.0 đến hồn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam
4. Kết cấu đề tài
Đề tài nghiên cứu ngoài phần mở đầu, kết luận, phần mục lục và tài liệu tham khảo thì
được chia làm 2 chương chính:
Chương 1: Tổng quan về cuộc cách mạng 4.0, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Chương 2: Tác động của cuộc cách mạng 4.0 đến hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

2


3


PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: Tổng quan về cuộc cách mạng 4.0, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
1. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
1.1 Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là gì?
Ý nghĩa của thuật ngữ này đề cập đến một giai đoạn mới trong Cách mạng cơng
nghiệp. Nó tập trung nhiều vào tính kết nối, khả năng tự động hóa, máy học và thu thập
dữ liệu thời gian thực. Từ đó tạo ra một hệ sinh thái kết nối tồn diện hơn, tốt hơn cho các
cơng ty, tập đồn để tập trung vào sản xuất và quản lý chuỗi cung ứng tốt và hiệu quả hơn.
Mặc dù mọi công ty và tổ chức hoạt động ngày nay đều khác nhau. Nhưng tất cả
họ đều có điểm chung là nhu cầu kết nối và truy cập vào các quy trình sản xuất, tạo ra sản
phẩm phẩm và giao tiếp với đối tác và con người…

1.2 Đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Đặc trưng của cách mạng công nghiệp 4.0 được thể hiện ở 3 điểm chính:
Sự kết hợp giữa các hệ thống ảo và thực tế: Đây là xu hướng kết hợp giữa các hệ
thống ảo và thực thể, vạn vật kết nối IoT và các hệ thống kết nối IoS. Nhờ khả năng kết
nối thông qua các thiết bị di động và khả năng tiếp cận với cơ sở dữ liệu lớn, các tính
năng xử lý thơng tin sẽ được nhân lên bởi những đột phá công nghệ trong các lĩnh vực
như trí tuệ nhân tạo, cơng nghệ người máy, xe tự lái, công nghệ in 3D, công nghệ nano,
công nghệ sinh học, khoa học vật liệu, lưu trữ năng lượng và tính tốn lượng tử.
Có quy mơ và tốc độ phát triển chưa từng có trong lịch sử lồi người. “Nếu như
các cuộc cách mạng cơng nghiệp trước đây diễn ra với tốc độ theo cấp số cộng (hay tuyến
tính) thì tốc độ phát triển của cách mạng công nghiệp lần thứ tư này là theo cấp số nhân”.
Theo đó, những đột phá cơng nghệ diễn ra trên nhiều lĩnh vực với tốc độ nhanh chóng và
mức độ tương tác rộng lớn sẽ tạo ra một thế giới được số hóa, tự động hóa và hoạt động
ngày càng trở nên hiệu quả, thơng minh hơn.
Có sự tác động mạnh mẽ và toàn diện đến thế giới đương đại. Điều này thể hiện ở
sự ảnh hưởng sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực như kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, mơi

4


trường, quốc phòng, an ninh… với các cấp độ từ toàn cầu đến châu lục, khu vực và trong
từng quốc gia[1].
1.3 Ảnh hưởng của cuộc cách mạng 4.0 đến nền kinh tế
Cuộc cách mạng 4.0 là sự kết hợp các công nghệ làm mờ đi đường ranh giới giữa
vật lý, kỹ thuật số và công nghệ sinh học. Đặc biệt, mức độ ảnh hưởng, lan tỏa của cuộc
cách mạng này diễn ra trên quy mơ tồn cầu, với tốc độ nhanh hơn những gì đã xảy ra từ
trước đến nay và dự báo sẽ làm thay đổi toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị
trên toàn thế giới.
Giống như các cuộc cách mạng cơng nghiệp trước đó, cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0 sẽ làm tăng thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân toàn

cầu. Việc gọi taxi, đặt vé máy bay, đặt mua hàng hóa, thanh tốn hóa đơn, nghe nhạc, xem
phim... đều có thể thực hiện từ xa. Việc đổi mới về công nghệ cũng sẽ cải thiện năng suất
và hiệu suất cho dịch vụ cung ứng. Chi phí vận chuyển và thông tin liên lạc sẽ giảm, các
dịch vụ hậu cần (logistic) và chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ trở nên hiệu quả hơn, chi phí
thương mại sẽ giảm.
Song cuộc cách mạng này cũng có thể phá vỡ thị trường lao động, khi tự động hóa
thay thế lao động chân tay trong nền kinh tế, khi robot thay thế con người trong nhiều lĩnh
vực, hàng triệu lao động sẽ rơi vào cảnh thất nghiệp, nhất là trong lĩnh vực bảo hiểm, mơi
giới bất động sản, tư vấn tài chính và vận tải.
Ảnh hưởng nhiều nhất đến những ngành nghề gắn với lao động chân tay, lao động
mang tính thao tác lặp đi lặp lại và sản xuất đồng loạt. Vì hoạt động đó dần dần sẽ thay
bằng máy móc, robot. Ngồi ra, những ngành nghề gắn với quá trình tự động hóa, điều
khiển được hành vi như: dệt may gia cơng, lắp ráp điện tử, cơ khí chế tạo... cũng dễ bị
thay thế bởi rô bốt. Với nghề lái xe, mà trước tiên là lái xe taxi có thể bị “ra khỏi cuộc
chơi” khi nền kinh tế chia sẻ Uber hay Grap taxi nở rộ. Nói chung, với cách mạng 4.0 mọi
ngành nghề đều có khả năng bị thay thế.
2. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
1 TS. Nguyễn Thắng, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tác động đến Việt Nam, truy cập ngày 2/12/2021,
/>
5


