Chúng ta hãy nhìn về bức tranh tổng thể về GD Đặc biệt tại Việt Nam. Việt
Nam hiện nay có 14 trung tâm hỗ trợ phát triển hòa nhập; 97 trường chuyên biệt
dành cho trẻ khuyết tật và học hòa nhập ở tất cả các cơ sở giáo dục. Số trẻ đến
học tại các cơ sở hòa nhập ngày càng tăng đặc biệt là bậc tiểu học và mầm non.
GDHN đó khơng chỉ là những gì mà nền giáo dục tiên tiến của thế giới
hướng tới mà Việt Nam cũng đang rất chú trọng tới việc dạy học phân hóa trong
mơi trường giáo dục hịa nhập nhằm đáp ứng sự đa dạng của trẻ và phát huy tối
đa năng lực tiềm ẩn của trẻ. Như bác Hồ đã nói “Trẻ em như búp trên
cành/Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan” 2 câu thơ khơng chỉ là tình u
thương bao la dành cho con trẻ của Bác mà đó còn là trách nhiệm Bác giao cho
hậu thế về việc phải quan tâm, chăm lo đến thế hệ măng non của đất nước. Bởi,
trẻ mầm non là lứa tuổi đầu tiên tiếp xúc với mơi trường giáo dục vì vậy Giáo
dục Mầm Non có vai trị rất quan trọng trong việc giáo dục hòa nhập.
Bên cạnh những em “bé khỏe, bé ngoan” cịn là những em bé kém may mắn
có những thiếu sót về mặt thể chất và tinh thần. Và giáo dục hòa nhập là một
phương thức giáo dục giúp trẻ khuyết tật có thể hịa nhập để học tập, vui chơi,
phát triển khả năng của bản thân cùng các trẻ bình thường trong một mơi trường.
Đặc trưng nhất của GDHN với tư tưởng chủ đạo đó là giáo dục cho mọi đối
tượng học sinh, khơng có sự tách biệt giữa học sinh với nhau. Mỗi học sinh đều
được tơn trọng và đều có giá trị như nhau.
GDHN cho trẻ mầm non không chỉ nhằm tạo ra được môi trường sống, học
tập hòa nhập tốt nhất cho trẻ khuyết tật mầm non, tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ
khuyết tật được tham gia học cùng trẻ bình thường ở các trường, lớp mầm non
mà còn là cơ hội để trẻ bình thường và trẻ khuyết tật hiểu đúng giá trị của nhau,
xóa bỏ sự cách biệt mặc cảm, xa lánh để trẻ có trách nhiệm với nhau hơn
Thơng qua lớp học hịa nhập giúp cho mọi trẻ, trong đó kể cả trẻ mầm non
bình thường và trẻ khuyết tật được phát triển tịan diện về thể chất, tình cảm. trí
tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách và chuẩn bị cho trẻ
vào lớp một.
Nói về GDHN với trẻ khuyết tật: Việc tham gia lớp hịa nhập như một thành
viên đuợc tiếp đón ân cần dạy cho trẻ có những nhu cầu đặc biệt (trẻ khuyết tật)
tính tự lực và giúp chúng nắm vững những kỹ năng mới. Đối với một số trẻ, đó
có thể là lần đầu tiên trong đời chúng được mong đợi và khuyến khích làm
những điều chúng có thể làm cho bản thân. Làm việc và vui chơi với những trẻ
khác khuyết khích trẻ khuyết tật phấn đấu để đạt được những thành tích lớn
hơn. Do đó chúng phát triển được ý thức cái tơi khoẻ mạnh và tích cực.
GDHN đối với trẻ bình thường: GDHN cịn giúp đỡ Cho trẻ bình thường.
Trẻ học được cách vui vẻ tiếp nhận những sự khác biệt đặc biệt của con người.
Nhiều cơng trình nghiên cứu đã cho thấy rằng thái độ của trẻ đối với trẻ khuyết
tật có thể trở nên tích cực hơn khi chúng có cơ hội chơi chung với nhau một
cách thường xuyên. Chúng học đuợc rằng trẻ khuyết tật, cũng như chúng, có thể
làm một số việc tốt hơn những việc khác. Trong một lớp hịa nhập, chúng có cơ
hội làm bạn với nhiều trẻ khác nhau.
