ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA LỊCH SỬ 



TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
ĐẶC ĐIỂM CHIẾN TRANH
CÁCH MẠNG VIỆT NAM (1945-1975)

Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS Hà Minh Hồng
Sinh viên thực hiện: Thái Vũ Hoà
Mã số sinh viên: 1956040057

Thành phố Hồ Chí Minh, 29/12/2021


Hiện thực chiến tranh qua tác phẩm Hiện thực
chiến tranh của tác giả Bảo Ninh

A.DẪN LUẬN.......................................................................................................... 1
1.Giới thiệu........................................................................................................... 1
2.Tác giả Bảo Ninh...............................................................................................2
3.Hồn cảnh sáng tác...........................................................................................3
4.Tóm tắt tác phẩm..............................................................................................4
B. NỘI DUNG..........................................................................................................5
1. Vấn đề chiến tranh và con người qua tác phẩm............................................5
1.1. Sự tác động của chiến tranh đến con người trong tác phẩm nỗi buồn
chiến tranh........................................................................................................ 6
1.2. Nguơi linh nhìn từ goc đọ sô phận con nguơi ca nhân trong Nôi buôn

chiên tranh........................................................................................................ 7
2.Tình yêu trong chiên tranh thể hiện qua tác phẩm..................................... 14
C. KẾT LUẠN........................................................................................................19



A.DẪN LUẬN
1.Giới thiệu
Tác phẩm là dòng hồi ức của người lính về chiến tranh và thời tuổi trẻ đã trải qua
trong bom đạn. Đó là lịng tiếc thương vơ hạn đối với những người cùng thế hệ với
mình đã nằm xuống, là ám ảnh về thân phận con người trong thời buổi loạn ly, và
thông qua thân phận là sự tái hiện đầy xót xa về quá khứ, những suy tư nghiền
ngẫm về con đường dấn thân của cả một thế hệ sinh ra trong chiến tranh. Bao trùm
lên tất cả, là nỗi buồn sâu xa gắn với từng mảnh đời riêng. Tác phẩm đã bước ra
khỏi lối mòn về lịng tự hào dân tộc cùng những chiến cơng và vinh quang tập thể
để nêu lên thông điệp về sự ghê tởm, về tính chất hủy diệt của chiến tranh đối với
con người. Cuọc chiên tranh chông Mỹ la mọt trong nhưng đê tai quan trọng nhât
cua văn học cach mang Viẹt Nam. Môi thê loai, môi nha văn nhạn thưc va thê hiẹn
đê tai nay theo nhưng cach rieng. Chọn đê tai nay chúng toi muôn nghien cưu viẹc
nhạn thưc va thê hiẹn đê tai ây ơ truyẹn ngăn cua mọt nha văn cụ thê. Nôi buôn
chiên tranh cua Bao Ninh la tạp “bien ban chiên tranh” vê cuọc khang chiên chông
Mỹ cưu nuơc. Tư hiẹn thưc chiên truơng đên hinh tuợng nguơi linh va tinh yeu
trong chiên tranh đê nhạn thây răng, tac phâm la mọt lat căt thơi gian, mọt phần
cua cuọc chiên, nhạn diẹn đuợc tinh tông thê cua hiẹn thưc chiên tranh cũng nhu
qua trinh vạn đọng va phat triên cua dong tiêu thuyêt chông Mỹ trong bưc tranh
chung cua tiêu thuyêt thê tai chiên tranh va cach mang Viẹt Nam hiẹn đai nửa cuôi
thê kỷ XX.

Vào thời điểm ra đời cuối thập niên 1980, “Nỗi buồn chiến tranh” có thể đượợ̣c xem
là tác phẩm văă̆n họợ̣c Việt Nam hiện đại đầu tiên viết về chiến tranh có cái nhìn khác

với quan niệm truyền thống, khẳng định mạnh mẽ vai trò cá nhân trong xã


hội, quyền sống, hạnh phúú́c và đau khổ của con người với tư cách một cá thể độc
lập. Tiểu thuyết nhận đượợ̣c giải thưởng Hội Nhà văă̆n Việt Nam năă̆m 1991.
2.Tác giả Bảo Ninh.

Bao Ninh ten khai sinh la Hoang Ấu Phuong, sinh ngay 18/10/1952 tai Diễn Chau,
Nghẹ An. Que quan xa Bao Ninh, huyẹn Quang Ninh. Anh tưng nhạp ngũ va tham
gia chiên đâu ơ chiên truơng Tay Nguyen. Bao Ninh la mọt nha văn truơng thanh
khi chiên tranh chông Mỹ đa kêt thúc. Nghien cưu đê tai nay nhăm tim hiêu mọt
nha văn hạu chiên đa nhin nhạn va thê hiẹn cuọc chiên tranh đo nhu thê nao. Bao
Ninh con la tac gia cua nhiều cuôn tiêu thuyêt xuât săc viêt vê chiên tranh.
Sự nghiệp sáng tác


Năă̆m 1987, xuất bản truyện ngắn Trại bảy chúú́ lùn. Năă̆m 1991, xuất bản tiểu thuyết
Nỗi buồn chiến tranh (in lần đầu năă̆m 1990 tựa đề Thân phận của tình yêu, đượợ̣c
tặng Giải thưởng Hội Nhà văă̆nViệt Nam và đượợ̣c đón chào nồng nhiệt)
Năă̆m 2002 xuất bản Truyện ngắn Bảo Ninh.Bảo Ninh còn viết một số truyện ngắn
về đề tài chiến tranh, trong đó truyện Khắc dấu mạn thuyền đã đượợ̣c dựng thành
phim. Truyện ngắn Bội phản của Bảo Ninh trong tập truyện Văă̆n Mới do Nhà xuất
bản Văă̆n họợ̣c xuất bản năă̆m 2005.
3.Hoàn cảnh sáng tác.
Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh đượợ̣c xuất bản lần đầu tiên năă̆m 1990 với tiêu
đề Thân phận của tình yêu do các biên tập viên nhà xuất bản Hội nhà văă̆n lựa chọợ̣n.
Chỉ một năă̆m sau đó, tác phẩm đượợ̣c tái bản với tiêu đề do chính tác giả đặt tên từ
trước Nỗi buồn chiến tranh. Cũũ̃ng trong năă̆m đó, cuốn sách đượợ̣c giải thưởng
của Hội nhà văă̆n. Từ những ngày đầu xuất hiện, Nỗi buồn chiến tranh đã gây xôn
xao dư luận vì tính phức tạp của nó. Gần 15 năă̆m sau khi cuốn tiểu thuyết ra đời,

tác phẩm vẫn làm say mê đọợ̣c giả bởi cốt truyện quen mà lạ, gần gũũ̃i mà như xa
vời. Đó là câu chuyện bi thảm về tình yêu trong chiến tranh và những chiêm
nghiệm về thời chiến, một thời mà theo dòng ý thức của cuốn tiểu thuyết này đã trở
thành quá khứ. Khác với những tác phẩm trước đó mang tính sửử̉ thi, miêu tả chiến
tranh từ góc độ cộng đồng, ý chí chiến đấu của người lính trên mặt trận vì vận
mệnh đất nước, Bảo Ninh lại miêu tả chiến tranh từ góc độ cá nhân, thân phận con
người, đi sâu vào những nỗi niềm cá nhân thầm kín mà trước đó chưa nhà văă̆n nào
nói đượợ̣c. Do đó, có một thời gian tác phẩm bị cấm xuất bản và bị cấm lưu truyền
nhưng vẫn đượợ̣c đơng đảo
người đọợ̣c ưa thích. Ngay sau khi nhận giải thưởng ở Việt Nam, Nỗi buồn chiến
tranh đượợ̣c dịch