2.1. Khái niệm kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
“Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là nền kinh tế vận hành theo các
quy luật của thị trường đồng thời góp phần hưởng tới từng bước xác lập một xã hội mà ở
đô dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, có sự điều tiết của Nhà nước do
Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo” [2, tr.108].
2.2 Tính tất yếu khách quan của việc phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam
“Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là tất yếu ở Việt Nam

xuất phát từ những lý do cơ bản sau:
Một là, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phù hợp với xu
hướng phát triển khách quan của Việt Nam trong bối cảnh thế giới hiện nay.
Hai là, do tính ưu việt của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong
thúc đẩy phát triển đối với Việt Nam
Ba là, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phù hợp với nguyện vọng
mong muốn dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn mình của người dân Việt
Nam.” [2, tr.110].
2.3 Đặc trưng của kinh tế thị trường định hưởng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Về mục tiêu: “Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là hướng tới phát
triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng
cao đời sống nhân dân, thực hiện “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
[2, tr.112].
Về quan hệ sở hữu và thành phần kinh tế: Kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam là nền kinh tế có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế,
trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng.
Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác, cạnh tranh cùng phát triển
theo pháp luật. [2, tr.114].
Về quan hệ quản lý nền kinh tế: Quản lý và cơ chế quản lý trong nền kinh tế thị
trưởng định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam có đặc trưng riêng đó là: Nhà nước quản
2 Bộ giáo dục và đào tạo (2019). Kinh tế chịnh trị Mác Lênin. Nxb: Chính trị quốc gia, Hà Nội.

6


lý và thực hành cơ chế quản lý là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản, sự làm chủ và giám sát của
nhân dân. Đảng lãnh đạo nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thông qua
cương lĩnh, đường lối phát triển kinh tế - xã hội và các chủ trương, quyết sách lớn trong
từng thời kỳ phát triển của đất nước, là yếu tố quan trọng bảo đảm tính định hướng xã hội

chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường. Nhà nước quản lý nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa thông qua pháp luật, các chiến lược, kế hoạch, quy hoạch và cơ chế
chính sách cùng các công cụ kinh tế trên cơ sở tôn trọng những nguyên tắc của thị trường,
phù hợp với yêu cầu xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam[2, tr.115].
Về quan hệ phân phối: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
thực hiện phân phối công bằng các yếu tố sản xuất, tiếp cận và sử dụng các cơ hội và điều
kiện phát triển của mọi chủ thể kinh tế (phân phối đầu vào) để tiến tới xây dựng xã hội
mọi người đều giàu có, đồng thời phân phối kết quá làm ra (đầu ra) chủ yếu theo kết quả
lao động, hiệu quả kinh tế, theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và thông qua
hệ thống an sinh xã hội, phúc lợi xã hội. Phân phối theo lao động và hiệu quả kinh tế,

phân phối theo phúc lợi là những hình thức phân phối phản ảnh định hướng xã hội
chủ nghĩa của nền kinh tế thị trưởng[2, tr.116].
Về quan hệ giữa gắn tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội: Nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam thực hiện gắn tăng trưởng kinh tế với
công bằng xã hội; phát triển kinh tế đi đơi với phát triển văn hóa - xã hội; thực hiện tiến
bộ và công bằng xã hội ngay trong từng chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và
từng giai đoạn phát triển của kinh tế thị trường. Đây là đặc trưng phản ảnh thuộc tính
quan trọng mang tính định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị trường ở Việt Nam. Bởi
tiến bộ và công bằng xã hội vừa là điều kiện bảo đảm cho sự phát triển bền vững của nền
kinh tế, vừa là mục tiêu thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta
phải hiện thực hóa từng bước trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội[ 2, tr.116]..
3 Hoàn thiện thể chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam

7


3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam
Thế chế và thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