Chúng ta biết rằng – sự thân ái – là viên gạch đầu tiên giúp xây dựng lòng
nhân hậu và vị tha cho trẻ. Trẻ em sống trong một môi trường đa chủng tộc, đa
văn hóa thường dân chủ và độ lượng hơn trong cách nhìn nhận và chấp nhận sự
khác biệt về màu da và đa dạng về văn hóa là vì vậy. Do đó, khi học trong cùng
một lớp với trẻ khuyết tật, trẻ bình thường sẽ học được cách nhìn nhận một cách
rộng lượng và đối xử nhân hậu với trẻ khuyết tật. Cũng chính vì vậy, chúng sẽ tự
làm giàu vốn sống của mình.
GDHN là một xu thế, là tính tất yếu thời đại nhưng để GDHN đến được từng địa
phương, từng trường học cịn gặp nhiều khó khăn.
Tiêu biểu nhất, phải kể đến nhận thức của các phụ huynh, cán bộ quản lý,
cộng đồng,… Họ cho rằng, GDHN đang ảnh hưởng đến những đứa trẻ “bình
thường”, làm chúng chậm lại, kém phát triển đi mà đâu có biết đến những gì
GDHN mang lại. Tơi đã từng gặp 1 phụ huynh phản đối gay gắt về việc trong lớp
có 1 đứa trẻ khuyết tật. Là giáo viên, tơi có trách nhiệm giải thích cho họ hiểu,
cho họ thấy những giá trị mà GDHN mang lại, và cũng cố hết sức để những kiến
thức về GDHN được biết đến nhiều hơn.
Về chính sách của nước ta, dường như chưa có 1 cơ chế, cách tổ chức thực
hiện 1 cách chi tiết, đẩy đủ nhất để ai cũng hiểu, cũng ủng hộ GDHN, để trường
mầm non nào cũng có những giáo viên đầy đủ phẩm chất và năng lực để dạy trẻ
bình thường và trẻ khuyết tật học chung 1 lớp. Các ban ngành, các cơ quan chức
năng còn chưa có sự thống nhất trong các văn bản tổ chức, quy chế thực hiện cho
từng địa phương.
Với các trường mầm non, đặc biệt là ở các tỉnh, đồng bào xa xơi, GDHN cịn
càng trở nên xa xỉ khi điều kiện cơ sở vật chất cịn q thiếu thốn. Khơng phải
nước ta chưa dành kinh phí cho GDHN hay chưa có nhà tài trợ.
Việc tạo môi trường giáo dục thân thiện có vai trị rất quan trong trong q
trình phát triển toàn diện cho trẻ, đặc biệt là đối với trẻ khuyết tật. Chăm sóc và
giáo dục trẻ khuyết tật phải thường xuyên được cải tiến, đổi mới, phải phù hợp
với đặc điểm tâm sinh lý và sở thích của trẻ. Cơ giáo phải thường xun trị
chuyện, âu yếm vỗ về trẻ , tạo cho trẻ tâm thế vui vẻ ,thoải mái , tạo môi trường
đẹp, thân thiện để trẻ được hịa nhập cùng với bạn bè, xây dựng nhóm bạn cùng
chơi với trẻ. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin thích đến trường.
Đặc biệt, Gia đình và nhà trường là cái nôi nuôi dưỡng trẻ trong những tháng
đầu đời, nhà trường và gia đình đều có những ưu thế riêng. Chính vì vậy việc kết
hợp giữa 2 lực lượng này là một trong những yếu tố góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trẻ khuyết tật.
Baker Gary S. (1964) đã từng nói rằng: “giáo dục làm cho nguồn vốn con
người không ngừng tăng trưởng. Quan niệm này coi giáo dục đào tạo là cơ
sở quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực, theo đó, các cơ sở đào tạo
nhân lực đóng vai trò cốt lõi, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ứng dụng ki
năng nghề nghiệp trong thực tiễn công việc” Dự kiến đên 2020, chúng ta mong
muốn có 70% trẻ khuyết tật được hòa nhập. Nhưng nếu số giáo viên dạy trẻ
khuyết tật khơng được chú trọng đào tạo thì mục tiêu hịa nhập của trẻ cũng chỉ
dừng lại ở nhưng con số.
Có thể khẳng định rằng, nếu trẻ bị khuyết tật không được can thiệp sớm,
khơng được giáo dục hịa nhập trong mơi trường giáo dục bình thường thì khả
năng phát triển kém, có thể sẽ mất đi cơ hội hịa nhập với xã hội,với cộng đồng.
Do vậy trường mầm non là chiếc nôi giúp trẻ khuyết tật phát triển tiến bộ hàng
ngày, tạo cho trẻ có sự tự tin hịa nhập với cộng đồng, với toàn xã hội.Chúng ta
những nhà quản lý giáo dục, các cô giáo mầm non hãy cùng chung tay bồi đắp,
tạo dựng một thế hệ tương lai tiềm năng cho đất nước.