sang tiếng Anh bởi Frank Palmos và Phan Thanh Hảo, xuất bản năă̆m 1994 với tựa
đề The Sorrow of War. Cuốn sách đượợ̣c một số nhà phê bình đánh giá là một trong
những tiểu thuyết cảm động nhất về chiến tranh.
Bản dịch này đượợ̣c đọợ̣c rộng rãi ở phương Tây, và là một trong số ít sách nói về
chiến trah quan điểm phía Việt Nam đượợ̣c xuất bản ở đây. Tác phẩm đượợ̣c đưa vào
danh sách 50 dịch phẩm xuất sắc nhất nửử̉a thế kỷử̉ qua của. Hiệp hội dịch giả Anh,
đồng thời đượợ̣c coi là một trong 10 tiểu thuyết hay nhất Đơng Nam Á.
4.Tóm tắt tác phẩm
Nỗi buồn chiến tranh về cơ bản đượợ̣c chia làm bảy phần dựa trên các cách trang
thống nhất trong cả bốn bản in (1990, 1991 và hai bản năă̆m 2003). Tác phẩm khơng
có cốt truyện, tình tiết rành mạch mà chỉ là những mảng hồi ức của nhân vật Kiên,
một người lính của tiểu đoàn 27 độc lập hoạt động trên địa bàn B3 cịn sống sót, về
cuộc chiến tranh đẫm máu vừa qua và về mối tình với cơ bạn họợ̣c trường Bưởi tên
là Phương. Kiên xuất thân từ một gia đình trí thức tiểu tư sản miền Bắc. Cha là họợ̣a
sĩ nhưng tranh của ông lại bị người ta phê phán là thể hiện những chân dung ma
quỷử̉. Mẹ Kiên, một đảng viên, bỏ cha từ lúú́c Kiên còn nhỏ để lấy chồng khác. Kiên
biết rất ít về người chồng sau của mẹ, một nhà thơ tiền chiến về già. Kiên là sự kết

hợợ̣p hoàn hảo giữa mẹ và cha: xung phong đi bộ đội ở tuổi mười bảy, khăă̆ng khăă̆ng
chiến đấu, bỏ lại người yêu, cứng rắn và can đảm. Kiên đã xả thân làm người hùng,
lao vào cuộc chiến để phụợ̣c vụợ̣ sự nghiệp cứu nước.Trải qua nhiều mối tình, cả khi
mới biết những rung động đầu đời với người hàng xóm tên Hạnh, rồi vào bộ đội
với bao cảm xúú́c của tuổi trẻ nhưng người Kiên yêu nhất vẫn là Phương. Vì quá
nhớ Kiên nên Phương quyết định lên tàu thăă̆m Kiên nhưng không may tàu bị đánh
bom. Trong lúú́c loạn lạc, Phương bị làm nhụợ̣c. Cảm thấy quá xấu hổ và đau đớn,
Phương lấy chồng. Ngày hịa bình, Kiên trở về và rất đau


khổ khi biết Phương đã lấy chồng. Từ đó, Kiên trở thành “nhà văă̆n cấp phường”,
sống một thời hậu chiến đầy u buồn. Anh lao vào viết như một “Thiên mệnh” xa
vời, tối tăă̆m. Kiên như người mộng du lang thang cả đêm khắp phố phường, đêm
đêm viết hàng núú́i giấy. Những câu chữ xuất hiện trong “bóng đêm âm u” của tiềm
thức, vơ thức đã trở thành những hình tượợ̣ng ảo giác trên trang bản thảo. Ngày kia
anh đốt bản thảo tác phẩm của mình, bên người con gái câm, một biểu tượợ̣ng
đẹp,một bản sao khác của Phương. Cô gái câm là người đọợ̣c có thể, người đọợ̣c
tương lai tiểu thuyết của Kiên. Cô là người duy nhất chứng kiến một tiểu thuyết
đang hình thành trong bóng đêm, trong cơn say, trong điên khùng và hoảng loạn,
trong vô thức, tức là từ nỗi buồn tình yêu và nỗi buồn chiến tranh.

B. NỘI DUNG
1. Vấn đề chiến tranh và con người qua tác phẩm.
Chiên tranh la mọt nhan tô co tac đọng cưc kỳ to lơn đôi vơi nhan cach con nguơi.
Nhan cach la "tu cach va phâm chât con nguơi", môi con nguơi ai cũng co tu cach
va phâm chât. Tu cach, phâm chât đo nhu thê nao phụ thuọc vao hoan canh sông,
điêu kiẹn sông cua môi ca nhan. Bui Viẹt Thăng cho răng: "quan niẹm vê nhan
cach la biêu hiẹn mọt trinh đọ cao cua sư khai quat nghẹ thuạt đơi sông ". Tac gia
con khăng đinh: "nhan cach la mọt khai niẹm rọng va cao hon khai niẹm nhan vạt
tich cưc". Noi đên nhan cach con nguơi la noi đên nhưng điêm tôt đep cua nguơi

truơc cuọc sông.
Chiên tranh chông Mỹ chiêm trọn hai muoi năm cua thê kỷ. Con nguơi Viẹt Nam
phai chiu sư tac đọng ghe gơm cua cuọc chiên tranh truơng kỳ ây. Tơi nay hoa binh
đa trơ lai nhung nhưng du am cua chiên tranh vân la nôi am anh khon nguoi đôi vơi
con nguơi thơi hạu chiên. Sưc tac đọng cua chiên tranh đên nhan cach con


nguơi ca trong chiên tranh va trong hoa binh vân la mọt chu đê cua văn học hom
nay. Ben canh cac tac gia văn học khac, Bao Ninh thê hiẹn sư tac đọng cua chiên
tranh đên nhan cach con nguơi rât đọc đao. Ở đay chúng toi đi vao tim hiêu nhan
cach con nguơi trong truyẹn ngăn Bao Ninh, tư đo nhạn thây cung vơi cac nha văn
hiẹn đai, Bao Ninh đa gop phân tao điêu kiẹn cho sư thay đôi quan niẹm nghẹ thuạt
vê con nguơi văn học thơi hạu chiên.
1.1. Sự tác động của chiến tranh đến con người trong tác phẩm nỗi buồn chiến
tranh.
Tinh tư sau Cach mang thang Tam, đuợc sang tac duơi anh sang cua ly tuơng cọng
san, trong dung moi cua chu nghia yeu nuơc va chu nghia anh hung cach mang,
văn học Viẹt Nam đa co nhưng buơc phat triên đang ghi nhạn. Nên văn học sử thi
cua 30 năm ây co nhưng đong gop rieng cho tiên trinh văn học dan tọc. Nên văn
học 1945-1975 la sư kêt tinh chin muôi cua ly tuơng thâm mi, rung cam nghẹ
thuạt. Cuọc khang chiên truơng kỳ gian khô đa tiêp nguôn cam xúc, tac đọng manh
đên thê giơi tinh thân cua nguơi sang tac. Văn học thê hiẹn tinh thân, khi phach
cach mang ma ơ đo mọt thê hẹ nha văn "vưa la chiên si, vưa la nghẹ si". Tron 30
năm chiên tranh (1945-1975) hinh tuợng chiên tranh va nguơi linh đa trơ thanh
hinh tuợng trung tam xuyen suôt qua trinh vạn đọng cua nên văn học ây. Ben canh
nhưng yêu tô tich cưc, yêu tô tieu cưc vân tôn tai, chi phôi manh me buơc đi cua
văn học thơi kỳ nay. Chiên tranh đuợc nhạn thưc lai tư sư tac đọng ghe gơm cua no
đên tinh cach va sô phạn con nguơi, vơi bao nhieu nôi éo le, bi kich, xot xa, nôi
buôn dai dăng.
Nôi buôn chiên tranh con thê hiẹn qua nhưng hoan canh éo le, bi kich. Đo la hinh