“Thể chế là những quy tắc, luật pháp, bộ máy quản lý và cơ chế vận hãnh nhằm
điều chỉnh các hoạt động của con người trong một chế độ xã hội [2, tr.117].”
“Thể chế kinh tế là hệ thống quy tắc, luật pháp, bộ máy quản lý và cơ chế vận
hành nhằm điều chỉnh hành vi của các chủ thề kinh tế, các hành vị sản xuất kinh doanh và
các quan hệ kinh tế. [2, tr.117].”
“Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là hệ thống đường lối,
chủ trương chiến lược, hệ thống luật pháp, chính sách quy định xác lập cơ chế vận hành,
điều chỉnh chức năng, hoạt động, mục tiêu, phương thức hoạt động, các quan hệ lợi ích
của các tổ chức, các chủ thế kinh tế nhằm hướng tới xác lập đồng bộ các yếu tố thị
trường, các loại thị trưởng hiện đại theo hưởng góp phần thúc đẩy dân giàu, nước mạnh,
dân chủ, công bằng, văn minh [2, tr.117].”
“Lý do phải thực hiện hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa
Thứ nhất, do thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn chưa đồng
bộ.
Thứ hai: hệ thống thể chế chưa đầy đủ.
Thứ ba, hệ thống thể chế còn kém hiệu lực, hiệu quả, thiếu các yếu tố thị trường và
các loại thị trường [2, tr.118].”
3.2 Nội dung hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam
3.2.1 Hoàn thiện thể chế về sở hữu và phát triển các thành phần kinh tế
Để hoàn thiện thể chế về sở hữu trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam cần thực hiện các nội dung sau:
“Một là: Thể chế hóa đầy đủ quyền tài sản (quyển sở hữu, quyền sử dụng, quyền
định đoạt và hưởng lợi từ tài sản) của nhà nước, tổ chức và cá nhân. Bảo đảm công khai,
minh bạch về nghĩa vụ và trách nhiệm trong thủ tục hành chính nhà nước và dịch vụ cơng

8



để quyền tài sản được giao dịch thông suốt; bảo đảm hiệu lực thực thi và bảo vệ có hiệu
quả quyền sở hữu tài sản.
Hai là: Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về đất đai để huy động và sử dụng hiệu quả
đất đai, khắc phục tình trạng sử dụng đất lãng phí.
Ba là: Hồn thiện pháp luật về quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên thiên
nhiên.
Bốn là: Hoàn thiện pháp luật về đầu tư vốn nhà nước, sử dụng có hiệu quả các tài
sản cơng; phân biệt rõ tài sản đưa vào kinh doanh và tài sản để thực hiện mục tiêu chính
sách xã hội.
Năm là: Hồn thiện hệ thống thể chế liên quan đến sở hữu trí tuệ theo hướng
khuyến khích đổi mới, sáng tạo, bảo đảm tính minh bạch và độ tin cây, bảo vệ quyền sở
hững tri tuệ.
Sáu là: Hoàn thiện khung pháp luật về hợp đồng và giải quyết tranh chấp dân sự
theo hướng thống nhất, đồng bộ. Phát triển hệ thống đăng ký các loại tài sản, nhất là bất
động sản.
Bảy là: Hoàn thiện thể chế cho sự phát triển các thành phần kinh tế, các loại hình
doanh nghiệp [2, tr.120].”
3.2.2 Hồn thiện thể chế để phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường và các loại thị
trường
“Một là: Hoàn thiện thi chế để phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường.
Các yếu tố thị trường như hàng hóa, giá cả cạnh tranh, cùng cầu…cần phải được
vận hành theo nguyên tắc thể chế kinh tế thị trường. Muốn vậy, hệ thống thể chế về giá,
về thúc đẩy cạnh tranh, về chất lượng hàng hóa, dịch vụ... cần phải được hồn thiện để
thúc đẩy sự hình thành đồng bộ các yếu tố thị trường.
Hai là: Hoàn thiện thể chế để phát triển đồng bộ, vận hành thông suốt các loại thị
trường
Các loại thị trưởng cơ bản như thị trường hàng hóa, thị trường vốn, thị trường cơng
nghệ, thị trường hàng hóa sức lao động... cần phải được hoàn thiện. Đảm bảo sự vận hành