anh cua mọt nguơi cha trôn chay qua khư, trôn chay khoi que huong khi cuọc sông
đa yen binh (Ba lẻ một), đo la nôi éo le cua nguơi bô cưu con nguơi khac ma khong
thê cưu đuợc vợ con minh (Bí ẩn của dòng nước), đo la nôi nuôi tiêc vê mọt


la thu khong kip boc (La thư từ Quý Sửu). Hay nôi ngạm ngui vê mọt ong gia mât
tri, mai xot xa vi mọt chuyên hoa xa khong bao giơ trơ lai (Ngôi sao vô danh). Va
nôi buôn cua nguơi linh sau chiên tranh trơ vê que huong vơi cam giac "lac loai"
(Hữu khuynh). Nôi buôn chiên tranh con thê hiẹn lơn hon trong sư đau buôn,
thuong nhơ cua nguơi me gia trong lân giô thư ba muoi cua con (Mây trắng còn
bay)... Rõ rang hiẹn thưc mât mat cua chiên tranh trong văn học hạu chiên khong
con bi né tranh nưa, va bay giơ nêu viêt vê chiên tranh ma khong viêt nhưng đô
mau khăc nghiẹt thi đo la "tac phâm vo đao đưc" (Simonop). Hon nưa "mo ta chiên
tranh ma chi giư lai nhưng cai anh hung, vưt bo tât ca nhưng cai khac co nghia la
bo roi rât nhiêu bai học chiên tranh. Khong mieu ta nhưng chi tiêt nạng nê, bi tham
cua chiên tranh la xuyen tac bọ mạt chiên tranh trong y thưc nhan loai" (Ngo Thao
(2001), Văn học về người lính, Nxb Quan đọi Nhan dan). Bao Ninh trong cac tac
phâm cua minh đa cho nguơi đọc thây nhưng tôn thât, hy sinh cua chiên tranh,
đông thơi thê hiẹn rõ nhưng sô phạn nguơi linh truơc va sau chiên tranh.
1.2. Nguơi linh nhìn từ goc đọ sô phận con nguơi ca nhân trong Nôi buôn
chiên tranh
Kê thưa thanh tưu cua tiêu thuyêt chiên tranh tiên đôi mơi 1975-1985 ma Đât trăng
la tieu biêu, Nôi buôn chiên tranh la mọt sư tiêp nôi xuât săc khi Bao Ninh nghiên
ngâm, tai tao bọ mạt chiên tranh qua guong mạt va sô phạn con nguơi. Co thê noi,
vơi cam hưng nhan văn chan chưa thê hiẹn qua goc nhin than phạn nguơi linh, Nôi
buôn chiên tranh đa đuợc đanh gia la “cuôn tiêu thuyêt cam đọng nhât vê chiên
tranh”, bơi “cuôn sach đa cham vao mâu sô chung cua nhan loai”... Song, nhin tư
phia chu thê sang tao, dễ dang nhạn thây Bao Ninh đa tham nhạp sau vao đạc trung
thê loai khi chọn nhan vạt đê gửi găm thong điẹp va ly giai mọi vân đê cua hiẹn
thưc đơi sông. Nha văn hiêu hon ai hêt sưc am anh, ân tuợng sau đạm cua mọt



cuôn tiêu thuyêt bao giơ cũng thuọc vê sô phạn nhan vạt ma khong phai la hẹ
thông sư kiẹn, biên cô.
Tuy khong co “kich thuơc” cua mọt “đai tư sư” nhung thê giơi nhan vạt cua Nôi
buôn chiên tranh la tạp hợp cua nhiêu guong mạt, nhiêu cuọc đơi, nhiêu sô phạn.
Họ đêu la nhưng nan nhan cua chiên tranh, đạc biẹt la nhưng nguơi linh tham trạn.
Tren chiên truơng va trong đơi sông quan ngũ, nhan vạt cua Bao Ninh đêu la
nhưng nguơi tre tuôi, dễ thuong, nạng tinh đông đọi, giau tinh yeu que huong, xư
sơ, coi hanh đọng dân than ra chiên truơng la biêu hiẹn cao nhât cua long yeu
nuơc, chi nam nhi. Mọt sô nhan vạt du hiêm hoi đa hiẹn diẹn tren chiên truơng
băng nhưng nét ve mang mau săc ly tuơng bơi nhưng hanh đọng chiên đâu hy sinh
quen minh nhu Cư, Tu, Hoa... Hinh anh cua Hoa “đưng hoi nghieng truơc năng ta
(...). Cai cô cao yêu ơt, ao cọc, quân đui, đoi chan trân đây vêt gai cao” [tr. 227];
vạy ma nguơi giao lien vơi than hinh mong manh, yêu đuôi ây đa dam liêu minh
đanh lac huơng quan thu đê giai cưu đoan thuong binh, nhạn lây cai chêt tham
thuong. Qua điêm nhin cua Kien – nhan vạt chinh cua tac phâm, đay la mọt sư sat
hai man rợ, thú tinh: “Hoa gục nga giưa trang co va đăng sau bọn Mỹ xo tơi, vay
xúm lai, trân trung trục, long la tren minh nhu nhưng con đuơi uoi, phi pho thơ,
giăng giạt, nạng nê học rông len” [tr. 50]. Nhưng hinh anh thuong đau đo hăn sau
vao ky ưc chiên tranh cua Kien, trơ thanh “kỷ niẹm bi tham, thuong tam va hiêm
nghèo nhât” sau môi lân hôi tuơng. Nhung no cũng chi la mọt bưc nhục hinh nho
trong bưc tuơng thanh đai tham hoa cua cuọc chiên. Va cang ngay, cang “nhơ lai va
suy nghi”, Kien đa nhạn ra răng: “Chiên tranh, vơi bọ mạt gơm ghiêc cua no, vơi
nhưng mong vuôt cua no, vơi nhưng sư thạt trân trụi bât nhan nhât cua no se chi
đon thuân co y nghia la mọt thơi buôi va mọt quang đơi ma bât kỳ ai đa phai trai
qua, đêu mai mai bi am anh, mai mai mât kha năng sông binh thuơng, mai mai
khong thê tha thư cho minh” [tr. 101].