9



thơng suốt, phát huy tác động tích cực, cộng hưởng của các thị trường đối với sự phát
triển của thể chế kinh tế thị trưởng định hướng xã hội chủ nghĩa [ 1, tr.122].”
3.2.3. Hoàn thiện thể chế để đảm bảo gắn tăng trưởng kinh tế với bảo đảm tiến bộ và
công bằng xã hội và thúc đẩy hội nhập quốc tế
Xây dựng hệ thống thể chế để có thể kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế nhanh với
phát triển xã hội bền vững, thực hiện tiến bộ xã hội, tạo cơ hội cho mọi thành viên trong
xã hội tham gia và hưởng thụ công bằng thành quả của q trình phát triển
Xây dựng và hồn thiện thể chế về hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt nam hiện nay
cần tập trung vào các nhiệm vụ sau:
“Một là: Tiếp tục rà soát, bổ sung, điều chỉnh hệ thống pháp luật và các thể chế
liên quan đáp ứng yêu cầu thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Hai là: Thực hiện nhất quán chủ trương đa phương hóa, đa dạng hóa trong hợp tác
kinh tế quốc tế, khơng để bị lệ thuộc vào một số ít thị trường. Nâng cao năng lực cạnh
tranh quốc gia, tiềm lực của các doanh nghiệp trong nước. Xây dựng và thực hiện các cơ
chế phù hợp với thông lệ quốc tế để phản ứng nhanh nhạy trước các diễn biển bất lợi trên
thị trưởng thế giới, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc, giữ vững mơi trường hịa bình, ổn
định cho sự phát triển của đất nước [2, tr.122].”
3.2.4. Hồn thiện thể nâng cao năng lực hệ thống chính trị
“Xây dựng hệ thống thể chế đồng bộ để nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, vai
trò xây dựng và thực hiện thể che kinh tế của nhà nước, phát huy vai trị làm chủ của nhân
dân trong hồn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Để phát triển thành công kinh tế thị trưởng định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam phải phát huy được sức mạnh về trí tuệ, nguồn lực và sự đồng thuận của toàn dân
tộc. Muốn vậy cần phải thực hiện nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, vai trò của nhà
nước và phát huy vai trò của nhân dân. [2, tr.123]”
Chương 2: TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CƠNG NGHIỆP 4.0 ĐẾN
HỒN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA Ở VIỆT NAM


10


1. Tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 tới thể chế và phương thức điều
hành của Nhà nước
Thứ nhất, biến đổi hệ thống pháp luật và các quy tắc xã hội
Lĩnh vực pháp luật chịu tác động lớn của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 rất lớn
và phải đối mặt với những thách thức sau đây:
Tốc độ thay đổi nhanh chóng của Cách mạng cơng nghiệp 4.0 đang buộc nhà nước
phải thay đổi cách tiếp cận khi thiết lập, sửa đổi và thực thi pháp luật. Thời đại kỹ thuật số
đang làm bộ máy lập pháp, hành pháp và tư pháp khơng có đủ thời gian để nghiên cứu
xây dựng khung khổ pháp lý hoàn chỉnh hay thiết lập các quy tắc ứng xử thích hợp. Do
vậy, hệ thống pháp luật và khuôn khổ pháp lý hiện hành cần được thiết kế linh hoạt hơn
để thích ứng với môi trường xã hội biến đổi liên tục. Chẳng hạn những thơng tin nóng về
chính trị, kinh tế, xã hội trong vòng 24 giờ đòi hỏi các nhà lãnh đạo đưa ra bình luận và
hành động ngay lập tức. Hay những tiến bộ vượt bậc về công nghệ trong Cách mạng cơng
nghiệp 4.0 có thể đem đến những tác động bất thường khơng thể lường trước. Từ đó cho
thấy cách tạo lập một hệ sinh thái quản lý quốc gia và lập pháp mềm dẻo hơn [ 3].
Sự thay đổi về không gian của các quan hệ pháp luật: Xuất hiện và ngày càng phổ
biến các giao dịch “phi biên giới”, thậm chí “phi chủ thể”. Chủ thể thực hiện các hoạt
động truyền thông, quảng cáo; các hành vi, hoạt động thương mại, các giao dịch dân sự,
… khơng bó hẹp trong phạm vi lãnh thổ quốc gia và một chủ thể pháp lý thơng thường.
Chính vì thế, phạm vi điều chỉnh của pháp luật phải đủ lớn để định hướng các quan hệ xã
hội trong trạng thái biến đổi nhanh chóng.
Sự thay đổi về chủ thể của các quan hệ pháp luật: Nếu như trong pháp luật truyền
thống, chủ thể tham gia các quan hệ pháp luật là cá nhân hoặc pháp nhân (nghĩa là các
chủ thể này thuộc về xã hội con người tự nhiên); trong bối cảnh CMCN 4.0, robot ngày
một phổ biến và dần trở thành một chủ thể chính tham gia các quan hệ xã hội.
Sự thay đổi về nội dung quan hệ pháp luật: Với sự phát triển mạnh mẽ của công

nghệ IoT (Internet of Things), trong xã hội xuất hiện nhiều quan hệ xã hội mới như giao
3 Tác giả ẩn danh, Tác động của cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 tới hồn thiện thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, truy cập ngày 7/12/2021, />
11


dịch tiền ảo, đánh bạc trực tuyến, khủng bố, lừa đảo, bắt nạt trên mạng… Những thách
thức nêu trên đòi hỏi nội dung điều chỉnh của pháp luật không chỉ giới hạn ở các đối
tượng truyền thống, mà phải mở rộng sang các lĩnh vực như: tiền ảo; các ứng dụng từ
blockchain; tài sản ảo; không gian giao dịch trên môi trường ảo; mối quan hệ giữa cá
nhân, pháp nhân với người nhân tạo, robot sinh học, …[1]
Thứ hai. Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động đến mối quan hệ giữa nhà
nước với người dân và các tổ chức xã hội theo hướng:
Tăng cường sử dụng các công nghệ số và giao dịch số. Nhà nước sử dụng các công
nghệ số để quản lý tốt hơn. Những công nghệ giám sát mới cho phép các cơ quan nhà
nước kiểm tra, theo dõi năm tình hình chính xác hơn. Người dân cũng trang bị cho mình
các cơng cụ, thiết bị thông tin và truyền thông hiện đại. Công nghệ và thiết bị cho phép
người dân tiếp cận gần hơn tới Chính phủ để đưa ý kiến, thậm chí để cùng phối hợp thực
hiện.
Cơng nghệ làm tăng vai trị và sự tham gia của người dân đối với công việc nhà
nước. Công nghệ làm tăng sức mạnh của người dân, đem lại phương thức mới để họ thể
hiện quan điểm, tạo điều kiện cho họ phối hợp hành động. Người dân tiếp cận thơng tin
tốt hơn và ngày càng địi hỏi cao hơn.
Thứ ba, thay đổi các cơ chế, phương pháp, thủ tục trong các hoạt động của nhà
nước và xã hội. Các công nghệ của Công nghiệp 4.0 đang làm thay đổi mới trường thể
chế theo các cách sau:
+ Chuyển đổi nhanh cơ chế hoạt động. Các mơ hình và cách thức hoạt động bên
trong của bộ máy nhà nước dùng từng bước thay đổi. Những thay đổi buộc các cấp chính
quyền phải điều chỉnh bằng cách tự làm mới mình và tìm ra những cách thức hợp tác mới
với người dân và khu vực tư nhân hiệu quả hơn. Các tổ chức nhà nước đang từng bước

chuyển đổi sang các khuôn khổ khoa học, công nghệ, kinh tế và xã hội mới.
+ Chuyển đổi tổ chức theo hướng tinh gọn. Nhưng địi hỏi về tính hiệu quả, hiệu
lực và minh bạch, các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội cần phải cải tổ, sắp xếp lại cơ
cấu nhằm đạt đến độ minh bạch và hiệu quả. Về cơ bản, mọi tổ chức đang chuyển đổi tự
nhiên thành những đơn vị tinh gọn hơn, hiệu quả hơn;

12


+ Cải thiện nhanh hệ thống hành chính quản trị cơng. Hệ thống hành chính cơng
đang từng bước số hóa tiến hành đổi mới cấu trúc và chức năng nhằm nâng cao tổng thể
hiệu quả quản lý của mình. Những nỗ lực đổi mới củng cố các quy trình quản lý điện tử,
tăng cường minh bạch, trách nhiệm giải trình và quan hệ giữa chính phủ, tổ chức và người
dân đang diễn ra thuận lợi hơn [3].
Thứ tư, tác động đến dịch vụ công. Cách mạng công nghiệp 4.0 đang thúc đẩy phát
triển nhanh hệ thống cơ sở dữ liệu và phương tiện truyền tải thông tin trong lĩnh vực dịch
vụ cơng. Có thể tác động trên các lĩnh vực sau đây
Chuyển dịch sang số hóa dịch vụ cơng và tăng cường ứng dụng công nghệ số Công
nghiệp 4.0 đạng thúc đẩy trào lưu số hóa mạnh mẽ và tồn diện. Chẳng hạn trong lĩnh vực
y tế, các “trợ lý ảo” có thể giúp bác sĩ và bệnh nhân điều trị tốt hơn; trong giáo dục, Trí
thơng minh nhân tạo có thể hỗ trợ đánh giá kết quả học tập, thúc đẩy tương tác giữa người
dạy, người học, phụ huynh.
Đối với các dịch vụ hành chính cơng, ứng dụng cơng nghệ 4.0 có thể được sử dụng
để làm giảm bớt thủ tục hành chính, giải đáp thắc mắc của người dân, hỗ trợ nhân viên
của Nhà nước trong công việc. Bên cạnh đó, thơng qua việc tập hợp, xử lý các dữ liệu liên
quan về mức độ hài lòng của người dân, hiệu quả và thời gian giải quyết công việc, Trí
thơng minh nhân tạo có thể giúp những nhà hoạch định chính sách tìm ra những cách cải
thiện quy trình, thủ tục trong lĩnh vực này. Đặc biệt, Trí thơng minh nhân tạo có thể giúp
các cơ quan nhà nước quản lý nhanh chóng một khối lượng rất lớn thông tin của người
dân, trên mọi mặt như hộ chiếu, căn cước công dân, biển số xe,…