Sô phạn nguơi linh trong Nôi buôn chiên tranh đuợc khai thac ơ ca hai quang đơi
trong va sau chiên tranh. Ở quang đơi đâu, khac vơi đa sô cac tac phâm cung đê tai
chiên tranh, Bao Ninh đa mieu ta chan dung nguơi linh vơi ngoai hinh yêu ơt, thiêu
sinh khi va mọt đơi sông nọi tam yêu đuôi, dễ tôn thuong va qua nhiêu khiêp đam.
Đanh răng Kien cũng nhu nhiêu anh em khac đa tinh nguyẹn ra chiên truơng, bo lai
môi tinh học tro đep nhu nhưng trang tho coi chiên tranh la mọt co họi lạp cong...
Nhung khi tạn măt chưng kiên bọ mạt gơm ghiêc cua chiên tranh, mọng lam nguơi
hung tieu tan, tam tinh họ đa thay đôi gân nhu hoan toan. Chua bao giơ co trong
văn học mọt tạp thê nhưng nguơi linh ra rơi va hanh đọng mât phuong huơng đên
thê. Truơc cai chêt, họ run sợ, hoang loan, khiêp đam va tim cach chông tra. Đê
xua đi cai thưc tai hang ngay xuong roi, mau đô, “khung khiêp va hôn hoang”, cai
chêt ạp đên bât cư lúc nao, họ đao ngũ, uông ruợu, hit hông ma, choi gai... Nhung
mọi con đuơng đêu dân đên ngõ cụt, bê tăc va bi tham. Can – mọt chiên si trinh sat
qua cam đa tư bo đông đọi, trôn chay trong đem vơi hy vọng đuợc trơ vê vơi nguơi
me gia đon than ơ que nha. Anh vin vao tam linh “Mây đem vưa rôi toi toan mo
thây me toi gọi toi. Co le anh toi đa chêt ma me toi thanh ra lam bẹnh rôi chăng?”
Đao ngũ đê tim co họi sông nhung Can lai phai ganh lây cai chêt tham thuong, chêt
bơi phat đan trưng tri cua nhưng nguơi cung hang ngũ, xac troi dat trong mua
nguôn suôi lũ, chêt ma chua kip gạp me... Rôi canh nhưng nguơi linh giai buôn
trong đam khoi hông ma, trong sư giai toa nhưng ân ưc băng hanh đọng sex...
Nhung duơng nhu nhưng khao khat rât con nguơi, nhât la nhưng nguơi tre tuôi chi
diễn ra trong nhưng giâc mo đúng nhu phan đoan cua “ong tô” phan tam học
Freud. Chang linh Vinh đem đem đăm chim trong nhưng “xen” hoa hợp thê xac ao
đê tim khoai lac: “Chi rạt mo thây đan ba va hăn thuơng xuyen khoai tra ta thưc
cho anh em nghe vê nhưng cuọc lam tinh tuơng tuợng vo cung tham lam, phưc tap,
rât ngoc ngach, đây ly thú va sông suợng vơi chi em huyên thoai cua hăn” [tr. 15].
Kien xuât than tư dong dõi tri thưc nen sư cam nhạn va bọc lọ khia


canh ban năng co phân tinh tê va thăng hoa hon. Môi lân nghi đên Phuong la hinh

anh cua mọt mỹ nhan môi tinh đâu hiẹn len vơi dang hinh tien nư, am anh anh suôt
nhưng đem mua dai, khiên mọi giac quan nhu đuợc thưc dạy, than thê anh “gai len,
xuong thit chơn rợn, run rây, rung đọng trong nôi khat khao thèm muôn đuợc
huơng tơi đọ tọt cung cai cam giac tiêp xúc em ai, choang ngợp, đang kinh hai vơi
cai hinh hai yeu dâu, mong manh, mêm mai nhu canh hông ây” [tr. 32]. Nhưng tinh
huông tuong tư chúng ta co thê băt gạp trong Ăn may di vang cua Chu Lai, Lac
rưng – Trung Trung Đinh,... nhu mọt “họi chưng tạp thê” biêu hiẹn sư khung hoang
tinh dục cua đơi sông chiên tranh. Chinh vi hiẹn tuợng mât can băng, thạm chi la
“triẹt tieu giơi” la phô biên nen “môi tinh” cua ba co gai May, Thom, Ho bia vơi
nhưng nguơi linh trong đọi trinh sat vơi nhưng man lam tinh “thạt” la nhưng
truơng hợp hy hưu, la “cua hiêm” va thưc sư co tinh nhan văn sau săc. Con đai đa
sô nhưng “hanh vi tinh dục” noi tren đa cuơp mât ban năng “yeu va sông” binh
thuơng cua nguơi linh – mọt khia canh đang buôn cua than phạn, chinh vi vạy, no
la sư phan khang dư dọi cua con nguơi truơc chiên tranh.
Tieu biêu nhât cho quang đơi chiên trạn cua nguơi linh la nhưng cuọc giao tranh
tren chiên truơng. Vơi Nôi buôn chiên tranh hanh đọng na súng, chém giêt nhiêu
khi vuợt ra ngoai tâm kiêm soat cua ly tri, y thưc va mang mau săc bao lưc tan sat.
Dâu biêt chiên tranh la sinh tử, la “mọt mât mọt con” nhung viẹc na đan xôi xa,
đam chém tơi tâp vao nhưng hinh nhan khong con sưc chông đỡ la đa vi pham vao
nhan tinh, la da man, tan bao. Kien khi đôi mạt vơi ten tham bao bi thuong khong
đu kha năng khang cư vân “đien cuông na tưng phat, tưng phat đong đanh len cai
than xac con nong hôi sưc sông đang oăn oai đau đơn trong con rung giạt, giay
chêt. Mau phọt toé len uơt ông quân Kien” [tr. 19]. Sư lanh lung, vo cam con đuợc
nhan len khi Kien trút thu hạn vao nư tham bao cua giạc: “Băn tra thu. Va kinh
khung hon thê la khi bi ca chưng nửa băng đan xo vạt ra, co ta vân con thúc cui tay


xuông san va ngoc đâu len, nhu toan ngôi dạy, Kien băn bôi luon, khong phai mọt
phat ma la trọn nửa băng nưa” [tr. 115]. Ban năng giêt nguơi trong moi truơng
chiên tranh co kha năng lay lan, trơ thanh mọt thư “vo thưc tạp thê”. Hinh anh

Kien cung Tao “voi” xa đan tư khâu đai lien vao đam tan binh cua trung đoan 45
đang bo chay nhu xa vao hang ngan cai bia thit trong con măt cua chinh Bao Ninh
la hanh đọng tan sat. Rung rợn hon la canh tuợng nguơi linh cao xa “loi xac co gai
xuông bạc tam câp. Toc tai xoa tung, gay va xac chêt nay binh bich nhu trai banh.
Thăng cho ma da man kéo sên sẹt cai xac khôn khô qua mạt be tong... Hăn choai
chan, vạn lung lây đa, quăng manh, liẹng bông nguơi ta len. Xoay lọn mọt vong
trong năng, cai xac trăng rợn bay chenh chêch, roi thich xuông canh mây cai thay
linh du chua ai dọn” [tr. 111]. Rôi giâc ngu ngon lanh cua Kien ben xac mọt co gai
ơ

san bay Tan Son Nhât, cuọc ăn mưng chiên thăng cua đông đọi anh ngay canh

mây cai thay cua đôi phuong... cho thây nguơi linh do tiêp xúc qua nhiêu, bi “bọi
nhiễm” vơi cai chêt, khong con cam giac sợ hai ... Rõ rang, chiên tranh hiẹn diẹn
trong tac phâm vơi đây đu tinh chât huỷ diẹt, khong chi la sinh mẹnh con nguơi ma
la nhan tinh, đa biên nhưng thanh nien tri thưc mo mọng, nhưng nguơi lao đọng
chan chât, mọc mac, hiên lanh thanh nhưng ke giêt nguơi khong biêt ghe tay,
nhưng ke đâu oc đây rây hạn thu, thạm chi la đien cuông, khat mau...
Nôi buôn chiên tranh vân loé len mọt đôm sang cua long nhan ai. Đo la cau
chuyẹn cua Phan vê nguơi thuong binh Ngụy trong mọt trạn đanh giap la ca. Lúc
đâu, khi cung bi hât xuông mọt chiêc hô, nhu mọt thoi quen phai chém giêt, Phan
đa đam tơi tâp vao ke thu. Nhung khi con “say mau” lăng xuông, Phan chợt nhạn
ra nguơi linh phia ben kia đa dinh đan tư truơc, anh chợt thây hanh đọng cua minh
thạt khung khiêp, anh “run sợ đên thâu tim va xot thuong” tạn đay long, xé ao băng
bo vêt thuong cho nguơi linh Ngụy. Sau đo Phan trèo len khoi hô đê tim kiêm them
vai va bong băng nhung mọt con mua rưng quai ac ạp đên bât ngơ đa vui lâp


mọt vung giao tranh đâm mau, khong thê tim thây dâu vêt noi nguơi linh Ngụy xâu
sô đang cân sư trợ cưu khân câp. Hinh anh Phan – nguơi linh giai phong quan