2. Tác động của Cách mạng cơng nghiệp 4.0 tới phát triển tồn diện các thành tố
chính trong kinh tế thị trường
Thứ nhất, Cách mạng cơng nghiệp 4.0 làm thay đổi mơ hình tăng trưởng và cách
tiến hành cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Điều đó đặt ra yêu cầu ngày càng lớn
hơn đối với quá trình tái cơ cấu các ngành và tái cơ cấu đầu tư. Hiện nay, tăng trưởng ở
khu vực có vốn đầu tư nước ngồi tiếp tục tập trung ở các ngành khai thác tài nguyên, sử
dụng nhiều lao động, hạn chế trong chuyển giao công nghệ. Nguồn đầu tư nước ngoài vào
các ngành chế tạo sử dụng công nghệ thấp, nhân công rẻ, điều này sẽ là bất lợi cho Việt

13


Nam. Những yếu tố mà các nước đang phát triển như Việt Nam coi là ưu thế như lực
lượng lao động thủ cơng trẻ, chi phí thấp sẽ khơng cịn ưu thế mạnh nữa, thậm chí bị đe
dọa nghiêm trọng. Theo ước tính của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) có đến 86% lao
động cho các ngành dệt may và giày dép của Việt Nam có nguy cơ cao mất việc làm dưới
tác động của những đột phá về công nghệ do cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Nguy cơ này có thể chuyển thành con số thiệt hại không hề nhỏ khi các ngành như dệt
may, giày dép đã tạo ra số lượng lớn việc làm cho lao động trong nước. Công nghệ làm
tăng sức mạnh của người dân, đem lại phương thức mới để họ thể hiện quan điểm, tạo
điều kiện cho họ phối hợp hành động. Người dân tiếp cận thông tin tốt hơn và ngày càng
địi hỏi cao hơn [4].
Thứ hai, Cách mạng cơng nghiệp 4.0 tạo ra những thay đổi lớn các ngành công
nghiệp sản xuất chủ lực của đất nước. Những ngành chế biến thực phẩm, sản xuất điện
tử, máy vi tính và thiết bị viên thông, dệt may... là những ngành công nghiệp sản xuất
trọng điểm sẽ chịu tác động sâu sắc nhất trước những biến động khó lường từ Cách mạng
công nghiệp 4.0. Do những ngành công nghiệp này đều sử dụng nhiều lao động hoặc sản
xuất sản phẩm cuối cùng có giá trị gia tăng thấp, dẫn đến sự tăng trưởng chậm về giá trị
gia tăng trong sản xuất công nghiệp. Đây là một trong những cản trở lớn đối với phát triển
công nghiệp khi Việt Nam cần từng bước chuyển dịch sang các ngành công nghệ cao, sản

xuất các sản phẩm giá trị gia tăng cao. Trong thời gian tới Cách mạng cơng nghiệp 4.0 sẽ
có những ảnh hưởng lớn trong việc thay đổi phương thức tổ chức sản xuất của các ngành
cơng nghiệp chính của Việt Nam. Do vậy, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt
là các doanh nghiệp vừa và nhỏ với hạn chế về năng lực đầu tư, đối mới hoạt động sản
xuất và khả năng thích ứng nhanh chóng với những thay đổi của thị trường có xu hướng
suy giảm đáng kể.

4 PGS.TS. TRƯƠNG HỒ HẢI, Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến hoạt động lập pháp,
truy cập ngày 7/12/2021, />tintucid=210762&fbclid=IwAR0U545r6rDoyo2G6no2rP035ZgvQ0_Zf8UZrUFLly-vqLrwGmndI1XplzA

14


Thứ ba, Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ làm thay đổi và chuyển dịch cơ cấu mặt
hàng cũng như cơ cấu thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam. Cách mạng công nghiệp
4.0 tác động nhanh và làm thay đổi các phương thức trong kinh doanh thương mại cả trên
thị trường nội địa cũng như hoạt động ngoại thương. Sự xuất hiện của các nền tảng toàn
cầu, trong một thế giới phẳng và các mơ hình kinh doanh mới sẽ dẫn tới các hình thức tổ
chức và văn hóa doanh nghiệp có những thay đổi sâu sắc.
Thứ tư, Cách mạng cơng nghiệp 4.0 làm thay đổi tính chất lao động và việc làm ở
Việt Nam. Hiện nay, lực lượng lao động tập trung nhiều vào lao động phổ thông, lao động
bậc thấp và bậc trung. Đây thách thức rất lớn đối với Việt Nam trước cuộc CMCN 4.0 khi
mà Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng ở một số
ngành, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế xã hội. Đồng thời sẽ có những việc làm mới
với các yêu cầu khác và trong một môi trường làm việc hay cách tổ chức khơng cịn giống
như trước.
Thứ năm, xuất hiện các mơ hình sản xuất kinh doanh mới. Cách mạng cơng nghiệp
4.0 cho phép thay thế nguồn lực tài chính bằng nguồn lực trí thức và trí tuệ, cho phép tạo
ra những cơ hội đầu tư và phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn đầu
tư ban đầu cho khởi nghiệp có thể khơng lớn, nhưng lợi nhuận thu về cao. Ngoài ra tạo ra

những khả năng sản xuất hoàn toàn mới như là: dựa trên nền tảng của sự kết hợp cơng
nghệ cảm biến mới, điện tốn đám mây và kết nối internet vạn vật sẽ thúc đẩy sự phát
triển của máy móc tự động hóa và hệ thống sản xuất thơng minh. Hay là trí tuệ nhân tạo
và điều khiển học cho phép con người kiểm sốt từ xa, khơng giới hạn về khơng gian, thời
gian, tương tác nhanh hơn và chính xác hơn.
Thứ sáu, xuất hiện nhiều loại hình hoạt động thương mại mới. Các phương thức
kinh doanh thương mại mới như thương mại điện tử, thành toàn điện tử, giao dịch điện
tử... sẽ làm thay đổi, thậm trí triệt tiêu các hoạt động kinh doanh truyền thống. Thị trường
thương mại điện tử vì thế cũng được mở rộng, mơ hình thương mại điện tử ngày càng đổi
mới. Các chuỗi cung ứng truyền thống với sự hỗ trợ của sức mạnh lan tỏa của số hóa và
cơng nghệ thơng tin trở thành chuỗi cung ứng thông minh, đem lại hiệu quả cho nền kinh
tế số nói chung cũng như thương mại diện tử nói riêng. Cách mạng công nghiệp 4.0 làm

15


giảm đáng kể chỉ phi giao dịch, vận chuyển, góp phần giảm giá bán sản phẩm hàng hóa và
dịch vụ, giảm chi phí trong q trình lưu thơng và phân phối sản phẩm.
3. Tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 tới hình thành các thể chế quốc tế mới
và thay đổi cơ chế vận hành của kinh tế thị trường
Thứ nhất, Cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra nhiều cơ hội và thách thức lớn
cho các quốc gia về việc hình thành và vận hành các thế chế quốc tế, như: mở cửa thương
mại, tạo ra nhiều thị trường mới, tăng cường hợp tác đa phương, huy động lực lượng, có
nhiều dịng vốn, dịch chuyển lao động quốc tế, tồn cầu hóa văn hóa... Triển vọng thiết
lập một nền tảng hợp tác chung về các thách thức an ninh quốc gia và quốc tế trở thành
nhiệm vụ thiết yếu. Chẳng hạn tình trạng cạnh tranh chiến lược đang tăng lên giữa Mỹ và
Trung Quốc trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới chủ yếu liên quan
đến xây dựng luật chơi mới.
Thứ hai, xu hướng hội nhập ngày càng sâu rộng cùng với việc tham gia vào các tổ
chức quốc tế, đòi hỏi các quốc gia phải chấp nhận tuân thủ luật lệ và quy chuẩn hành vi

đối với các nước thành viên. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, các tổ
chức quốc tế thiết lập thêm các tiêu chuẩn, quy tắc và luật lệ liên quan đến các công nghệ
số. tương tác số như thông tin liên lạc 5G, thiết bị bay không người lái thương mai,
internet vạn vật y tế điện từ, sản xuất áp dụng công nghệ thông minh... Các quốc gia cũng
thiết lập các quy tắc, luật lệ riêng nhằm tạo lợi thế cho nhà sản xuất trong nước, đồng thời
hạn cho đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Do đó, nhiều quốc gia có nguy cơ bị cơ lập khỏi
hệ quy chuẩn toàn cầu và tụt hậu xa trong nền kinh tế số.
4.Tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 tới hoàn thiện nhanh thể chế kinh tế,
gắn kết tăng trưởng kinh tế với đảm bảo an ninh, quốc phòng
Đối với lĩnh vực quân sự, quốc phòng, Cách mạng cơng nghiệp 4.0 đang và sẽ có
tác động mạnh mẽ, toàn diện, mang đến những bước phát triển cao hơn cùng những thách
thức lớn hơn. Nhiều thành tựu mới trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ được
đưa vào ứng dụng rộng rãi; tạo ra các hệ thống vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới như vũ
khí năng lượng, gen sinh học, rơ-bốt tác chiến,.. với những tính năng vượt trội, có sự nhảy
vọt về chất; từ đó, làm xuất hiện các hình thái chiến tranh và phương thức tác chiến mới.