“lông len chay tim cuông quyt” trong “đau đơn chông chât” vơi lơi gọi tham thiêt
“Ngụy oi! Ngụy oi! Em ơ đau? Ngụy oi...” la mọt tiêng keu la, phat ra tư đay sau
tinh nguơi va co sưc lay tinh ghe gơm. Chiên tranh luon tôn tai nhưng nghich ly,
nhung đay la mọt nghich ly chi co thê giai nghia bơi ban tinh thiẹn trong môi con
nguơi truơc đông loai, va vê mọt mạt nao đo, no la thư tinh cam thieng lieng, chua
bi xoa mơ cua nhưng con nguơi co chung “căn cuơc dan tọc”, mau đo da vang du
thuọc vê hai ben chiên tuyên... Đay thưc sư la mọt thong điẹp mang y nghia dư
bao, thưc tinh, mơ ra chiêu huơng tai nhạn thưc vê chiên tranh, xoa bo thu hạn va
tao hoa hợp dan tọc. Bi kich Mỹ trong va sau chiên tranh Viẹt Nam va mơi thưc sư
cho ta thây cuọc đơi cung sô phạn nhưng nguơi Mỹ linh trang, nong dan, thợ
thuyên, tiêu thi dan... bi chiên tranh đay đoa va day vo nhu thê nao. Cac tac phâm
văn học ây du co thê rât gai goc va gay sôc, song quyêt liẹt tinh hiẹn thưc va đạm
tinh thân nhan đao, se cho nguơi đọc trưc diẹn nhin thây nhưng nguơi Mỹ binh
dan, họ suơng khô, buôn vui nhu thê nao, họ tôt đep va xâu xa, họ thu hạn va yeu
thuong, họ thiêt tha vơi hoa binh va căm ghét chiên tranh...”. Suy cho cung, nguơi
linh du thuọc phia nao cua cuọc chiên đâu đêu la nan nhan cua cô may chiên tranh
va nhưng ngay thang câm súng tren chiên truơng la mọt khơi điêm đau thuong đè
nạng len sô phạm kém may măn cua đơi họ.
Cung chung trai nghiẹm, suy tu vê nguơi linh vơi nhiêu nha văn cung thơi, nhung
Bao Ninh duơng nhu co đuợc dư cam nhay va sơm hon. Ngay tư hinh anh đoan tau
đua nhưng nguơi linh, nhưng thuong phê binh trơ vê, hanh đọng cua nhan vien
kiêm toa – nhưng nguơi ơ hạu phuong, đa lam tôn thuong va gay nen nôi đăng cay
chua chat khong thanh lơi trong long Kien. Nhưng nguơi linh bi kiêm tra, kham xét
tưng chiêc ba lo, tưng vạt dung ca nhan, tưng mon qua nho va mọt vai chiên lợi


phâm lạt vạt bơi y nghi tho bao: “Mọt núi cua cai ơ miên Nam sau giai phong bi hu
hao thât thoat, bi xau xé tranh đoat, bi hôt vo vao cho đên sach sanh sanh la bơi anh
bọ đọi chư khong phai bơi bọn nguơi nao khac” [tr. 84]. Cung vơi nhưng hanh
đọng xúc pham ây la tiêng loa phong thanh vang len tren cac toa tau nhung chu yêu

cũng chi nhăm “len lơp” cho nguơi linh răng: cân phai “chông câu an, chông đan
bọc đuơng, chông thoi đam me tan tich cua xa họi phôn vinh gia tao va nao la cân
đạc biẹt chông tu tuơng cong thân” [tr 84]. Trơ vê vơi ngoi nha cung gia đinh,
nguơi than, Kien đa thanh nguơi xa la, cang cô găng cang khong thê hoa nhạp. Anh
co cam giac nhu đang “măc ket tren cõi đơi nay”. Nhưng am anh cua qua khư chêt
choc, đau thuong khong buong tha, luon trơ đi trơ lai hanh ha anh. Đang đem, nghe
tiêng quat trân, Kien lâm tuơng la tiêng rit cua canh quat trưc thăng đang quân
thao. Xem tivi thây canh linh Mỹ mạc ao giap ra trạn, oai oăm thay, lai khiên Kien
rao rưc “nhu sẵn sang nhạp than trơ lai vơi canh lửa, canh mau, nhưng canh chém
giêt cuông dai, méo xẹch tam hôn va nhan dang” [tr. 188]. Sư “hoa than” cua Kien
vao vai mọt nha văn phuơng, tim đên hanh đọng viêt la sư giai toa ap lưc ngoai sưc
chiu đưng cua “họi chưng chiên tranh” va cưu van nhan tinh. Tuy la mọt nha văn
“câp thâp” – câp phuơng, lai “đien đien, khung khung”, tôi ngay dâm minh trong
men ruợu, xa lanh mọi ôn ao chụp giạt đang diễn ra xung quanh...; nhung nhưng
trang viêt vơi ngôn ngang mọng mi, chạp chơn quen nhơ la mọt nghia cử tra nợ
qua khư, tri an đông đọi, bay to sam hôi va thưc tinh nhan tam.
Nhin ra xung quanh, nhưng nguơi ban chiên truơng cua Kien cũng đêu la nhưng
con nguơi bât hanh, nhưng sô phạn bi kich, thạm chi họ con rui ro hon Kien nhiêu
khi phai ganh them nôi đau thê xac. Thuong tạt va nhưng căn bẹnh hiêm nghèo
luon co nguy co quạt nga, đây đoa va cuơp đi sư sông mong manh cua nhưng manh
đơi tan phê. Đo la Sinh, bi thuong vao cọt sông, liẹt nửa nguơi, quanh năm suôt
thang găn liên vơi giuơng bẹnh, than xac hoai tử bôc mui hoi thôi, trơ thanh


ganh nạng cho vợ con, anh em. La Vuợng, mọt cưu binh thiêt giap hanh nghê lai xe
nhung cư đên nhưng đoan đuơng “em em, mêm mêm, nhũn nhũn” la anh lai non
oe, hôi tuơng la canh “ơ ranh xich đây nhưng thit vơi toc, gioi lúc nhúc – thôi
khăm” [tr 176]. La “cai mạt sôt rét con tham xit”, “mo đau tư ben Lao vê”...
Nhưng con nguơi đa khong tiêc đơi minh đê lam nen ngay 30 - 4 - 1975 huy hoang
cho dan tọc ây “phân lơn chua cong ăn viẹc lam, chua đinh hinh cuọc sông mơi, va

nhu nguơi ta noi, la con chua lai hôn” [tr. 174]. Hâm hiu hon, co nguơi con phai đi
ăn xin. Môi lân tụ tạp cung nhau ơ mọt quan ca phe cua mọt nguơi linh giai ngũ,
sau khi cung nhau on lai nhưng kỷ niẹm vui buôn đơi linh, đa thanh thong lẹ va
quan trọng hon la đê bay cho nhau “noi co thê co viẹc lam, vê cach lo lot bọn nha
lai đê xin nhạp tich, xin trợ câp thuong tạt, xin vao học lai ơ truơng đai học, xin trơ
vê xi nghiẹp... Nhung noi chung đay la noi tụ tạp giai sâu, gạp gỡ han huyen, noi
chung la nhưng sư cô kêt uỷ mi” [tr. 174]. Hoa binh đa lạp lai nhung nguơi linh thi
vân con ơ tu thê “khong thê nhâc chan ra khoi miẹng hô chiên tranh”, cang khong
thê hoa nhạp vơi đơi sông bon chen, o trọc thơi hạu chiên. Lơi gia biẹt cua Hiên –
mọt nư thuong binh cụt chan, nguơi ban tinh cung chuyên tau cua Kien trơ vê tư
chiên truơng tren san ga Hang Co ngay ây – đa chât chưa trong no bao ngạm ngui,
mạc cam, tui phạn: “Đơi hoa binh biêt nong sau thê nao ma luơng, anh. Co phai la
con chiên tranh, con trong bọ đọi ma bao răng se đuợc điêu gi. Thoi, mai ray co
nhơ nhau thi cư cạy vao run rui...” [ tr. 85]. Trơ vê cuọc sông đơi thuơng, Kien va
đông đọi duơng nhu “trăng tay”: khong tinh yeu, khong tiên bac, khong co kha
thich nghi vơi moi truơng xa họi... Họ chinh la nhưng ke “lac thơi”, nhưng sô phạn
đau khô nhât ma chiên tranh đê lai.
2.Tình yêu trong chiên tranh thể hiện qua tác phẩm
Tinh yeu la mọt đê tai vinh cửu cua văn học nghẹ thuạt bao trum len đơi sông,
đông hanh cung qua trinh sinh truơng cua nhan loai qua mọi thơi kỳ, ơ mọi phuong


trơi thuọc hanh tinh trai đât. Trong nên văn học Viẹt Nam, đay cũng la mọt nguôn
cam hưng lơn, xuyen suôt qua trinh vạn đọng va phat triên tư văn học dan gian,
văn học trung đai đên hiẹn đai va đạc biẹt thăng hoa ơ nhưng thơi đoan rưc rỡ,
thanh tưu. La mon qua uu ai tao hoa ban tạng cho đơi sông con nguơi, mọt đê tai
vưa vo cung xua cũ vưa mơi me, nhung môi thơi đai văn học, môi truơng phai, môi
nhom tac gia va tac gia se co cach cam nhạn, kham pha va thê hiẹn rieng. Khi năm
trong khuon khô cua đê tai chiên tranh, tinh yeu trong Nôi buôn chiên tranh cua
Bao Ninh đa co sư thu hep vê kich thuơc.No vân hiẹn diẹn nhu mọt hinh tuợng tinh

yeu co sưc cam hoa va mang gia tri nhan văn sau săc. Giưa ranh giới cua sư sông
va cai chêt, trong hoan canh vo cung gian khô va ac liẹt cua cuọc chiên tranh, hon
lúc nao hêt, nguơi linh rât cân sư yeu thuong, cân nhưng điêm tưa tinh thân đê can
băng lai cuọc sông chiên truơng vôn khôc liẹt, dư dọi. Tinh yeu, vi vạy, đôi vơi họ
la nguôn lưc tiêp them sưc manh đê đôi đâu vơi thử thach gian nan, la anh sang lâp
lanh trong tam hôn đê huơng vê Tô quôc, la niêm tin, hy vọng vê mọt ngay mai
hoa binh, sum họp va hanh phúc. Nhưng cau chuyẹn tinh yeu trong ba tac phâm du
đạm nhat, dai ngăn khac nhau đêu la sư phong chiêu, thê hiẹn cam xúc lưa đoi
mang tinh đạc thu cua nhưng năm thang trong va sau cuọc chiên tranh chông Mỹ.
Cau chuyẹn tinh yeu dai giưa Kien va Phuong đi qua suôt nhưng năm thang chiên
tranh va hạu chiên u buôn cua hai chạng đơi nguơi linh. Thơi kỳ đâu, Kien va
Phuong xuât hiẹn trong tac phâm nhu mọt “cạp đoi hoan hao” vê ca ngoai hinh lân
sư ngay tho, trong sang, đăm say trong tam hôn, đạc biẹt la nhan săc “hút hôn” cua
Phuong – co nư sinh co “ve đep trơi ban, ve đep rưc chay san truơng Buơi”. Kỷ
niẹm môi tinh học tro diễn ra noi san truơng, lơp học, trong canh hoang hon vơi
vâng mạt trơi đo rưc ơ Tay Hô... Nhung nhu “mọt thien mẹnh mu mit xa khoi, tôi
tăm va đau xot”, mọt dư cam nghiẹt nga, đau thuong, ngay tư nhưng ngay đâu binh
yen, say sua tạn huơng nhưng giay phút binh yen trong sang ben nhau truơc lúc


Kien buơc vao cuọc chiên, Phuong đa noi: “Em nhin thây tuong lai – đây la sư đô
nat, sư thieu huy” [tr. 150]. Phuong đa bay to y nghi cua minh nhăm niu kéo nguơi
yeu ơ lai nhung Kien đa khuơc tư. Cũng nhu bao thanh nien cung thê hẹ, Anh đa
hăng hai len đuơng nhạp ngũ va lai con âp u mọt giâc mọng “tiêu tu san” la se trơ
thanh nguơi hung chiên trạn. Đê kéo dai thơi gian đuợc ben nhau va khong muôn
chia tay nguơi yeu qua đọt ngọt, bât châp bom roi đan nô, Phuong đa theo Kien
tren chuyên tau ra mạt trạn. Va ngay tư “chuyên tau đinh mẹnh ây”, dư cam cua co
vê chiên tranh va than phạn cua mọt môi tinh bât an, đau khô đa ạp đên. Chuyên
tau la mọt khong gian chuyên đọng trong sư bao phu cua bong đem tăm tôi, mit
mung. Nhưng hinh anh “phô xa tôi cam”, “san ga tôi om”, con đuơng vơi “bong tôi

đạc sẹt bụi”, ca-bin “khong đèn tôi om”, “bong đem cuôn cuọn”, “đuơng đem tăm
tôi”, mọt toa tau mang hang vao Vinh “tôi đen, nghet thơ” giưa “đem tôi chiên
tranh menh mong”...; la sư dư bao cho hanh trinh đây bao tap, rui ro cua sô phạn.
Tren mọt khoang đen hoang loan, bât tri, Phuong đa bi mọt đam đong xo đây, chen
lân, đa bi xam hai, bi cuơp mât sư trong trăng ma co vân danh đê trao cho Kien. Đo
la cú xôc chiên tranh kinh hoang nhât đôi vơi Phuong, giêt chêt hoan toan cam xúc
thanh thiẹn vê tinh yeu, đây cuọc đơi co vê phia bât hanh, vinh viễn mât đi nhưng
rung đọng tư con tim, đê rôi sau ngay gạp lai, Phuong luon cam thây tiêc xot, e
chê, cay đăng... Đôi vơi Kien, tuy khong phai nan nhan trưc tiêp nhu Phuong
nhung chuyên tau đinh mẹnh trong đem đen ây la mọt ky ưc đau buôn, tuyẹt vọng,
mọt mât mat khong gi bu đăp nôi am anh suôt quang đơi con lai cua anh, đê rôi
môi lân nhơ lai lơi Phuong: Chúng minh co le “đên chêt vân con trong trăng”, vạy
ma, chúng minh đa “yeu nhau đên nhuơng nao”..., long anh quạn thăt, dây len bao
thuong cam, tui nhục, bât lưc...
Va chuyên tau cua chiên tranh ây đa vinh viễn huy hoai môi tinh trong trăng, ngay
tho cua hai nguơi. Nhưng gi đa diễn ra tren “con tau đinh mẹnh”, đạc biẹt hinh anh