16


Tuy nhiên, việc ứng dụng các sản phẩm của Cách mạng cơng nghiệp 4.0 trong hoạt động
qn sự, ở góc độ nào đó có thể tạo ra hệ lụy nguy hiểm. Các nước, nhất là nước lớn, có
thể sử dụng thành tựu khoa học, công nghệ quân sự vào mục đích khơng chính nghĩa, sử
dụng “sức mạnh mềm”, can dự, chi phối về chính trị, chính sách đối nội, đối ngoại của
các nước khác; thực hiện “điều khiển” từ xa, từ bên ngoài, buộc các nước đang phát triển,
chậm phát triển phải phụ thuộc, mất độc lập, tự chủ, khó nhận thấy hoặc nhận thấy nhưng
khó cưỡng lại. Nhu cầu đầu tư vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự cơng nghệ cao có thể dẫn
đến cuộc chạy đua vũ trang rất tốn kém và càng phải phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ
các nước phát triển. Trong khi đó, thế giới chưa có cơ chế để quản lý, giám sát việc ứng
dụng các thành tựu khoa học, công nghệ quân sự mới để hạn chế tác động từ mặt trái của
Cách mạng công nghiệp 4.0. Những nhân tố nêu trên tác động lớn, nhiều mặt đến đảm an

ninh quốc phịng ở đất nước ta [5].
Ngồi ra ở bất kì quốc gia nào cũng phải đối mặt với sự cố an ninh mạng đã xảy ra
với tốc độ gia tăng nhiều hơn so với trước đây, các công nghệ hàng đầu trong cuộc cách
mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển nhanh, nhiều phần mềm phát triển phức tạp, cùng
với kiến thức chưa thực sự đầy đủ để có thể xây dựng một hệ thống tự bảo vệ. Kiến thức
bảo mật của các quốc gia rất khác nhau khi mà internet mới chưa được phổ biến - một
thực trạng hết sức đáng quan ngại trong vấn đề an ninh bảo mật hiện hành.

5 Trung tướng, PGS, TS. NGUYỄN ĐỨC HẢI, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư và vấn đề đặt ra đối với
quốc, Truy cập ngày 7/12/2021, />
17


Phần kết luận
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động tới hoàn thiện thể chế kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trên nhiều cấp độ khác nhau. Để
tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam,
chúng tôi cho rằng:
Thứ nhất, cần có cách tiếp cận tổng thể, phát triển bổ sung lý luận về thể chế kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới tác động của cách mạng công nghiệp 4.0
theo kịp nhiều vấn đề mới đang phát sinh, nhất là sự xuất hiện của nền kinh tế số, kinh tế
chia sẽ, xã hội số. Tính định hướng xã hội chủ nghĩa của mơ hình thể chế kinh tế cần có
sự điều chỉnh trước những biến động nhanh trong toàn bộ nền kinh tế đang dịch chuyển
sang số hóa tồn diện. Mơ hình tăng trưởng đã thay đổi xu hướng dựa chủ yếu vào công
nghệ và đổi mới sáng tạo. Mơ hình này cần tiếp tục cụ thể hóa những nội dung phản ánh
định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển kinh tế đất nước nói chung và hoàn thiện thể
chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nói riêng để theo kịp sự phát triển của
thế giới.
Thứ hai, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm xuất hiện lực lượng sản xuất mới,
quan hệ sản xuất mới và chúng đang phát triển nhanh. Do đó cần làm rõ hơn những quan

hệ sản xuất mới để bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa đối với thể chế kinh tế thị
trường ở Việt Nam. Trong các quan hệ sản xuất mới và củ, nhận thức về công cụ định
hướng xã hội chủ nghĩa được hiểu là chính sách, pháp luật để tái phân phối kết quả tăng
trưởng, sử dụng nguồn lực nhà nước để thực hiện các mục tiêu xã hội… Các yếu tổ cấu
thành nền kinh tế cũng đang thay đổi dẫn tới những công cụ thể chế để đảm bảo định
hướng xã hội chủ nghĩa đối với nền kinh tế thị trường ở Việt Nam cũng cần đổi mới.
Doanh nghiệp nhà nước có còn là lực lượng chủ đạo bảo đảm định hướng xã hội chủ
nghĩa hay không khi mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam đang thiếu lực
lượng dẫn dắt nền kinh tế với đủ sức mạnh và tằm vóc.
Thứ ba, trong các chủ trương, chính sách hồn thiện thể chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng và nhà nước ta suy xét đến những biến động khôn lường và
sự giao thoa mạnh mẽ giữa chính trị - kinh tế - xã hội do các công nghệ đột phá gây ra.

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. TS. Nguyễn Thắng, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tác động đến Việt Nam,
truy cập ngày 2/12/2021, />2. Bộ giáo dục và đào tạo (2019). Kinh tế chịnh trị Mác Lê nin. Nxb: Chính trị quốc gia, hà
nội.
3. Tác giả ẩn danh, Tác động của cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 tới hồn thiện thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, truy cập ngày 7/12/2021,
/>4. PGS.TS. TRƯƠNG HỒ HẢI, Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến
hoạt động lập pháp, truy cập ngày 7/12/2021,
/>tintucid=210762&fbclid=IwAR0U545r6rDoyo2G6no2rP035ZgvQ0_Zf8UZrUFLlyvqLrwGmndI1XplzA
5. Trung tướng, PGS, TS. NGUYỄN ĐỨC HẢI, Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư và
vấn đề đặt ra đối với quốc, Truy cập ngày 7/12/2021, />
19