Phuong nhau nat, ta toi, sau khi bi lam nhục ngay truơc thêm mạt trạn tiên phuong
bao hiẹu tinh chât tan khôc, dư dọi, phi đao đưc cua chiên tranh, đanh dâu cuọc
chia ly mai mai cua mọt môi tinh ngay tho, trong treo, đep nhu nhưng trang sach
học tro nhung phai nêm đu vi đăng cay, chua chat va xot đau.
Bo lai Phuong mọt minh sau cai đem khung khiêp ây, Kien dân than vao cuọc
chiên khôc liẹt đây rây canh xuong roi mau đô. Phuong mọt minh nguợc tau trơ lai
Ha Nọi mang theo cung lúc hai vêt thuong vo phuong cưu chưa ca tren than thê lân
trong tam hôn. Tư mọt co gai thanh tan, kiêu diễm, Phuong trơ thanh nguơi đan ba
phong túng, thac loan, bât cân đơi. Cai qui gia nhât cua đơi con gai đa bi tuơc đoat,
day xéo, Phuong lao vao hoan lac đê phung phi va tư huy diẹt đơi minh. Con đau
hinh anh “tre trung, xinh đep, khong mọt nét sâu thuong” cua co thiêu nư Ha thanh
trong dang dâp “bong hinh tien nư kỳ ao” kieu sa trong tam tuơng Kien suôt nhưng

đem dai cua cuọc chiên the luong, tan đọc; nang đỡ, chơ che va niu kéo anh khoi
vưc thăm phi nhan, đua anh trơ lai cõi nguơi. Tinh yeu cua Phuong đa chêt kê tư
giay phút tham hoa tren chuyên tau co đua tiễn nguơi yeu vao chiên truơng, dâu
sau nay Kien may măn đuợc sông sot trơ vê thi môi tinh say đăm ngay xua đa trơ
thanh vêt thuong long nhưc nhôi. Nhưng tuơng sau bao thuong nhơ, chơ mong,
khao khat suôt thơi chinh chiên, loan lac se đuợc đên bu han găn, vun đăp vao ngay
hoa binh. Trai lai sư tai hợp cua hai nguơi đa lam “đô bê tam hôn nhau”, xoay vao
thuong tôn, cang gợi lai cai thơi khăc nhan phâm bi xúc pham trăng trợn, tho bi...
Đanh răng Kien va Phuong ca trong va sau chiên tranh vân luon thuong nhơ nhau,
nhung vôn la nhưng tam hôn tri thưc yêu đuôi, nhay cam, dễ tôn thuong, họ khong
thê vuợt qua cai qua khư đau xot, be bang đê đên vơi nhau. Phuong đa noi vơi Kien
nhưng suy nghi khiên môi tinh cua họ mai mai khô đau va dang dơ: “Đăng nao thi
anh cũng thanh ra thê, ma em thi thanh ra thê nay mât rôi” [268]. Bi kich tinh yeu ơ
Kien cang nạng nê, đau đơn hon. Sau muơi năm bi lửa đan cua


chiên truơng văm xé, quang thơi gian trơ lai vơi đơi thuơng cua Kien lai bi “mong
vuôt cua tinh yeu xéo nat”. Sư am anh cua ky ưc vê cai đem đinh mẹnh khiên anh
vinh viễn mât Phuong luon hanh ha, day vo Kien: “Nôi đau ngay xua lam sao ma
nhơ nôi. Cai vêt thuong long kinh tơm ây lúc nao cũng đè bep y chi cua anh. Đè
bep mai mai” [tr. 184]. Đo la mọt trong nhưng nguyen nhan tao nen chân thuong
tinh thân khiên Kien khong thê tai hoa hợp vơi cuọc sông thuơng nhạt, tim lai đuợc
nhưng cam xúc lưa đoi va khat khao an ai. Phuong lai con đang thuong hon.
Nhưng gi thuọc vê phâm gia đuợc co giư gin nang niu đa bi day xéo phũ phang.
Khong con trinh trăng, chưng kiên sư bât lưc cua Kien khi khong bao vẹ đuợc
minh truơc đam đan ong thú tinh, sư vo tam, lanh nhat khi Kien bo lai co tren san
ga, bo vo, đon đọc, te dai, hai hung... Phuong đa tư huy hoai cuọc đơi minh, ban
phat mọt cach dễ dang nhưng lac thú than xac vơi rât nhiêu đan ong, trư Kien. Sư
cư tuyẹt đo cho thây Phuong la mọt nguơi phụ nư sau săc, đây long tư trọng, đây y
thưc nhan phâm va cao thuợng. Sư lưa chọn va “văn hoa tinh yeu” cua Phuong gợi

nhơ vê cach ưng xử cua Thúy Kiêu thuơ xua truơc Kim Trọng: “Chư trinh con mọt
chút nay...” Phuong đa ra đi trong am thâm, đau khô, nhung theo co, đo la sư lưa
chọn khong thê khac đê gin giư mọt môi tinh trong sang, cao đep, thuy chung. Đôi
vơi co, đo con la tinh yeu đâu đơi, duy nhât, nhu ngọn gio “mai mai thôi tren đơi”,
khong sưc manh nao co thê xua tan, thay thê dâu bi cha đap, giay xéo, xúc pham
nạng nê... Đo la phân co y nghia nhât trong hanh trinh vui it, buôn nhiêu cua môi
con nguơi truơc vong xoay nghiẹt nga cua sô phạn, la hiẹn than cua cai đep va tuôi
tre đa tôn tai trong tac phâm nhu mọt đôi thoai vơi sưc tan pha, huỷ diẹt cua chiên
tranh.
Môi tinh cua Kien va Phuong trong Nôi buôn chiên tranh chinh la biêu tuợng cho
nôi buôn the luong cua “than phạn tinh yeu”. Thong qua nhưng tinh tiêt cua cau
chuyẹn giưa hai nguơi va nhưng hôi ưc vụn vỡ, dai dăng cua Kien, co thê gọi Nôi


buôn chiên tranh la khúc sâu ca vê nôi buôn tinh yeu – mọt goc nhin chan chưa
cam xúc vê than phạn con nguơi trong va sau chiên tranh. Hai nôi buôn lơn vê tinh
yeu va chiên tranh đa đuợc Bao Ninh kêt nôi, dân dăt duơi mọt cai nhin “dăng dạc”
xot xa va trong sư đau thuong tọt cung. Nhung vuợt len tren tât ca, đo vân la mọt
diễn ngon ngợi ca sư hiẹn diẹn vinh hăng cua tinh yeu, bơi “Tinh yeu găn liên vơi
cai đep, vơi nhan tinh, la cai đôi lạp vơi bao lưc huỷ diẹt nhan tinh” [tr 166]. Tư
nhưng than phạn cua bi kich tinh yeu qua sô phạn con nguơi trong va sau chiên
tranh, Bao Ninh đa khăc hoa đuợc mọt chan dung tinh yeu vơi nhiêu đông cam, se
chia va giau long nhan ai.
Khong chi ơ nhưng nhan vạt chinh, mọt sô nhan vạt chi thoang hiẹn trong tac phâm
cũng đuợc Bao Ninh mo ta vơi nhiêu khao khat lưa đoi cung nhưng hanh vi tinh
dục. Đo la “môi tinh” cua ba co gai lien lac May, Thom, Hobia vơi cac chang trai ơ
đọi trinh sat. Đo chua hăn đa la tinh yeu nhung viẹc đem đem họ thâm lén, vụng
trọm tim đên vơi nhau đê đuợc gửi trao than xac, đuợc nêm trai nhưng giay phút
tọt cung ai an ơ noi sư sông va cai chêt chi la gang tâc cho thây cai nhin tran trọng
truơc nhưng nhu câu đơi sông tư nhien cua con nguơi, nhât la nhưng nguơi tre tuôi.

La cuọc tinh ngăn ngui nhung cam đọng chi diễn ra trong khoang thơi gian vai
ngay va tren khong gian cua mọt khoang tau giưa Kien va Hiên, co thuong binh trơ
vê tư mạt trạn khu 9 tren chiêc tau hoa binh cung Kien. La môi tinh yeu thâm kin,
trọn ven cua Lan, nguơi em gai hạu phuong trai dai suôt nhưng năm thang chiên
tranh cho đên ngay đât nuơc thông nhât danh cho anh bọ đọi Kien vơi mọt kêt cục
buôn... Song bao trum va am anh nhât vân la môi tinh giưa Kien va Phuong
– mọt môi tinh ngay tho, trong trăng, manh liẹt, thuy chung... nhung lai bi tôn
thuong nạng nê, bi cha nat, chia ly va tan vỡ bơi chiên tranh.
\


C. KÊT LUẠN
(1)Viêt vê chiên tranh chông Mỹ, Bao Ninh co nhưng biêu hiẹn mơi trong cach
nhin nhạn vê đê tai. Nêu nhu truơc đay trong văn học cach mang 1945 - 1975,
truyẹn ngăn cua chúng ta thuơng viêt vê chiên tranh vơi nhưng nét hao hung, oanh
liẹt, tranh noi vê cai chêt, nôi đau, bi kich thi bay giơ cung vơi cac cay bút nôi danh
khac, Bao Ninh đa đem đên cho nguơi đọc mọt hiẹn thưc chiên tranh vơi nôi buôn
dăng dạc, bang bac, đau xot trong cac truyẹn ngăn. Nôi buôn chiên tranh, nôi buôn
hạu chiên đa tac đọng vao sô phạn, nhan cach cua môi nguơi linh. Chiên tranh la
mọt nhan tô tac đọng rât lơn đên con nguơi. Tác phẩm của Bao Ninh la mọt tac
phâm tieu biêu viêt vê chiên tranh. Nguơi linh trong thơi hạu chiên đêu khăc khoai,
đau đơn vê qua khư chiên tranh. Chiên tranh đuợc mieu ta nhu đang diễn ra thê
hiẹn mọt điêm nhin rât trung thưc cua nguơi linh hạu chiên. Khong con cam hưng
chu đao mieu ta chiên tranh hoanh trang, sử thi, khong con canh mieu ta chiên
tranh rât đôi oai hung cua văn học 1945-1975.
Chiên tranh đuợc mieu ta nhu đang diễn ra trong truyẹn ngăn Bao Ninh thê hiẹn
truơc hêt ơ trong tam tuơng, tam hôn nhan vạt. Cuọc chiên tranh ây diễn ra trong
cam nhạn nguơi linh rõ môn mọt. Qua viẹc mieu ta chiên tranh nhu đang diễn ra sô
phạn nguơi linh trong va sau chiên tranh trong tưng truyẹn ngăn Bao Ninh hiẹn len
kha rõ nét. Hình ảnh chiên tranh đa thưc sư diễn ra, tư tam tuơng tam hôn nguơi

linh cuọc chiên tranh chông Mỹ cach đay hon hai muoi năm đa diễn ra hêt sưc
chan thưc. Tac gia viêt : “Mọt cai gi đo kinh khung, mọt cai gi đo choang hôn, nhu
mọt nhat chém sa, đọt ngọt xé toac sư tinh lạng ra lam đoi. Chiêc phan lưc trinh
sat, chi mọt chiêc thoi, bât thân căt ngọt mọt đuơng bay sâm sét, khoan thung thinh
khong, la sat san sat mai ngoi nhưng ngoi nha, tuôt dọc sôn…”


(2)

Chiên tranh vơi bao mât mat, gian lao nhung tinh yeu cua môi nguơi linh vân

sinh soi, nay nơ. Băng viẹc thê hiẹn ngon ngư giau tinh triêt li va xay dưng mọt sô
kiêu côt truyẹn khac nhau, chiên tranh va tinh yeu đa đuợc tac gia khăc họa đạm
nét. Vân đê tinh yeu luon la môi quan tam cua văn học. Nghien cưu truyẹn ngăn va
tiêu thuyêt vê đê tai chiên tranh cua tac gia Bao Ninh, chúng toi thây tinh yeu đuợc
tac gia mieu ta nay sinh trong chiên tranh nen cũng co than phạn cua no. Cuọc sông
hom nay buọc nguơi ta phai nhơ vê qua khư, cuọc sông hoa binh ma chăng hê yen
tinh khiên nguơi ta phai trơ lai tim nhưng gia tri cua qua khư. Truyẹn ngăn Bao
Ninh mieu ta chiên tranh thi qua khư tư nhưng dâu tich, phê tich, tư sư hôi cô cua
nguơi linh thơi hạu chiên vê chiên tranh. Chiên tranh cũng nhu đang diễn ra trong
tam hôn, tam tuơng cua nguơi linh.
(3)

Người lính đâu phải lúú́c nào cũũ̃ng sáng ngời lí tưởng, cũũ̃ng mạnh mẽ nơi chiến

trường. Họợ̣ cũũ̃ng có những lúú́c nhớ nhà, những lúú́c sợợ̣ hãi cùng cực khi đứng trước
họợ̣ng súú́ng của kẻ thù, cũũ̃ng có những lúú́c bệ rạc, tìm quên và tìm đến cõũ̃i mộng qua
những chất gây ảo giác trong những bông hồng ma. Qua ưu tư, qua dòng chảy
cuộn tào của cảm xúú́c nhân vật Kiên, tơi thấy mồn một những móng vuốt ghê rợợ̣n
của chiến tranh bạo tàn “Chiến tranh là cõũ̃i không nhà, không cửử̉a, lang thang, khốn

khổ và phiêu bạt vĩ đại, là cõũ̃i không đàn ông, không đàn bà, là thế giới thảm sầu
vô cảm và tuyệt tự khủng khiếp nhất của dòng giống con người”. Đây là một quyển
tiểu thuyết viết về chiến tranh có sức ám ảnh lớn lao. Nó như làn khơng khí cơ đặc
bao quanh lấy thế giới tâm tưởng của người đọợ̣c từng giây, từng phúú́t. “ Nỗi buồn
chiến tranh” còn là sự hòa quyện giàu chất thơ của văă̆n họợ̣c lãng mạn và sự sâu sắc
của văă̆n họợ̣c hiện thực.Chiên tranh đuợc mieu ta nhu đang diễn ra trong truyẹn
ngăn Bao Ninh thê hiẹn truơc hêt ơ trong tam tuơng, tam hôn nhan vạt. Cuọc chiên
tranh ây diễn ra trong cam nhạn nguơi linh rõ cua viẹc mieu ta chiên tranh nhu


đang diễn ra sô phạn nguơi linh trong va sau chiên tranh trong tưng truyẹn ngăn
Bao Ninh hiẹn len kha rõ nét.

TAI LIẸU THAM KHẢO
Bao Ninh (2009), Nôi buôn chiên tranh, Nxb Văn học, Ha Nọi.